Morgunblaðið - 21.02.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HEIMILI og skóli sem er landssam-
band foreldra, kynnti í gær niður-
stöður úr könnun á viðhorfi foreldra
á Norðurlöndum til netnotkunar
barna og unglinga. Könnunin var
hluti af nýju verkefni á vegum sam-
takanna sem fjallar um að auka
þekkingu foreldra og kennara á þeim
kostum sem Netið býr yfir og leggja
til námsefni til að kenna ungmenn-
um örugga netnotkun.
Samkvæmt upplýsingum frá vef-
fyrirtækjum á Íslandi eiga íslensk
heimili met í nettengingum. Síteng-
ingar við Netið eru auk þess algeng-
ari hér en í Danmörku, Noregi og
Svíþjóð, en könnunin var einmitt
gerð í þessum fjórum löndum.
Könnunin fór þannig fram að for-
eldrar 800 barna í löndunum fjórum
voru spurðir spurninga varðandi
netnotkun barna þeirra.
Í ljós kom að börn á aldrinum 6–16
ára segjast í 95% tilvika nota verald-
arvefinn reglulega. Rúmlega 80% ís-
lenskra foreldra segjast vera hæfir
notendur og er það hærri tala en í
samanburðarlöndunum. Foreldrar
íslenskra barna hafa mestar áhyggj-
ur af því að börn þeirra rekist á klám
á Netinu. 98% barna hafa aðgang að
Netinu heima hjá sér og telja 50%
foreldra að sitt barn hafi eigið net-
fang. Aðeins 41% foreldra telja að
sín börn hafi lært að verja einkalíf
sitt á Netinu og 35% telja börn sín
ekki hafa lært að meta hvort upplýs-
ingar á Netinu séu áreiðanlegar og
sannar. 32% myndu leyfa börnum að
setja eigið netfang á Netið, fjórðung-
ur fullt nafn og fjórðungur aldur og
fæðingardag.
„Við virðumst vera léttlyndari en
samanburðarþjóðir gagnvart ýms-
um þáttum. Það er eins og við áttum
okkur ekki á því að Netið er landa-
mæralaust,“ segir Kristbjörg
Hjaltadóttir, Landssamtökum heim-
ilis og skóla. „Við til dæmis pössum
ekki nóg upp á að börnin okkar láti
ekki fullt nafn, fæðingardag og ár út
á Netið en það eru einmitt hlutir sem
við þurfum að ræða um við þau,“ seg-
ir Kristbjörg og bætir við að gera
þyrfti börnum grein fyrir því að
sumt efni á Netinu sé í hálfgerðum
dulbúningi eins og til dæmis kyn-
þáttafordómar, ofbeldi, misrétti og
fleira í þeim dúr. „Þetta eru hlutir
sem ég sé að íslenskir foreldrar eru
frekar afslappaðir gagnvart.“
Kristbjörg segir að samtökin séu
að fara í gang með nýtt kennsluefni í
tengslum við netnotkun barna. „Það
kemur í okkar hlut og hlut Íra að
hanna þennan kennslupakka. Hon-
um verður beint að foreldrum, börn-
um og kennurum og við hlökkum til
að vinna þetta svona því það er ekki
svo margt sem er unnið sameigin-
lega af foreldrum, skóla og börnum.“
Umburðarlyndi gagn-
vart netnotkun barna
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Kristbjörg Hjaltadóttir frá Landssamtökum heimilis og skóla.
FULLTRÚAR Sjálfstæðisflokksins
í borgarráði lögðu á þriðjudag fram
bókun þar sem þeir lýsa yfir undr-
un sinni yfir því að í ráðinu séu tek-
in til afgreiðslu málefni sem heyra
undir stjórn Orkuveitu Reykjavík-
ur, OR, án þess að þau hafi verið
borin undir hana. Telja þeir ástæðu
til að kanna hvort þessar ákvarð-
anir séu lögmætar án atbeina
stjórnar OR.
Sjálfstæðismenn leggja til að af-
greiðslum varðandi OR sé frestað
svo að stjórn fyrirtækisins gefist
kostur á að fjalla um málið. Benda
þeir á að OR sé sameignarfélag sem
starfi á grundvelli sérstakra laga.
Borgarlögmaður hafi túlkað lögin á
eigin veg, þ.e. að þau veiti OR stöðu
einkaréttarlegs fyrirtækis.
Alfreð Þorsteinsson, stjórnarfor-
maður OR og formaður borgarráðs,
segir að sjálfstæðismenn hafi verið
að gera athugasemd við umsögn um
raforkulagafrumvarp iðnaðarráð-
herra. Gagnrýni þeirra sé byggð á
misskilningi þar sem að til margra
áratuga hafi það tíðkast að laga-
frumvörp, sem send eru Reykjavík-
urborg til umsagnar, séu yfirfarin
af borgarlögmanni og forstöðu-
manni viðkomandi borgarstofnunar.
Í þessu tilviki hafi borgarlögmaður
og forstjóri OR gefið umsögn um
frumvarpið. Stjórnarmönnum
Orkuveitunnar hafi þegar verið
send þessi umsögn og málið verði
síðan rætt á stjórnarfundi í næstu
viku.
„Kannski gengur Orkuveitan
lengra en önnur orkufyrirtæki að
því leyti að mér er ekki kunnugt um
að til dæmis stjórnarmenn Lands-
virkjunar séu að fjalla um umsagnir
af þessu tagi. Þær eru einfaldlega
sendar inn til Alþingis án þess að
nokkur maður sé spurður að því í
stjórn fyrirtækisins,“ segir Alfreð.
Deilt um af-
greiðslu mála
OR í borgarráði
GRUNNSKÓLINN í þorpinu Sobesl-
av í Tékklandi er í hópi nokkurra
skóla sem fengu úthlutað af ágóða
frá styrktartónleikum sem haldnir
voru hér á landi á síðasta ári í
tengslum við flóðin í Tékklandi.
Fékk skólinn sem svarar 160 þús-
und krónum í sinn hlut en fyrir þá
peninga gátu skólayfirvöld fest
kaup á tveimur nýjum og hrað-
virkum tölvum. Skipuleggjandi tón-
leikanna, Anna Kristine Magn-
úsdóttir, fékk á dögunum senda
þessa mynd frá skólayfirvöldum
með þakklæti fyrir stuðninginn. Á
myndinni eru tveir nemendur skól-
ans við nýju tölvurnar.
Keyptu
tölvur fyrir
söfnunarféð
FORSVARSMENN viðskipta-
banka, sem Morgunblaðið ræddi
við, eru sammála um að tekjur
bankanna vegna debetkorta-
færslna á síðasta ári séu ekki mikl-
ar ef miðað er við kostnað af
rekstri kerfisins.
Morgunblaðið greindi frá því um
síðustu helgi að áætlaðar tekjur
fjármálastofnana vegna debet-
kortafærslna á síðasta ári námu
rúmlega hálfum milljarði króna.
Sigurjón Þ. Árnason, fram-
kvæmdastjóri rekstrarsviðs Bún-
aðarbankans, segir að fjármála-
stofnanir þurfi að greiða sérstakt
færslugjald til Reiknistofu bank-
anna (RB) og RÁS-kerfisins. RÁS-
þjónustan sér um rekstur posa-
kerfisins. Hann bendir á að þjón-
usta hraðbankanna sé notendum að
kostnaðarlausu. Hins vegar falli
einhver kostnaður þar til einnig.
Sigurjón Gunnarsson, sérfræð-
ingur í fjárstýringu Landsbankans,
segir að bankarnir hafi ekki enn
sett á þjónustugjöld vegna hrað-
bankanna. Viss hagkvæmni felist í
því að viðskiptavinir þurfi ekki
fulla þjónustu hjá gjaldkera, sem
spari bæði húsnæði og starfskraft.
Hann segir að kostnaður RB fel-
ist meðal annars í flóknum og full-
komnum tölvubúnaði sem sé af-
skrifaður yfir tiltekið tímabil.
Kostnaðinum er svo skipt niður á
fjármálafyrirtækin eftir færslu-
fjölda.
Undir þetta tekur Jón Þórisson,
framkvæmdastjóri útibúasviðs Ís-
landsbanka. Hann segir heilmikinn
vél- og hugbúnað að baki greiðslu-
kerfi debetkorta. Sá kostnaður
liggi hjá RB. Til að mæta honum er
stofnkostnaður afskrifaður á líf-
tíma kerfisins. Út frá honum er
fundinn verðmætagrunnur sem
skipt er niður á færslufjölda sem
fer í gegnum kerfið á ákveðnu
tímabili. Út frá færslufjölda er
kostnaður fjármálastofnananna
fundinn.
Jón segir að þrátt fyrir sjálf-
virkni kerfisins þurfi starfsfólk til
að halda utan um það og leiðrétta
villur sem sleppi í gegn. Það lesi
yfir færslulista og geri nauðsyn-
legar leiðréttingar. Þó nokkur
kostnaður sé því falinn í öllu ut-
anumhaldi um kerfið.
Á síðasta ári voru debetkort not-
uð rúmlega 45 milljón sinnum. Í
langflestum tilvikum var um að
ræða færslur í gegnum posa- og
kassakerfi verslana. Viðskiptavinir
Íslandsbanka og Búnaðarbanka
greiða 12 krónur fyrir hverja slíka
færslu. Korthafar hjá Landsbanka
Íslands og sparisjóðunum greiða
13 krónur fyrir færsluna.
Þó nokkuð er um að korthafar
noti kort sín í hraðbönkum eða í
rúmum 10% tilvika. Það er fólki að
kostnaðarlausu. Sjaldnast eru
kortin notuð þegar greitt er hjá
gjaldkera banka og sparisjóða eins
og sést á meðfylgjandi töflu.
Bankarnir
segja færslu-
gjöld hófleg
Forsvarsmenn viðskiptabankanna um
debetkortaviðskipti fólks á síðasta ári




 





   




   
 
  
  
  
  
 !
" #
$! %
"& $
KOSTNAÐUR við ættleiðingu
barns hérlendis er frá tæplega
milljón krónum upp í um 1,2
milljónir, að sögn Guðrúnar
Sveinsdóttur, framkvæmdastjóra
Íslenskrar ættleiðingar.
Að meðaltali hafa verið um 18
til 24 ættleiðingar á ári undanfar-
in ár og verða þær væntanlega
fleiri í ár, að sögn Guðrúnar, en
um 400 börn hafa verið ættleidd
til Íslands á ríflega 30 árum. Guð-
rún segir að ýmiss kostnaður
heima og erlendis fylgi ættleið-
ingu. Safna þarf saman vottorð-
um og fá þau stimpluð og þýdd,
leggja út vegna læknisþjónustu,
fæðis og umönnunar erlendis,
borga lögfræðikostnað og greiða
Íslenskri ættleiðingu fyrir milli-
göngu þess fyrir utan kostnað
vegna ferðarinnar til að sækja
barnið.
Styrkir veittir
á Norðurlöndunum
„Samtals er þetta frá tæpri
milljón upp í 1.200 þúsund,“ segir
Guðrún. „Það er auðvitað mjög
mikið fyrir fólk sem hefur hugs-
anlega áður verið í glasafrjóvg-
unum og þurft að borga fyrir
hluta þeirra. Ófrjósemi er mjög
sár og þetta er mikið hjartans
mál fyrir þetta fólk.“
Kjörforeldar sem fá börn til
ættleiðingar frá öðrum löndum fá
ekki styrk til þess úr ríkissjóði en
slíkir styrkir eru veittir á hinum
Norðurlöndunum. Í Finnlandi fer
upphæðin eftir því hvaðan barnið
kemur og er frá 160 til 380 þús-
und. Í Noregi er styrkurinn rúm-
lega 250 þúsund fyrir hvert barn,
um 360 þúsund í Svíþjóð og rúm-
lega 400 þúsund krónur í Dan-
mörku. Að sögn Guðrúnar óskaði
Íslensk ættleiðing eftir því á
liðnu ári að stjórnvöld athuguðu
hvort ekki væri hægt að koma á
sambærilegum styrkjum og tíðk-
ast hjá hinum Norðurlandaþjóð-
unum en svar hafi ekki enn bor-
ist.
Guðrún bendir á að fjölskyldur
ættleiddra barna noti ekki þá
þjónustu sem felst í mæðraeft-
irliti á meðgöngu, fæðingu og
legu á fæðingardeild, og ekki
heldur ungbarnaeftirlit fyrstu sex
mánuðina eða lengur. Þar sparist
umtalsverðar upphæðir í heil-
brigðisþjónustu og mætti ef til
vill líta þannig á að ættleiðing-
arstyrkur kæmi í staðinn fyrir
þessa þjónustu.
Kostnaður við
ættleiðingu allt
að 1,2 milljónir
SAMKEPPNISRÁÐ hefur ákveðið
að aðhafast ekki vegna kvörtunar
Atvinnuþróunarfélags Skagafjarðar
vegna hækkunar á raforkutöxtum
RARIK til Sauðárkróksbakarís. Að
mati samkeppnisráðs er ekki hægt
að bera saman orkuverð á milli mis-
munandi orkuveitna.
Samkeppnisráð tekur sem dæmi
samanburð á milli RARIK og Orku-
veitu Reykjavíkur. Þar sé um eðl-
isólíka starfsemi að ræða þar sem
RARIK sé ríkisveita sem þjóni mun
dreifbýlli svæðum en Orkuveitan.
Hún þjóni einungis þéttbýliskjörn-
um á Reykjavíkursvæðinu, Akranesi
og Borgarbyggð.
Samkeppnisyfirvöld hafa áður
komist að þeirri niðurstöðu að mark-
aðssvæði brauðframleiðenda á
Reykjavíkursvæðinu, sem dreifa
vörum til endurseljenda, nái til fyr-
irtækja á höfuðborgarsvæðinu og
Suðurnesjum og á Vesturlandi að
Búðardal sem og á Suðurlandi að
Klaustri.
Raforku-
taxtar ekki
samanburð-
arhæfir