Morgunblaðið - 14.02.2003, Blaðsíða 23

ÁLYKTUNUM og niðurstöðum í
skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkis-
ins um rannsókn á bókhaldi og skatt-
skilum Jóns Ólafssonar & Co. sf.
(JOCO) er mótmælt í andmælabréfi
félagsins til embættis skattrann-
sóknarstjóra.
Í andmælunum er þeirri niður-
stöðu skattrannsóknarstjóra mót-
mælt sem rangri og órökstuddri, að
sala Jóns Ólafssonar & Co sf. á eign-
arhlut í Fjölmiðlun, að nafnverði
56.679.317 kr., til Inuit Enterprises
hafi í reynd átt sér stað á árinu 1999.
Þar segir einnig að staðhæfing
skattrannsóknarstjóra og þær niður-
stöður sem leiddar séu af henni varð-
andi meint bókhalds-, skatta- og
hegningarlagabrot Jóns Ólafssonar
og Símonar Á. Gunnarssonar endur-
skoðanda sé röng. Sýna megi fram á
það með tilvísun til fyrirliggjandi
gagna, sem voru opinber þegar á
árinu 1998 og annarra gagna sem
skattrannsóknastjóri hafði undir
höndum við rannsókn málsins.
Frágengið í júní 1998
Bent er á í andmælunum að óum-
deilt sé að félagið Inuit hafi verið
stofnað á árinu 1997. Miklar breyt-
ingar hafi orðið á hluthafahópi Fjöl-
miðlunar á árinu 1998 og Inuit verið
meðal þeirra aðila sem eignuðust
hluti í Fjölmiðlun á því ári. Komi m.a.
fram í símbréfi dagsettu 23. júní
1998, sem skattrannsóknarstjóri hafi
undir höndum, að Inuit eigi að eiga
hluti að nafnverði 56.679.317 kr. eftir
nánar tilgreind viðskipti með hluti í
Fjölmiðlun á árinu 1998.
„Öll þau viðskipti sem tilgreind
eru í þessum skjölum fóru fram á
fyrri hluta árs 1998. Skattrannsókn-
arstjóri hafði aldrei fyrir því að
spyrjast fyrir um hlutaskrá Fjöl-
miðlunar meðan á rannsókn máls
þessa stóð, sem honum þó bar bæði
samkvæmt þeim reglum sem um
skattrannsókn gilda að skattarétti og
eins og ekki síður stjórnsýslurétti, en
skattrannsóknarstjóri er hluti
stjórnsýslu ríkisins og ber því að
virða 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/
1993, sem býður, að stjórnvald skuli
sjá til þess að mál sé nægjanlega
upplýst áður en ákvörðun er tekin í
því,“ segir í andmælabréfinu.
Þar segir einnig að fyrir liggi að
viðskipti JOCO og Inuit með
56.679.317 hluti í Fjölmiðlun hafi ver-
ið umsamin og frágengin í júní 1998,
,,eins og tekið er fram í hinum skrif-
lega samningi um kaupin sem und-
irritaður var 12. og 14. ágúst 1999,
þegar nýir umsjónarmenn Inuit
höfðu óskað eftir gögnum um þau
viðskipti sem félagið hafði þegar átt
þátt í. Færsla samnings í skriflegt
form á tilteknum degi er ekki sönnun
þess að samningurinn hafi komist á á
þeim degi heldur aðeins formbundin
staðfesting þess að tiltekin viðskipti
hafi átt sér stað. Sönnun þess hve-
nær tiltekin viðskipti áttu sér stað er
tilkynning þeirra, sem viðskipti eiga,
til þriðja manns, einstaklings eða
lögaðila, sem hafa hagsmuni af því að
vita um þau eða talið er nauðsynlegt
að fái að vita um þau vegna einhvers
konar eftirlits. Jón Ólafsson & Co.,
sf., tilkynnti stjórn Fjölmiðlunar um
þessi viðskipti strax í júní 1998.
Stjórn Fjölmiðlunar, sem ábyrgð ber
á hlutaskránni samkvæmt 30. og 31.
gr. laga um hlutafélög nr. 2/1995,
breytti hlutaskrá Fjölmiðlunar til
samræmis við tilkynninguna og
færði Inuit inn sem hluthafa og eig-
anda 56.679.317 hluta í félaginu,“
segir ennfremur í andmælum JOCO.
Inuit tilgreint eigandi
Fjallað er um aðdragandann að
stofnun Norðurljósa og vísað til
bréfs sem Sigurður G. Guðjónsson
hrl. sendi Samkeppnisstofnun í júní
1998 vegna stofnunar fyrirtækisins
og er bent á að í bréfinu til Sam-
keppnisstofnunar sé Inuit tilgreint
sem eigandi tiltekins hundraðshluta
hlutafjár í Fjölmiðlun, Sýn hf. og
Skífunni ehf.
Þá er vísað til þess að í upplýs-
ingum og gögnum frá Rotschild
Trust Corporation og Inuit frá árinu
1998, komi fram að Andrew J.H.
Penny, sem var í forsvari fyrir Inuit,
voru kunn öll viðskipti og umsvif
Inuit á Íslandi á árinu 1998.
Full sönnun
Í samandreginni niðurstöðu and-
mælabréfsins um þennan þátt rann-
sóknarinnar segir að með vísan til
þess er að framan greinir og til-
greindra gagna sé færð full sönnun
fyrir því, að kaup Inuit á hlutum í
Fjölmiðlun hafi verið umsamin og frá
gengin í júní 1998. Skattaskýrsla
Jóns Ólafssonar & Co. sf. fyrir
rekstrarárið 1998 hafi borið þessi
viðskipti með sér eins og vera ber.
„Fullyrðingar skattrannsóknar-
stjóra ríkisins um að viðskipti Jóns
Ólafssonar & Co. sf. og Inuit hafi átt
sér stað 1999 er því röng og ekki
studd neinum þeim gögnum eða rök-
um, sem sönnunarfærsla skattrann-
sóknarstjóra ríkisins verður að
byggja á,“ segir þar ennfremur.
Bent er á að þegar skattaðili eða
forsvarsmenn hans eru yfirheyrðir
sem sakborningar og síðan sakaðir
um að hafa af ásetningi rangfært
skattskýrslur, brotið bókhaldslög og
almenn hegningarlög, verði sönnun-
arfærsla skattrannsóknarstjóra að
fela í sér fulla sönnun svo sekt sak-
bornings sé hafin yfir allan vafa. „Sé
einhver vafi ber að skýra hann sak-
borningi í hag. Skattrannsóknar-
stjóri getur ekki leyft sér að draga
neinar ályktanir af gögnum, sem
hann fær eða kemst yfir við rann-
sókn, ef önnur gögn, sem lögð eru
fyrir hann sanna hið gagnstæða.
Staðhæfing skattrannsóknar-
stjóra á bls. 36 í rannsóknarskýrsl-
unni um, að fullvíst megi telja að Jóni
Ólafssyni og Símoni Ásgeiri Gunn-
arssyni, hafi mátt vera ljóst að rangt
hafi verið að tilgreina sölu á hlutum
Jóns Ólafssonar & Co. sf. til Inuit í
bókhaldi og skattframtali skattaðil-
ans gjaldárið 1999, vegna rekstrar-
ársins 1998, á því ekki við nein rök að
styðjast. Fullyrðing skattrannsókn-
arstjóra í þessa veru er ósönnuð með
öllu.
Hið sama gildir einnig um þá stað-
hæfingu skattrannsóknarstjóra á
bls. 37 í skattrannsóknarskýrslunni,
að Jón Ólafsson og Símon Á. Gunn-
arsson hafi staðið að skilum rangra
skattframtala fyrir Jón Ólafsson &
Co sf., fyrir gjaldárin 1999 og 2000
vegna rekstraráranna 1998 og 1999.“
Marklaus ummæli
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra
er komist að þeirri niðurstöðu að 280
milljóna kr. söluverð, sem tilgreint
er í skattframtali JOCO á rúmlega
32% eignarhlut félagsins í Fjöl-
miðlun hf. sé langt undir raunveru-
legu virði á þeim tíma sem salan hafi
farið fram. Kemst skattrannsóknar-
stjóri að þeirri niðurstöðu að gefnum
tilteknum forsendum að sölu-
verðmæti eignarhlutarins hafi verið
vantalið um 1.039.494.500 kr. í bók-
haldi og skattskilum skattaðilans.
Þessu er mótmælt í andmælabréfi
JOCO. Bent er á, eins og áður segir,
að salan til Inuit hafi farið fram í júní
1998 að nafnvirði 56,6 milljónir kr.
Síðan segir í bréfinu: ,,Skattrann-
sóknarstjóri getur af þeirri ástæðu
einni ekki lagt til grundvallar í máli
þessu verð, sem ákveðið var í við-
skiptum á árinu 1999.“
Eru tilvitnuð ummæli um þetta í
skýrslu skattrannsóknarstjóra sögð
vera með öllu marklaus fyrir niður-
stöðu málsins. Af þessu leiði einnig
að framhald og niðurstaða rannsókn-
arskýrslunnar um meint bókhalds-,
skatta- og hegningarlagabrot Jóns
Ólafssonar og Símonar Á. Gunnars-
sonar á árinu 1999 við færslu, frá-
gang og gerð bókhalds, ársreiknings
og skattframtala JOCO eigi ekki við
nein rök að styðjast.
Því er ennfremur haldið fram í
andmælabréfi JOCO að skattyfir-
völd geti ekki hrundið verðákvörð-
unum eins og þeirri sem lá til grund-
vallar í viðskiptum JOCO og Inuit
um eignarhlutinn í Fjölmiðlun í júní
1998, nema fullnægt sé skilyrðum 58.
greinar laga um tekju- og eignar-
skatt.
,,Telji skattayfirvöld að kaup- eða
söluverð í tilteknum viðskiptum sé
ekki eðlilegt verða þau að grundvalla
það mat sitt á viðskiptum, sem stofn-
að er til í eðlilegu viðskiptaumhverfi,
þar sem boð kemur fram um kaup
eða sölu,“ segir í andmælum JOCO.
„Á árinu 1998 fóru engin viðskipti
fram með hluti í Fjölmiðlun, þar sem
boð hafði komið fram um kaup eða
sölu hluta,“ segir þar ennfremur. Er
því haldið fram að þegar skattyfir-
völd hafi engin dæmi um eðlileg við-
skipti með eðlilegu kaup- eða sölu-
verði á hlutum í tilteknu hlutafélagi,
eins og reyndin hafi verið með Fjöl-
miðlun á árinu 1998, verði þau að
horfa til hefðbundinna og viður-
kenndra aðferða við mat á verðmæti
hluta.
„Skattayfirvöld geta því hvorki né
mega m.a. vegna þeirra takmarkana
sem eignarréttarákvæði stjórnar-
skrárinnar [setja] skattlagningar-
rétti ríkisins, byggt skattkröfur sín-
ar á spám viðskiptamanna um verð-
mæti einhverra hluta í tilteknum
hlutafélögum í óvissri framtíð.“
Bjartsýni ekki skattandlag
Því er einnig haldið fram að engu
máli skipti hvað tilteknir menn eða
fyrirtæki hafi talið vera verðmæti
Norðurljósa á árinu 1999 eða í fram-
tíðinni fyrir niðurstöðu þessa máls.
„Frétt Morgunblaðsins í júlí 1999,
sem skattrannsóknarstjóri vitnar til í
rannsóknarskýrslu sinni, af tilurð
Norðurljósa og verðmæti þess,
skiptir engu fyrir úrlausn máls
þessa. Skattyfirvöld gætu þá alveg
eins átt að horfa til þess hvert verð-
mæti hluta í Norðurljósum er talið
vera í dag. Bjartsýni athafna- og við-
skiptamanna er ekki enn sem komið
er skattandlag.
Þegar ekki nýtur við neinna upp-
lýsinga um gangverð hluta í viðskipt-
um ber að leggja til grundvallar við
ákvörðun skattverðs bókfært verð
eiginfjár samkvæmt síðasta endur-
skoðaða ársreikningi eða árshluta-
reikningi viðkomandi félags.
Sé þessari matsaðferð beitt um
verðmæti hluta í Fjölmiðlun á árinu
1998 kemur í ljós að kr. 280.000.000
fyrir 56.679.317 í félaginu er í alla
staði eðlilegt verð og skattayfirvöld
bundin af því […],“ segir í andmæla-
bréfinu.
Fullnægjandi framtal
Að lokum segir að fallist skatta-
yfirvöld ekki á að eðlilegt verð fyrir
hlutinn í Fjölmiðlun á árinu 1998 hafi
verið 280 milljónir kr., beri að hafna
því að skattayfirvöld geti tekið málið
til endurskoðunar vegna þeirrar
reglu sem finna megi í 2. málsgrein
97. greinar laga nr. 75/1981 um
tekju- og eignaskatt en þar segir:
„Hafi skattaðili látið í té í framtali
sínu eða fylgigögnum þess fullnægj-
andi upplýsingar, sem byggja mátti
rétta álagningu á, er þó eigi heimilt
að endurákvarða honum skatt nema
vegna síðustu tveggja ára sem næst
eru á undan því ári þegar endur-
ákvörðun fer fram þótt í ljós komi að
álagning hafi verið of lág.“
„Hvergi kemur fram í rannsókn-
arskýrslu skattrannsóknarstjóra að
Jón Ólafsson & Co. sf. hafi ekki skil-
að fullnægjandi skattaframtali og
fylgigögnum fyrir rekstrarárið 1998
árið 1999. Skattayfirvöld, þar með
talið embætti skattrannsóknarstjóra
ríkisins, eru bundin af þessu ákvæði
og geta því ekki nú á árinu 2003 end-
urákvarðað Jóni Ólafssyni & Co. sf.
skatta vegna sölu félagsins á hlutum
sínum í Fjölmiðlun,“ segir í andmæl-
um Jóns Ólafssonar & Co. við
skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkis-
ins.
Niðurstöðunni mótmælt
sem rangri og órökstuddri
Andmæli Jóns Ólafssonar & Co. sf. við skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins
Skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins um rannsókn á bókhaldi og
skattskilum Jóns Ólafssonar & Co. sf. er andmælt í bréfi til embættis
skattrannsóknarstjóra. Er niðurstöðunni mótmælt sem rangri og órök-
studdri. Fullyrt er að í framlögðum gögnum sé færð full sönnun fyrir
því, að gengið hafi verið frá kaupum Inuit Enterprises á hlutum í Fjöl-
miðlun árið 1998 og niðurstaða skattrannsóknarstjóra um annað sé
röng. Vísað er á bug ásökun um skil rangra skattframtala.
Morgunblaðið/Golli
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. FEBRÚAR 2003 23