Morgunblaðið - 07.02.2003, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
M
inni flestra er af-
skaplega brigð-
ult. Smáatriði
gleymast á svip-
stundu, sem gerir
eðli málsins samkvæmt lítið til.
Hitt er verra að jafnvel þýðing-
armiklir atburðir verða gleymsk-
unni að bráð þegar langt er um
liðið frá því þeir áttu sér stað.
Þannig muna menn til dæmis illa
eftir því hvernig umhorfs var hér
á landi fyrir áratug eða tveimur,
að ekki sé talað um lengri tíma.
Og þeir sem þó geta rifjað það
upp gera það sjaldan eða ekki,
enda um nóg annað að hugsa í erli
dagsins. Þetta minnisleysi er ekki
síst óheppilegt þegar líður að
kosningum og menn fara að gera
upp við sig
hvernig þeim
líkar við
flokka og
frambjóð-
endur. Við
slíka ákvarð-
anatöku er
jafnan æskilegt að hafa fortíðina í
huga, því reynslan er líklega
ólygnust í því eins og öðru. Svo
eru þeir kjósendur líka til sem
upplifðu atburði síðustu áratuga,
eða jafnvel áratugar, aðeins sem
börn, og höfðu því ekki nema
mátulega mikinn áhuga á því sem
fram fór í þjóðfélaginu.
Fyrir alla þessa kjósendur,
bæði þá gleymnu og þá ungu, er
ágætt að glugga í bækur um at-
burði síðustu ára til að átta sig á
því hvert hefur stefnt og hvers
vegna. Eina slíka bók gaf Sögu-
félagið út fyrir síðustu jól og heit-
ir hún Ísland á 20. öld. Í þessari
bók, sem Helgi Skúli Kjartansson
sagnfræðingur ritaði, er almennt
ekki tekin afstaða til atburðanna
en við lesturinn sér lesandinn þó
glögglega þær miklu breytingar
sem orðið hafa á íslensku þjóð-
félagi á síðustu áratugum og mun-
ar þar ekki minnst um þann síð-
asta.
Í bókinni er til að mynda tafla
sem sýnir þau fyrirtæki eða eign-
arhluti í fyrirtækjum sem ríkið
seldi til ársins 2000. Ótrúlegt er
að skoða þann lista og allar þær
breytingar sem salan hefur haft í
för með sér. Langmest hefur ver-
ið selt síðasta áratuginn og það
kjörtímabil sem nú er að líða
stendur upp úr í þessu sambandi
eftir sölu ríkisviðskiptabankanna
tveggja, Búnaðarbanka og Lands-
banka. En af því sem selt var á
síðasta áratug má nefna fyrirtæki
á borð við Ferðaskrifstofu Ís-
lands, Jarðboranir, SR-Mjöl,
Lyfjaverslun Íslands, Skýrr, Bif-
reiðaskoðun, Fjárfestingarbanka
atvinnulífsins, Íslenska að-
alverktaka og Áburðarverksmiðj-
una. Flest þessara fyrirtækja
hafa eftir einkavæðingu ratað á
hlutabréfamarkað og spilað þýð-
ingarmikið hlutverk í atvinnulíf-
inu um leið og þau hafa dregið úr
umsvifum ríkisins á þeim vett-
vangi og þar með minnkað völd og
áhrif stjórnmálamanna, sem út af
fyrir sig er æskileg þróun.
Ýmsar breytingar sem gerðar
hafa verið eru þó ekki endilega
mikilsverðar vegna þess að þær
hafi haft jákvæð áhrif á efnahags-
og atvinnulíf, þótt þær kunni að
hafa haft jákvæða hliðarverkun.
Sumar breytingar eru einfaldlega
áríðandi vegna þess að þær auka
val fólks og bæta þar með lífs-
kjörin í víðu samhengi.
Í bók Helga Skúla eru nefnd
þrjú dæmi um breytingar sem
sett hafi mikinn svip á þjóðlífið.
Útvarps- og sjónvarpssendingar
annarra en ríkisins voru leyfðar í
stjórnartíð Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks á níunda ára-
tugnum, en áður máttu lands-
menn sætta sig við að horfa á
svartan skjáinn bæði á fimmtu-
dögum og í júlímánuði, sem er
nokkuð sem erfitt er að sannfæra
ungt fólk í dag um að hafi verið
raunin. Og ekki síður að ýmsum
hafi þótt þetta bæði sjálfsagt og
eðlilegt fyrirkomulag og barist
gegn breytingum. Annað dæmi er
aflétting bjórbannsins, en frum-
varp þess efnis náði loks í gegn í
tíð ríkisstjórnar Sjálfstæð-
isflokks, Framsóknarflokks og
Alþýðuflokks á níunda áratugn-
um. Breytingarnar voru þó ekki
einungis í mannlífinu, því Helgi
Skúli tekur einnig dæmi af því að
algert bann við hundahaldi var af-
numið í Reykjavík árið 1984 og
upp frá því hefur hundahald og
jafnvel hundarækt orðið all-
vinsælt tómstundagaman. Eftir
þetta sjást nú alls kyns kynjaver-
ur hér á landi sem áður þekktust
aðeins erlendis.
Á allra síðustu árum hafa einn-
ig orðið umtalsverðar breytingar.
Sumar þeirra lúta að efnahags-
legum þáttum, og má þar nefna að
hlutabréfamarkaður tók til starfa
og hefur eflst mikið og bæði orðið
til að styrkja fyrirtæki og gefa al-
menningi kost á að fjárfesta í al-
menningshlutafélögum. Þá hafa
fjölmargar aðrar breytingar verið
gerðar til að bæta viðskiptaum-
hverfi og styrkja atvinnulíf og þar
með lífskjör í landinu. Árangurinn
hefur meðal annars skilað sér í ört
vaxandi kaupmætti alls almenn-
ings.
Í fyrrnefndri bók er nefnt að
svigrúm fyrir pólitískt ákvörð-
unarvald hafi þrengst og að rétt
hafi þótt að ríkið lyti nákvæmum
leikreglum líkt og atvinnulífið.
Meðal þess sem nefnt er að breyst
hafi á síðasta áratug er að sett
hafi verið stjórnsýslulög og upp-
lýsingalög.
Eins og nefnt var hér í upphafi
er minni manna iðulega varasam-
ur mælikvarði á þá þróun sem átt
hefur sér stað á liðnum árum. Það
er þó ekki aðeins vegna þess að
menn gleymi, eða viti ekki betur
sakir ungs aldurs, heldur líka
vegna þess að menn hafa tilhneig-
ingu til að sjá fortíðina í rósrauð-
um litum. Því má svo sem halda
fram að jákvætt sé að menn muni
fremur það sem gott er, og fegri
það jafnvel í minningunni, en þess
vegna er einmitt ágætt að líta af
og til í gamlar heimildir, eða sögu-
bækur unnar úr slíkum heim-
ildum, til að draga fram hvernig
gamli hversdagurinn var í raun.
Margt var gott, en þó hefur flest
sem betur fer færst til enn betri
vegar. Þótt það sé svo sem ágætt
að hafa slökkt á sjónvarpinu einu
sinni í viku er betra að menn velji
daginn sjálfir en að þeir verði að
láta aðra velja hann fyrir sig.
Rósrautt
minni
„Fyrir alla þessa kjósendur, bæði þá
gleymnu og þá ungu, er ágætt að glugga
í bækur um atburði síðustu ára til
að átta sig á því hvert hefur stefnt
og hvers vegna.“
VIÐHORF
Eftir Harald
Johannessen
haraldurj@
mbl.is
✝ Bjarkey Gunn-laugsdóttir
fæddist á Háleggs-
stöðum í Deildardal
9. ágúst 1914. Hún
lést á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Ak-
ureyri 26. janúar
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Gunnlaugur Jón Jó-
hannsson bóndi á
Háleggsstöðum, er
síðar bjó á Stafni í
Deildardal og á Ill-
ugastöðum í Haga-
neshreppi, f. 26.4.
1874, d. 8.12. 1942, og Jónína Sig-
urðardóttir, f. 14.2. 1877, d. 4.2.
1964. Bjarkey var næstyngst af 8
systkinum. Þau eru: Páll Hólm, f.
9.9. 1899, d. 14.8. 1902, Helgi Að-
24.5. 1963, d. 9.7. 1989, hún eign-
aðist dóttur er lést 9.7. 1989, c)
Ólafur Páll, f. 1.12. 1967, hann á
fjögur börn, og d) Pétur Ingi, f.
13.9. 1975. 2) Haukur bifvélavirki,
f. 16.7. 1947, kvæntur Ólöfu
Tryggvadóttur. Fyrir á Haukur
fjögur börn: a) Halldór Gunnlaug,
f. 11.12. 1966, hann á tvo syni, b)
Aðalbjörgu Guðrúnu, f. 2.11. 1967,
hún á þrjú börn, c) Önnu Lilju, f.
27.2. 1974, hún á þrjú börn, og d)
Erlu Maríu, f. 2.2. 1976. Börn
Hauks og Ólafar eru: e) Hulda, f.
29.4. 1981, d. 9.7. 1989, f) Margrét,
f. 30.5. 1983, d. 9.7. 1989, g) Hulda
Margrét, f. 17.3. 1991, og h) Bjarki
Már, f. 15.9. 1992. 3) Ásdís prent-
smiður, f. 6.12.1953, gift Harry
Reyni Ólafssyni. Fyrir átti Ásdís
dóttur, Önnu Jónínu, f. 29.11.
1971, d. 17.12. 1986. Börn Ásdísar
og Harry eru: Laufey, f. 28.2.
1977, hún á tvö börn, og Kristinn
Snær, f. 31.1. 1979.
Útför Bjarkeyjar verður gerð
frá Akureyrarkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
alsteinn, f. 25.1. 1901,
d. 3.1. 1950, Lovísa
Pálína Sveinfríður, f.
26.5. 1904, d. 18.11.
1976, Sigmundur, f.
23.11. 1905, d. 7.8.
1924, Zóphonías, f.
14.1. 1908, d. 28.7.
1961, Guðvin Rún-
mundur, f. 24.1. 1912,
d. 21.12. 2001, og Páll
Hólm, f. 8.8. 1919.
Bjarkey giftist 11.5.
1936 Ívari Jónssyni, f.
23.12. 1909, d. 28.12.
1997, þau eignuðust
þrjú börn og eru þau
öll búsett á Akureyri. 1) Erla
sjúkraliði, f. 18.10. 1937, gift
Ragnari Elinórssyni, börn þeirra
eru: a) Hanna Björk, f. 7.12. 1961,
hún á tvær dætur, b) Ásta Jóna, f.
Elsku amma okkar hefur loksins
fengið friðinn og kvatt okkur.
Það sem hún hefur fyrir okkur gert
og alla sem kynnst henni hafa er
ómetanlegt.
Hún er sannarlega búin að skila
sínu ef svo má að orði komast.
Trú hennar, kærleikur og styrkur
er búin að hjálpa okkur mikið í gegn-
um tíðina.
Ýmislegt hefur hún þurft að ganga
í gegnum, bæði sorg og gleði, en hefur
staðið það af sér vegna trúar sinnar á
Guð almáttugan og Jesú krist.
Ég hef fengið að njóta samveru
hennar og góðmennsku allt frá því ég
fæddist og eru minningarnar margar
og góðar.
Að koma til þeirra í Langholtið,
þegar ég var krakki, var alltaf gaman.
Maður var spilltur af eftirlæti með
mat, nammi og alls kyns dekri.
Ég man að ef var eitthvað í matinn
sem mér mislíkaði þá var yfirleitt tví-
réttað og mér boðið upp á eitthvað
annað en hinum. Oft var gripið í spil
og var oftast spilaður „Manni“ sem
okkur fannst svo gaman að spila við
ömmu og í seinni tíð þá hafði hún
gaman af „Scrabble“ og var vön að
hafa sigur.
Það voru svo mörg skrítin og gömul
orð sem hún kunni.
Alla tíð var hún jákvæð og
skemmtileg og hafði gaman af að
segja okkur frá þegar hún og afi
bjuggu í Fljótunum. Það var alltaf
jafn gaman að hlusta á þær og sér-
staklega sögurnar af hestinum Grána
sem henni þótti svo vænt um. Hann
bjargaði lífi hennar, þegar hún var að
slá niður við á, þegar hinn hesturinn
bakkaði of langt út á bakkann og
Gráni sá hvað verða vildi og dró allt
saman inn í slægjuna aftur.
Hún amma hafði mikla ánægju af
hestum og talaði mikið um þá.
Eða þegar við fórum einu sinni í
fljótin, ég, amma og afi á bílnum
„Grána“ og við afi létum eins og trúð-
ar alla leiðina og hún hló allan tímann
af þessari vitleysu í okkur. Já, það var
gleðin og kátínan sem var alltaf ná-
lægt henni og oft var hún stríðin líka.
BJARKEY
GUNNLAUGSDÓTTIR
✝ Guðni Halldórs-son fæddist í
Vestmannaeyjum
16.12. 1926. Hann lést
á Sjúkrahúsi Akra-
ness 30. janúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru: Halldór
Árnason, f. 5.10.
1895, d.1.12. 1970, og
eiginkona hans, Júlía
Árnadóttir, f. 16.7.
1896, d. 11.4. 1980.
Bræður Guðna eru:
Árni, f. 22.10. 1924, d.
23.11. 1998, og
Sveinn, f. 16.12. 1926.
Guðni kvæntist 26.4. 1953 Lilju
Guðrúnu Pétursdóttur, f. 18.10.
1931. Foreldrar hennar voru
Efemía Steinbjörnsdóttir og Jens
Peder Olaf Madsen. Börn Lilju og
Guðna eru: 1) Guðmundur Smári,
f. 2.11. 1952, maki Kristín Guðjóns-
dóttir, börn þeirra eru Lilja Guð-
rún og Guðgeir. 2) Eufemia Berg-
lind, f. 12.6. 1955, maki Kjartan
Björnsson, börn hennar eru Elísa
Butt, Guðni Butt og Júlíus Butt. 3)
Júlíus Víðir, f. 17.8. 1963, maki
Fanney Björnsdóttir, synir þeirra
eru Ágúst og Guð-
mundur Brynjar.
Fyrir átti Guðni son-
inn Halldór Gísla, f.
6.10. 1948, dóttir
hans er Edda Lára.
Guðni ólst upp í
Vestmannaeyjum til
16 ára aldurs. Flutt-
ist þá með fjölskyldu
sinni til Selfoss. Þar
stundaði hann hin
ýmsu störf, m.a. mál-
araiðn hjá Ingþóri
Sigurbjörnssyni. Ár-
ið 1953 fluttist Guðni
ásamt eiginkonu
sinni til Akraness. Lengst af var
hann leigubílstjóri, bæði á Akra-
nesi og í Reykjavík. Árið 1982 hóf
hann störf sem heilbrigðisfulltrúi á
Akranesi og starfaði við það óslitið
þar til hann lauk sinni starfsævi.
Guðni var mjög virkur í félagsmál-
um og starfaði m.a. innan vébanda
stéttarfélaga og líknarfélaga. Auk
þess sem hann var mjög virkur í
starfi Sjálfstæðisflokksins.
Útför Guðna verður gerð frá
Akraneskirkju í dag og hefst at-
höfn klukkan 14.
Elsku afi, komið er að kveðju-
stund.
Okkur systkinin langar að minn-
ast þín í nokkrum orðum og þakka
þér fyrir þær stundir sem við áttum
saman.
Við minnumst þín þannig að þú
gast allt sem þú tókst þér fyrir hend-
ur og sérstaklega minnumst við
styrks þíns og einbeitts vilja til að
láta ekkert buga þig. Við komum til
þín á afmælisdaginn 16. des. sl. Þar
sastu með ömmu þér við hlið og
brostir þínu blíðasta. Þú varst
ánægður, búinn að eiga góðan dag
með fjölskyldunni.
Elsku afi, þú varst búinn að vera
mikið veikur undanfarna mánuði en
nú líður þér vel og þú ert á góðum
stað. Vaktu yfir ömmu.
Við munum sakna þín.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. Sveinbjörn Egilsson.)
Blessuð sé minning þín.
Þín barnabörn
Lilja Guðrún Guðmundsdóttir,
Guðgeir Guðmundsson.
Okkur langar að kveðja elskuleg-
an föðurbróður okkar sem jarðsettur
er í dag. Guðni var tvíburabróðir
pabba okkar. Það var aldrei nein
lognmolla þar sem þeir voru, mikið
hlegið og haft hátt. Við minnumst
þess þegar vinir okkar komu í heim-
sókn og sáu þá saman, þá vissu þeir
ekki hvor var hvað, það var oft
spaugilegt. Þegar Guðni var að vinna
í Reykjavík var hann heimagangur
hjá okkur, þá var spilað öll kvöld eða
horft á sjónvarp með tilheyrandi lát-
um. Það var alltaf mjög kært með
fjölskyldum okkar, alltaf mikil til-
hlökkun að fara á Skagann, leika sér
við Víssa og hlusta á pabba og Guðna
þrasa um pólitík. Þeir voru alla tíð
miklir sjálfstæðismenn en gátu þras-
að endalaust. Börnin okkar hafa
aldrei efast um að Guðni væri afi
þeirra líka eins og afi Svenni, það var
eðlilegasti hlutur í heimi. Hildur
systir átti líka hauk í horni þar sem
Lilja og Guðni voru, þá var farið á
Akranes í dekurferð þar sem hún var
aðalatriðið. Emil minnist allra ferð-
anna sumar eftir sumar og Lilja
yngri hélt að hann væri eitt af barna-
börnunum. Okkur hefur tekið sárt að
horfa upp á veikindi Guðna síðustu
ár en aldrei gafst hann upp og barð-
ist áfram meira af vilja en mætti.
Við vottum elsku Lilju, Smára,
Lindu, Víði og öllum hinum okkar
innilegustu samúð.
Júlía og Emil.
Hann kom inn í fjölskylduna þeg-
ar hann giftist uppáhaldsfrænku
okkar, henni Lilju Guðrúnu, og hafði
yndi af því að segja okkur að þetta
væri engin venjuleg ætt sem hann
flæktist inn í. Til rökstuðnings
fylgdu ótal stríðnisögur af þessari
dæmalausu þrjósku í Narfastaða-
ættinni. Við gerðum okkur jafnoft
grein fyrir því hve mikið hann elsk-
aði hana Lilju úr því að hann umbar
þessa þrjósku ætt hennar í yfir
fimmtíu ár. Svo rann það upp fyrir
manni, smám saman, að hann var
þrjóskastur allra, með meðfædda
þrjósku, og lifði á henni í sjötíu og
sex ár.
Okkur er sagt að Guðni hafi í raun
ekki einu sinni átt að lifa fæðinguna
af. Hann fæddist með hjartagalla
sem reyndar uppgötvaðist ekki fyrr
en við vinnuslys þegar hann var um
þrítugt. Þá fyrst skildi hann hvers
vegna líkaminn gat ekki fylgt eins og
hann vildi því feiknalega fjöri sem
innra með honum bjó. Allir hinir
skildu hins vegar ekki hvernig hann
gat náð þeim afrekum í íþróttum
sem hann sýndi, þar með talinn var
Íslandsmeistaratitill í þeirri erfiðu
grein stangarstökki, þrátt fyrir
hjarta sem hlaut að hamla þreki
hans verulega. Galdurinn fólst í því
að í vöggugjöf hafði hann ekki aðeins
fengið erfiðan sjúkdóm að glíma við
heldur höfðu örlaganornirnar einnig
fengið honum vopn til að nota í þeirri
glímu, kattfimi, þrjósku og glettni
GUÐNI
HALLDÓRSSON