Morgunblaðið - 14.02.2003, Blaðsíða 30
LISTAMAÐURINN Huginn
Þór Arason opnar sýningu í
Galleríi Sævars Karls í dag kl.
14. Sýningin samanstendur af
skúlptúr og gjörningum á víd-
eó.
Listamaðurinn útskrifaðist
frá skúlptúrdeild Listaháskóla
Íslands vorið 2002.
Í fréttatilkynningu segir að
verk Hugins Þórs minni á
popplist, þau séu einföld og
augljós en samt með ákveðnum
skírskotunum.
Skúlptúr og
gjörningar
LISTIR
30 FÖSTUDAGUR 14. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„…og þegar hann dettur á rassinn,
hefst skiptingin!“ hrópar sýningar-
stjórinn þegar blaðamaðurinn þreifar
sig áfram að tjaldabaki á Stóra sviði
Þjóðleikhússins til að hitta leikstjór-
ann Gísla Rúnar Jónsson. Skyndilega
fer gólfið á hreyfingu og minnstu
munar að blaðamaðurinn missi jafn-
vægið. Getur verið að sviðsskipting í
farsanum Allir á svið! taki mið af því
þegar blaðamaður Morgunblaðsins
dettur á rassinn í svartamyrkri á
hringsviðinu í Þjóðleikhúsinu?
Blaðamaðurinn rifjar upp höfuð-
áttirnar fjórar og rambar á áhorf-
endasalinn. Þar stendur Gísli Rúnar
með skeiðklukku í hendi og hrópar
sigri hrósandi: „Tvær og hálf mínúta!
Þetta er nýtt met, krakkar!! Gerum
þetta svona í kvöld.“
„Þegar maður byrjar að æfa farsa
er næstum eins og maður hafi góða
maskínu í höndunum því haganlega
samsettur farsi er eins og eilífðarvél
sem aðeins vantar olíu og bensín á.
Þegar búið er að hreinsa og smyrja
alla hluta hennar fer hún að hökta af
stað og smátt og smátt verður gang-
urinn þýðari og áður en lýkur er hún
komin á fulla ferð,“ segir Gísli Rúnar
og gefur lítið fyrir það langa nef sem
fræðimenn í leikbókmenntum hafa
gjarnan gefið försum. „Það þarf
mikla kunnáttu til að skrifa góðan
farsa. Og það þarf enn meiri kunn-
áttu til að leika farsa. Það er ekki
heiglum hent.“
Þetta er í þriðja sinn sem Gísli
Rúnar leikstýrir í Þjóðleikhúsinu. en
það er e.t.v. ekki ofsögum sagt að
hann hafi meiri reynslu af försum en
flestir kollegar hans, því hann hefur
leikstýrt þeim ófáum, þýtt þá og stað-
fært, leikið í þeim og jafnvel samið þá
(Brávallagatan/Arnarnesið) svo fátt
kemur honum á óvart í þeim efnum.
Allir á svið! var frumsýnt í London
1982 og tekið til sýninga í Þjóðleik-
húsinu strax árið eftir og hét þá
Skvaldur. Sýningin naut mikilla vin-
sælda og nú er verkið tekið til kost-
anna aftur í nýrri þýðingu og stað-
færslu Gísla Rúnars. „Þetta er
hefðbundinn „hurðafarsi“ að nokkru
leyti en óhefðbundinn að því að leyti
að höfundurinn bæði skopast með og
vegsamar farsaformið í þessu verki
sínu; atburðarásin snýst um íslensk-
an leikhóp sem er að leika breskan
svefnherbergisfarsa og gerast þætt-
irnir þrír ýmist á sviðinu þar sem ver-
ið er að leika farsann, að tjaldabaki
meðan verið er að leika hann eða
hvorutveggja.“ Gísli reynir að útlista
hversu mikla nákvæmni þurfi til að
leika tvær atburðarásir í einu, þegar
leikararnir í leikritinu eru á sviðinu
að leika í farsanum sem verið er að
leika í sýningunni en þurfa um leið að
hvíslast á að tjaldabaki í leikritinu svo
ekki trufli leikinn sem fer fram á svið-
inu í leikritinu þó allt sé þetta hluti af
sýningunni sem…!!!
„Þetta er eins og lasagna. Svona
lagskipt. Hvert lag verður að vera til
staðar því ef eitt lagið vantar verður
þetta leiðinlegt og ef þau renna sam-
an þá verður þetta óskiljanlegt. Það
verður að sjá þetta til að hlæja að
því,“ segir hann og rifjar upp að við
yfirlestur séu margir farsar af þess-
ari gerð með þeim hætti að manni
stekkur aldrei bros. „Getur stundum
verið ófyndnasti texti sem hægt er að
hugsa sér. En fyndnin sprettur úr að-
stæðunum sem persónurnar lenda í.
Leikararnir verða að hafa báða fæt-
urna á jörðinni í persónusköpuninni.
Galdurinn við farsa er að áhorfandinn
þekki persónurnar og geti séð sig í
þeim fáránlegu aðstæðum sem þeim
eru búnar. Farsapersónur eru ofur-
venjulegt fólk í skelfilegum aðstæð-
um þar sem það er í stöðugri baráttu
við að bjarga lífi sínu. Reyna að kom-
ast hjá því að upp um það komist.
Vera ekki gripinn glóðvolgur í
framhjáhaldi eða þess háttar. Skelf-
inguna við tilhugsunina um það
þekkja margir. Á hinn bóginn hafa
síðari tíma farsahöfundar lagt jafn-
mikið upp úr fyndnum samtölum og
orðaleikjum og sitúasjóninni sjálfri
og svo er með þennan farsa. “
Gísli Rúnar hefur staðfært verkið
með þeim hætti að þar segir frá leik-
hópi í Reykjavík sem er að æfa svefn-
herbergisfarsa með það í huga að
fara í leikferð út á land. Allt gengur á
afturfótunum eins og vera ber og alls
kyns uppákomur og útúrdúrar verða
til þess að sýningin misheppnast og
allt sem mögulega getur farið úr-
skeiðis fer úrskeiðis en til þess að svo
geti orðið þarf sýningin að ganga eins
og vel smurt úrverk.
Höfundurinn Michael Frayn hefur
skrifað fjölda leikrita og nokkrar
skáldsögur. Allir á svið! hefur verið
sýnt víða um heim og fyrir 5 árum
vakti leikritið Copenhagen mikla at-
hygli. Frayn hlaut Whitbread bók-
menntaverðlaunin bresku á síðasta
ári fyrir skáldsöguna Spies.
Allir á svið! er samstarfsverkefni
Þjóðleikhússins og Grínara hring-
sviðsins sem er „hattur yfir leikræn
hugarfylgsni“ Gísla Rúnars og félaga
þegar sá gállinn er á þeim. Meðal
leikenda eru nokkrir vinsælustu
gamanleikarar þjóðarinnar en leik-
hópinn skipa þau Björgvin Franz
Gíslason, Edda Björgvinsdóttir, Júl-
íus Brjánsson, Ólafía Hrönn Jóns-
dóttir, Sigurður Sigurjónsson, Stefán
Karl Stefánsson, Steinunn Ólína Þor-
steinsdóttir, Þórunn Lárusdóttir og
Þröstur Leó Gunnarsson. Lýsing er í
höndum Páls Ragnarssonar og höf-
undur leikmyndar og búninga er Hlín
Gunnarsdóttir.
Farsi um farsa frá farsa …
Sigurður Sigurjónsson og Ólafía Hrönn Jónsdóttir.
Þjóðleikhúsið í sam-
vinnu við Grínara hring-
sviðsins frumsýnir á
Stóra sviðinu í kvöld
farsann Allir á svið! eftir
Michael Frayn í leik-
stjórn Gísla Rúnars
Jónssonar. Hávar Sig-
urjónsson hitti Gísla
Rúnar í frumsýningar-
ham í lok æfingar í gær.
havar@mbl.is
Björgvin Franz Gíslason og Stein-
unn Ólína Þorsteinsdóttir.
„Farsi þarf að ganga eins og vel
smurð vél,“ segir Gísli Rúnar.
Morgunblaðið/Sverrir
Edda Björgvins í hlutverki Buddu Björgólfs.
Sýningu
lýkur
Hafnarborg
Sýningunni Akvarell Ísland
lýkur á mánudag. Þetta er
fjórða sýningin sem hópurinn
Akvarell Ísland heldur í Hafn-
arborg og er hún í boði safns-
ins.
Sýningin er opin alla daga
nema þriðjudaga kl. 11–17.
TÓNLEIKAR Sinfóníuhljóm-
sveitar Íslands í gærkveldi hófust á
verki eftir Þorkel Sigurbjörnsson,
sem hann nefnir Gangur, að því er
hann tilgreinir í efnisskrá, að sé
vegna gangandi stefjaleiks, sem er
mjög ráðandi í verkinu í heild. Þetta
er vel samið verk og að mörgu leyti
ólíkt fyrri verkum Þorkels, þar sem
skiptast á ómstreitur og ómblíð
hljómskipan, leikur með blæbrigði og
tónalar laglínur, spennadi uppbyggð-
ir hápunktar og ljóðræn kyrrð, í mjög
sannfærandi samskipan áhrifaríkrar
heildar. Gott verk, sem var vel flutt
undir stjórn Thomasar Kalb.
Annað verkið á efnisskránni var
Þríleikskonsertinn eftir Beethoven
og er ekki alveg ljóst hvenær meist-
arinn samdi þetta verk, sem ekki
þykir ýkja stórbrotið og helst dáð
fyrir allt of stuttan en sérlega fagran
hægan þátt og helst, að Beethoven
tækist á köflum vel upp í lokakafl-
anum. Verk þetta er samið um svipað
leyti og Waldstein-sónatan, þriðja
sinfónían og Appassionata-sónatan
og er það samið fyrir Rudolf erki-
hertoga, sem þá hafði gerst nemandi
Beethovens en var ekki mikill píanó-
leikari. Í þjónustu hans voru hins
vegar mjög góðir hljóðfæraleikarar,
nefnilega fiðluleikarinn Seidler og
Adolf Kraft, sem var afburða sellisti,
og því er þeim lagt meira til en pían-
istanum og þykir þar halla nokkuð á.
Bryndís Halla skilaði sellóhlutverki
sínu af glæsibrag og sama má segja
um Judith Ingólfsson, þó heldur væri
tónninn hjá henni í veikara lagi.
Vovka lék sitt af öryggi og lagaði sig
að samleikurunum í styrk, svo í heild-
ina var leikur einleikaranna í fingerð-
ara lagi, á móti oft og tíðum of sterkri
hljómsveitinni.
Fyrsta sinfónían eftir Mahler er
meistarasmíð og þar tókst Thomasi
Kalb mjög vel upp í að skapa
stemmningu, sérstaklega í þriðja
þætti, er var sérkennilega og óvenju-
lega mótaður. Fyrsti kaflinn var
sannkölluð náttúrustemmning og
annar þáttur elskulegur danskafli,
hugmynd sem minnir á sjöttu
Beethovens og lokakaflinn kom eins
og sprenging á eftir hinum dularfulla
leik Mahlers með alþýðulagið Meist-
ari Jakob. Thomas Kalb náði sann-
arlega að magna upp sterka stemmn-
ingu og hljómsveitin lét ekki sitt eftir
liggja, svo flutningur á fyrstu Mahl-
ers verður um margt minnisstæður,
fyrir skýrleika og áhrifamikil augna-
blik.
Minnisstæður Mahler
TÓNLIST
Háskólabíó
Flutt voru verk eftir
Þorkel Sigurbjörnsson,
Beethoven og Mahler.
Einleikarar: Judith Ingólfsson,
Bryndís Halla Gylfadóttir,
Vovka Stefán Ashkenazy.
Stjórnandi: Thomas Kalb.
Fimmtudagurinn 13. febrúar2003.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
Þýski hljómsveitarstjórinn Thomas Kalb.