Morgunblaðið - 07.02.2003, Blaðsíða 24
UMRÆÐAN
24 FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
UM ÞESSAR mundir er Vin, at-
hvarf Rauða kross Íslands fyrir geð-
fatlaða, tíu ára en það var 8. febrúar
1993 sem það tók til starfa.
Markmiðið með athvarfinu er að
rjúfa félagslega einangrun fólks með
geðraskanir og gera því lífið og til-
veruna léttbærari.
Ég kom fyrst í heimsókn skömmu
eftir opnun en þá var ég með fé-
lögum úr iðjuþjálfun geðdeilda
Landspítalans.
Starfsfólkið tók hlýlega á móti
okkur og bauð okkur upp á kaffi og
kökur. Sýndi okkur síðan húsið og
fræddi okkur um það helsta sem
væri á döfinni, jafnhliða daglegu
starfi.
Á þeim árum sem liðin eru síðan
opnað var í Vin hefur margt á dag-
ana drifið fyrir utan daglega starf-
semi og langar mig að greina lítillega
frá því helsta sem kemur upp í hug-
ann.
Farið hefur verið reglulega á leik-
sýningar og þá jafnvel út fyrir borg-
ina.
Haldnar hafa verið söngæfingar
en kór var starfandi um tíma, víða
sungið og við góðar undirtektir.
Oft hefur verið farið út að borða og
þá gjarna í tengslum við afmæli
hússins eða Alþjóðlegs geðheilbrigð-
isdags, 10. október, sem er mikill há-
tíðisdagur.
Fjölmörg fræðsluerindi hafa verið
haldin um ýmis mál sem brenna á
gestum hússins og má þar nefna er-
indi um fjármál einstaklinga, fræðsla
um lyf, verkanir þeirra og aukaverk-
anir, tannvernd og tannhirðu, nær-
ingarfræði og fleira.
Það hefur verið árvisst að farnar
hafa verið lengri eða styttri ferðir að
sumarlagi og hafa þá verið haldin
námskeið eða fræðsla um þá staði
sem haldið skal til áður en þeir hafa
verið heimsóttir.
Haldin hafa verið fjölmörg nám-
skeið í myndlist, litameðferð, um-
hverfisteikningu, skrautritun og
módelteiningu svo fátt eitt sé talið.
Myndlistarsýningar hara verið
haldnar gegnum árin, m.a. í Hinu
húsinu, í húsnæði á vegum Rauða
krossins og í Ráðhúsinu.
Opnunartíminn í Vin er frá kl. 9 til
4 virka daga og yfir vetrarmánuðina
er opið á sunnudögum frá kl. 2 til 5.
Eru það sjálfboðaliðar úr ung-
mennahreyfingu Rauða kross Ís-
lands sem þá taka að sér að hafa hús-
ið opið. Eins er opið á fimmtudögum
til kl. 8 að kvöldi.
Sjálfboðaliðar víða úr heiminum
frá Alþjóðlegum ungmennaskiptum
(AUS) hafa komið til starfa um
lengri eða skemmri tíma og haldið
við okkur tryggð síðan.
Þetta eru aðeins brot að því sem
kemur upp í hugann þegar hugsað er
til baka yfir þau tíu ár sem liðin eru
frá opnun Vinjar en að lokum vil ég
segja þetta:
Fortíðin var björt,
nútíðin er björt og
framtíðin verður björt.
Til hamingju með afmælið.
Vin tíu ára
Eftir Eyjólf
Kolbeins
Höfundur er gestur í Vin.
„Markmiðið
með athvarf-
inu er að
rjúfa fé-
lagslega
einangrun.“
DAGANA 5. til 7. febrúar stend-
ur Stúdentaráð HÍ fyrir atvinnu-
lífsdögum í Háskólanum. Nokkur
fyrirtæki og stofnanir kynna starf-
semi sína og starfsmannastefnu
auk þess sem boðið verður uppá
bæði frumkvöðlanámskeið og
kynningu á Nýsköpunarsjóði
námsmanna. Meginmarkmið dag-
anna er að efla tengsl Háskólans
og atvinnulífsins og skapa stúd-
entum grundvöll til þess afla sér
upplýsinga sem nýtast við ákvarð-
anir um hvert skuli stefna í námi
og starfi.
Fjölbreytt
dagskrá
Alls munu sjö aðilar halda fyr-
irlestra um rekstur sinn, stefnu og
hvaða kröfur þeir gera til framtíð-
arstarfskrafta. Leitast var við að
fá fyrirtæki af sem breiðustu sviði
til þess að kynna starfsemi sína og
ættu því flestir stúdentar að finna
eitthvað við sitt hæfi. Á miðviku-
dag kynntu fulltrúar utanríkis-
ráðuneytisins, ReykjavíkurAka-
demíunnar, Hugar og
Íslandsbanka auk þess sem frum-
kvöðlasetrið Impra stóð fyrir
frumkvöðlanámskeiði. Á fimmtu-
dag voru það síðan fulltrúar
Flögu, Fróða og Þekkingarmiðl-
unar sem héldu fyrirlestra í Há-
skóla Íslands. Á föstudag kynnir
framkvæmdastjóri Nýsköpunar-
sjóðs námsmanna starfsemi sjóðs-
ins auk þess sem nemandi, sem
hlotið hefur styrk úr sjóðnum, seg-
ir frá reynslu sinni af vinnu við ný-
sköpunarverkefni. Stúdentar sem
luma á spennandi hugmyndum
ættu ekki að láta sig vanta á þenn-
an fyrirlestur.
Aukin tengsl við
atvinnulífið
Nauðsynlegt er að tengja Há-
skólann og atvinnulífið sterkari
böndum enda styrkir slíkt sam-
band báða aðila og eflir Háskóla
Íslands sem öflugan rannsókn-
arháskóla. Margt hefur þokast í
rétta átt í samskiptum þessara
tveggja aðila undanfarin ár og hef-
ur atvinnulífið komið í auknum
mæli að starfsemi Háskólans með
beinum og óbeinum hætti. Sam-
starfið má þó enn bæta og með at-
vinnulífsdögum vill Stúdentaráð
sýna að vilji er meðal nemenda
fyrir auknum tengslum og að þeir
séu tilbúnir til að taka frumkvæðið
sem þarf.
Flest erum við stúdentar að
mennta okkur með það að mark-
miði að koma sem best undirbúin
út á vinnumarkaðinn og ættu at-
vinnulífsdagar að vera kærkomin
kynning á kröfum og möguleikum
atvinnulífsins.
Atvinnulífsdagar
í Háskóla Íslands
Eftir Pál Ragnar
Jóhannesson
Höfundur er stúdentaráðsliði Vöku.
„Megin-
markmiðið
er að efla
tengsl
Háskólans
og atvinnulífsins.“
ÚRSKURÐUR setts umhverfis-
ráðherra um Norðlingaölduveitu
markar að mínu mati tímamót
vegna þess að með honum rétta
stjórnvöld sáttahönd til náttúru-
verndarsinna sem unnið hafa
sleitulaust að því að tryggja vernd-
un Þjórsárvera. Einna þyngstur á
metunum er að mínu áliti þáttur
heimamanna í Gnúpverjahreppi.
Í úrskurðinum leggur ráðherra
fram málamiðlun, róttæka tillögu,
sem undirstrikar það, að sérstæða
og viðkvæma náttúru Þjórsárvera
beri að vernda í samræmi við frið-
lýsingu þeirra frá 1982 og alþjóð-
lega samninga um verndun vot-
lendis. Í frábærri grein eftir Elínu
Pálmadóttur í Mbl. 15. nóvember
sl., „Ég ákæri“, lýsir hún Þjórs-
árverum sem stórkostlega fögru
djásni undir jökulhettu, umluktu
svörtum gróðurlausum söndum.
Slík voru einnig mín hughrif þegar
ég kom í Þjórsárver.
Það skilyrði er sett í úrskurð-
inum að framkvæmdirnar hafi ekki
áhrif innan friðlands Þjórsárvera.
Rétt er í því ljósi að líta á tillögu
um setlón ofarlega við Þjórsá,
austan Hofsjökuls, sem sett er
fram sem mótvægisaðgerð en því
má halda fram að þar sé á ferðinni
ný útfærsla á sjötta áfanga Kvísla-
veitu sem hafnað var á fyrri stig-
um. Umhverfisáhrif hennar hafa
ekki verið metin. Sagt er að set-
lóns geti verið þörf vegna óvissu
um árangur við aurskolun úr
Norðlingaöldulóni. Ef hins vegar
aurskolunin virkar er ekki þörf
fyrir lónið. Þess vegna tel ég rétt
að náttúran njóti vafans. Mér
finnst ótímabært að ákveða að gert
skuli setlón og vatni veitt framhjá
Þjórsárverum. Óvissa ríkir um
áhrif þessarar mótvægisaðgerðar á
vatnsstöðu í friðlandinu þótt fram-
kvæmdirnar færu fram utan þess.
Með orðalagi í úrskurði ráðherra,
lið 2, að tryggt verði að grunn-
vatnsstaða innan friðlandsins hald-
ist sem næst óbreytt, og í loka-
málsgrein hans, að áhrif
framkvæmdarinnar raski ekki
náttúrufari, dýralífi og grunn-
vatnsstöðu í verunum, tel ég að
setlón austan Hofsjökuls geti ekki
komið til álita.
En efst í mínum huga eru þakkir
til hv. setts umhverfisráðherra og
samstarfsmanna hans fyrir réttlát
og vönduð vinnubrögð og til nátt-
úruverndarsinna, einstaklinga og
félagasamtaka, fyrir ötult og fórn-
fúst starf. Ég hvet þá til að taka í
þá útréttu sáttahönd sem þeim er
hér rétt.
Salómonsdómur
um Þjórsárver
Eftir Katrínu
Fjeldsted
Höfundur er alþingismaður.
„Ég hvet þá
til að taka í
þá útréttu
sáttahönd
sem þeim er
hér rétt.“
VIN er athvarf fyrir geðfatlaða
sem rekið er af Rauða krossi Ís-
lands og heldur nú upp á 10 ára af-
mæli sitt. Undirritaður hefur með
hléum handleitt starfsfólk Vinjar
alveg frá upphafi og hefur því haft
góða aðstöðu til að fylgjast með
því frábæra starfi sem þar er unn-
ið og því einstaka andrúmslofti,
sem starfsfólki og gestum hefur
tekist að skapa.
Rauðakrosshreyfingunni, sem
stofnuð var til að draga úr og létta
þjáningar fólks og stuðla að heil-
brigði og virðingu fyrir mannlegu
lífi, er mikill sómi að því hvernig
staðið hefur verið að rekstrinum. Í
framhaldi af góðum árangri Vinjar
og staðfestu mikilvægi hafa tvö
önnur athvörf verið stofnuð; Laut
á Akureyri og Dvöl í Kópavogi. Vin
er í stóru, gömlu og reisulegu húsi,
þar sem tekist hefur að skapa
heimilislega hlýju, og leggur
Reykjavíkurborg þetta hús til end-
urgjaldslaust.
Langvinn geðfötlun er mikill
harmleikur hvers sem fyrir verður,
aðstandenda hans og vina. Full-
yrða má að líklega leiði engir aðrir
sjúkdómar í jafnríkum mæli til fé-
lagslegrar einangrunar og ein-
manaleika og langvinnir geðsjúk-
dómar. Takmarkaðar félagslegar
og efnahagslegar aðstæður auka
síðan oft á vítahring kvíða, þung-
lyndis og frumkvæðisleysis í viðbót
við framgang sjúkdómsins.
Fyrir þá sem eru að takast á við
svo erfitt líf er Vin staður sem rís
undir nafni. Vin er ekki bara at-
hvarf þar sem gestir sækja fé-
lagsskap, stuðning og hlýju heldur
miklu meira. Með metnaði og
markvissri vinnu starfsfólks og
gesta hefur tekist að þróa nærandi
andrúmsloft sem ýtir undir virkni
og aukið sjálfstæði gesta. Einnig
er rétt að nefna fórnfúst starf
sjálfboðaliða sem sjá til þess að
Vin sé opin á sunnudögum og ein-
stökum hátíðisdögum.
Á stundum er starfsemin svo öfl-
ug að minnir á menningar- og
fræðslusetur. Þá er t.d. undirbún-
ingur fyrir ferðalög bæði innan-
lands og utan, listsköpun og sýn-
ingar, umræða um stöðu
geðfatlaðra, samskipti við samtök
geðfatlaðra erlendis og svo mætti
lengi telja. Auðvitað er staða og
geta einstaklinga misjöfn til að
láta til sín taka í slíkri starfsemi.
Það sem er hins vegar óendanlega
mikilvægt fyrir okkur öll er að „til-
heyra“, eiga samfélag þar sem við
erum samþykkt á eigin forsendum,
að því gefnu að við virðum almenn-
ar umgengnis- og kurteisisreglur.
Þrátt fyrir aukna þekkingu á
eðli geðsjúkdóma, betri lyf og auk-
in útgjöld virðast alvarlegir geð-
sjúkdómar ekki á undanhaldi.
Fyrsta árið, fyrir tíu árum, voru
gestakomur rúmlega fjögur þús-
und, síðasta ár tæplega átta þús-
und. Í náinni framtíð verður því
áfram þörf fyrir að styrkja og þróa
starfsemi Vinjar og annarra at-
hvarfa sem Rauði krossinn rekur
og jafnframt að stuðla að auknum
samskiptum og samhæfingu við
önnur úrræði sem geðfötluðum
standa til boða.
Vinin Vin
Eftir Baldvin H.
Steindórsson
Höfundur er sjálfstætt
starfandi sálfræðingur.
„Fórnfúst
starf sjálf-
boðaliða sér
til þess að
Vin er opin á
sunnudögum og ein-
stökum hátíðisdögum.“
EIRÍKUR Tómasson, forseti
lagadeildar Háskóla Íslands, tal-
ar til mín af yfirlæti í grein í
Morgunblaðinu í gær. Ég hafði
daginn áður leitt að því einföld
rök, að ekki kæmi til greina að
unnt væri að haga löggjöf um
lögmenn þannig, að ekki væri
gætt jafnræðis milli íslenskra
háskóla, sem kenna lögfræði, við
mat á almennum menntunarskil-
yrðum lögfræðinga, sem vilja fá
réttindi til málflutnings. Því
væri alþingismönnum rétt að
samþykkja frumvarp dómsmála-
ráðherra um að afnema forrétt-
indi lagadeildar HÍ á þessu
sviði. Eiríkur segir, að háskóla-
menn stundi rökræður en ég
kappræður. Með þessu virðist
mér hann vilja halda því fram,
að ég sé ekki vel til þess fallinn
að gegna starfi mínu sem pró-
fessor við háskóla. Hann verður
að fá að hafa þá skoðun á þessu
sem hann vill. Orð hans gefa
hins vegar tilefni til að líta að-
eins á rökræðulist hans sem
birtist í greininni.
Eiríkur segir að skoða þurfi
rök með og á móti, áður en af-
staða sé tekin. Það er auðvitað
rétt. Ég hef hins vegar ekki
fundið nein frambærileg rök fyr-
ir þeirri mismunun sem forseti
lagadeildar vill viðhalda í því
málefni sem er til umræðu. En
forsetinn virðist ekki vera í
vandræðum með að finna þau.
Hann kveður þau felast í því, að
Háskólinn í Reykjavík njóti for-
réttinda í samanburði við Há-
skóla Íslands með því, að HR
hafi úr meiri fjármunum að spila
við kennslu hvers laganema en
HÍ! Þetta er að vísu rangt. En
gerum samt í þágu rökræðunnar
ráð fyrir að staðhæfing forset-
ans um þetta sé rétt. Röksemd
hans er þá sú, að HÍ eigi að
njóta umræddra forréttinda
vegna þess að HR hafi úr meira
fé að moða til að mennta lög-
fræðinga! Væri röksemd af
þessu tagi gjaldgeng fyrir um-
ræðuefnið ætti hún fremur að
leiða til forréttinda HR, því
lagakennsla verður sjálfsagt al-
mennt betri, þar sem fjárráðin
eru meiri. Röksemdin er hins
vegar ekki gjaldgeng. Hún kem-
ur umræðuefninu ekkert við.
Sannleikurinn er sá, að forseti
lagadeildar HÍ vill bara viðhalda
forréttindum. Hann er að gæta
sérhagsmuna sem hann telur sig
eiga að gæta. Þegar farið er yfir
málið og dregnar fram augljósar
röksemdir gegn þessum forrétt-
indum bregst hann við með því
að gefa sjálfum sér einkunn.
Hann sé vísindamaður í lögfræði
og kunni skil á aðferðum rök-
ræðunnar. Hann gefur viðmæl-
anda sínum lakari einkunn.
Hann er kappræðumaður, sem
ekki vill skoða nema aðra hlið
máls. Svo birtir hann vísindi sín.
Þau felast í að reyna að vernda
sérhagsmunina með röksemdum
sem koma málinu ekkert við.
Mín niðurstaða er sú, að ég ætla
að halda mig áfram við mínar
aðferðir í lögvísindunum en forð-
ast hans.
Jón Steinar Gunnlaugsson
Yfirlæti
Höfundur er prófessor
við lagadeild HR.