Morgunblaðið - 21.02.2003, Blaðsíða 37

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2003 37
✝ Ágústa Þorkels-dóttir Brinck-
Claussen fæddist í
Leyningi við Siglu-
fjörð 1. nóvember
1909, næstyngst ellefu
systkina. Hún lést á
dvalarheimilinu
Bystævneparken í
Kaupmannahöfn 14.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Þorkell Sigurðs-
son, sjómaður og
verkamaður, f. 1866,
d. 1943, og Anna Sig-
ríður Jónsdóttir, f. 1869, d. 1926.
Þegar hún hóf skólagöngu fór hún í
fóstur til Akureyrar til vinafólks for-
eldranna, Þorsteins Kristjánssonar
og Guðnýjar Einarsdóttur, og ílent-
ist þar. Systkini Ágústu voru: Ólöf,
Solveig, Þorláksína, Jón, Þorlákur
Anton, Sigurður, Jóhann, Valgarð-
ur, Oddur og Sigurlaug og eru þau
öll látin.
Ágústa giftist í Kaupmannahöfn
árið 1939 Frode Brinck-Claussen,
arkitekt, f. 8. febrúar 1913, d. 1998.
Þau eignuðust tvö börn 1) Bjørn,
menntaskólakennara, f. 29. janúar
1942. Hann á tvær dætur með fyrr-
verandi eiginkonu
sinni Kirsten Ödum,
geðlækni: Þær eru:
Ursula, f. 10. apríl
1972, læknir, og Mar-
ie, f. 10. apríl 1974,
nemi í hagfræði, gift
Peter Hagedorn, líf-
eðlisfræðingi. Bjørn
er í sambúð með
Frances Fleur Mc-
Clusky, cand. mag. 2)
Annie, f. 14. febrúar
1946, var gift enskum
manni, Garnett, og
eignuðust þau tvö
börn: Allan, f. 1968, d. 1998, og
Jennifer, f. 1969, sem á eina dóttur,
Line Izabelle, f. 1. október 1997.
Ágústa ólst upp á Siglufirði og
Akureyri og tók gagnfræðapróf frá
Gagnfræðaskólanum á Akureyri
1928. Hún var kennari við Andakíl,
Borgarfirði 1931–1932 og lauk
kennaraprófi frá Kennaraskóla Ís-
lands 1934. Hún var fréttaritari við
Ríkisútvarpið 1934–1938. Árið 1938
flutti hún til Kaupmannahafnar og
bjó þar alla tíð síðan.
Útför Ágústu verður gerð frá
Bellahøjkirkju í Kaupmannahöfn í
dag og hefst athöfnin klukkan 11.30.
Minningin um ömmusysturina
Gústu í Kaupmannahöfn er falleg eins
og hún var sjálf. Opnum örmum tók
hún á móti okkur tveimur vinkonum
frá Íslandi, 13 ára gömlum, dekraði við
okkur og kankvís og brosandi sendi
hún okkur í Tívolí á vit ævintýranna.
Þremur árum síðar vorum við stöllur
aftur hjá henni og dvöldum nú enn
lengur. Við gistum hjá henni í sum-
arbústaðnum á Greve strand sunnan
við Kaupmannahöfn og eigum þaðan
skemmtilegar minningar um smur-
brauðshlaðborð, sól- og sjóböð og bál-
kesti á ströndinni á Jónsmessukvöld.
Frode, eiginmaður Gústu var fast-
heldinn á siði og venjur Eitt af því sem
mér er minnisstætt frá þessum tíma
er borðhaldið. Þar lærði ég hvernig
borða skal smurt brauð; fyrst rúg-
brauð með kjöt- og fiskáleggi, síðan
milligróft brauð og að lokum fransk-
brauð með sætmeti, annaðhvort sultu
eða þunnri súkkulaðiplötu. Allt hafði
sína réttu röð.
Umræðuefnin voru líka í ákveðnum
skorðum. Gústa hrósaði atgervi og
gáfum allra þeirra gesta sem heim-
sóttu hana og hún hvatti ungt fólk til
mennta. Af ákafa fyrrverandi frétta-
ritara fylgdist hún ætíð vel með þjóð-
og heimsmálum og gekk eftir skoðun
gesta sinna. Á þessum tíma var hún
upptekin af Nasser og 6 daga stríðinu
í Ísrael og hafði hún jafnan áhyggjur
af stríðshrjáðum og fátækum.
Ferðavenjur Gústu og Frode voru
líka í föstum skorðum. Þau fóru árum
saman til Frakklands í sumarfrí og oft
brugðu þau sér til London á haustin.
Gústa var lipur í frönsku, hafði gaman
af tungumálinu og sótti reglutíma
tíma til að bæta við kunnáttuna.
Foreldrar mínir heimsóttu Gústu,
sem var móðursystir pabba, reglulega
á ferðum sínum fyrr og síðar og sá vin-
skapur sem þannig var treystur mót-
aði samskipti okkar æ síðan. Ég er
ekki frá því að hún hafi kunnað vel að
meta þegar við Guðmundur settumst
að í Kaupmannahöfn um tíma og hún
gat ræktað tengslin við íslensku fjöl-
skylduna sína enn betur. Reglulega
sótti Frode okkur í sunnudagsmat og
Gústa dásamaði nýfædda dóttur okk-
ar Guðnýju, og fylgdist af athygli með
hverju þroskamerki. Það var ekki
amalegt að eignast ömmu og afa á
staðnum. Eftir að við fluttum heim
skrifaði Gústa henni bréf, stundum
nokkur á ári, og er ég ekki frá því að
þær bréfaskriftir, sem og aðrar, hafi
létt henni heimþrána sem mér fannst
alltaf blunda með henni. Hún skrif-
aðist á við ýmsa ættingja hér heima og
skrifaði afar fallega og kjarnyrta ís-
lensku.
Þau Gústa og Frode eignuðust tvö
börn, Bjørn og Annie. Dætur Bjørns,
Ursula og Marie, hafa vitjað æsku-
stöðva ömmu sinnar. Fyrst kom Urs-
ula, vann eitt sumar í stúdentaskipt-
um á Íslandi, ferðaðist víða og hitti
frændfólk og er henni síðan tíðrætt
um íslenska gestrisni, ekki síst kaffi-
boðið á Réttarholtsveginum. Seinna
kom hún ásamt systur sinni Marie til
landsins og saman fóru þær norður til
Siglufjarðar og Akureyrar, heimsóttu
ættingja, m.a. Sigurlaugu föðursystur
mína og uppeldissystur Gústu, og þær
kynntu sér þá staði þar sem amma
þeirra hafði átt heima.
Gústa og Frode bjuggu lengstum á
4. hæð í fjölbýlishúsi við Frederiks-
sundsvej í Kaupmannahöfn. En eftir
að Gústa lærbrotnaði og veiktist fyrir
nokkrum árum bjó hún á dvalarheim-
ilinu Bystævneparken. Þar hafði hún
fallegt herbergi með persónulegum
munum sínum. Starfsfólkið var alúð-
legt og skemmtilegt, börn hennar og
barnabörn heimsóttu hana oft og hún
undi sér vel. Hún var jafnan hnarreist
og vel til höfð, með permanentliðað
hár og hálsfestar. Þeirri reisn og gleði
sinni hélt hún þar til yfir lauk. Þegar
hún fékk heimsóknir, hló hún og
skemmti sér, spurði frétta og hrósaði
gestunum í hástert þótt hún væri hætt
að þekkja fólk í sundur. Hún talaði
nánast eingöngu íslensku í síðustu
heimsóknum mínum og mig grunar að
það hafi hún gert við alla undir lokin.
Þegar ég kvaddi hana í síðasta sinn í
nóvember síðastliðnum og var á leið út
úr dyrunum raulaði hún glaðlega ís-
lenskt þjóðlag og tók fram bókina sem
hún hafði verið að lesa og skoða, um
djásn dönsku konungsfjölskyldunnar.
Hún sjálf var okkur ættingjunum
sannkölluð drottning í Danmörku,
bara svolítið í útlegð.
Anna Sjöfn Sigurðardóttir.
Þakklæti fyrir ógleymanlegar sam-
verustundir.
Þú ert söngvið sumarbarn
sólmánuði borin.
Stundum yfir hrím og hjarn
hafa legið sporin.
(Örn Arnarson.)
Óskar Valgarðsson.
Hinsta kveðja til okkar ástkæru
frænku.
Hver minning dýrmæt perla að liðnum
lífsins degi,
hin ljúfu og góðu kynni af alhug þakka hér.
Þinn kærleikur í verki var gjöf, sem
gleymist eigi,
og gæfa var það öllum, er fengu að
kynnast þér.
(Ingibjörg Sigurðardóttir.)
Anna Benonýsdóttir,
Anna Valgarðsdóttir.
ÁGÚSTA
ÞORKELSDÓTTIR
BRINCK-CLAUSSEN
þeytandi löðri sínu á rúður og þök.
Til að ekki byrgði sýn til sjávar úr
þessum glugga kom Lárus sér upp
stórri rúðuþurrku handvirkri inn-
an frá. Hver skipstjóri hefði mátt
vera sæmdur af henni í brú sinni.
Stundum gafst kærkomin til-
breyting í starfinu þegar stór olíu-
skip lögðust við akkeri alllangt út
af bryggjuhaus stöðvarinnar til að
losa olíu í land.
Lárus var oftast fenginn til að
tengja landlögnina og vakta dæl-
ingu úr skipunum. Þurfti þá á bát
að halda, sem honum þótti ekki
verra. Stundum bauðst honum að
fara á skak með nokkrum vinnu-
félögum sínum á þessum ágæta
báti, en skipstjóri var Jón Eyjólfs-
son, og bar báturinn nafn þeirrar
kempu, en Jón var faðir Eyjólfs
Jónssonar sundkappa.
Lárus stóðst ekki mátið, þegar
honum, ásamt Guðmundi Krist-
jánssyni, vinnufélaga hans hjá
Skeljungi, bauðst að kaupa bát,
sem þeir síðan gerðu út á hrogn-
kelsaveiðar frá Shellvörinni um
nokkurt árabil.
Þær voru ófáar stundirnar, sem
fóru í það hjá Lárusi að fylgjast
með skipa- og bátaflotanum í út-
varpsfréttum og á bátabylgjunni,
ekki síst eftir að Halldór sonur
hans fór á sjóinn. Honum bauðst
að fara nokkra túra á sjó á bátum
sem Halldór var á. Þáði hann það,
eins og geta má nærri, og var þá
hugur í karli.
Eftir að Jóhanna dóttir hans
giftist inn í Brekkufjölskylduna í
Mjóafirði eystri dvaldi hann þar
oft bróðurhluta sumarleyfa sinna,
ásamt konu sinni, á meðan hennar
naut við og einn eftir það á meðan
heilsan entist. Og hvar skyldi hann
svo hafa unað sér best á bernsku-
slóðum sínum annars staðar en á
sjó og við útgerðarstörfin með
heimilisfólkinu. Var þá oft glatt á
hjalla og líf í tuskunum.
Lárus hafði mikið yndi af veið-
um í ám og vötnum, einkum þó
laxveiðum, og lét fátt aftra sér frá
að nýta þau tækifæri, sem buðust,
með sínu fólki á þeim vettvangi.
Má þar t.d. nefna hina einu og
sönnu Laxá í Aðaldal, Sogið,
Grímsá og Laxá í Borgarfirði,
Fnjóská og Laxá á Ásum og í
Refasveit. Þótt enn séu margar ár
óupptaldar er vel við hæfi að enda
á Vesturdalsá í Vopnafirði, en í fé-
lagi við aðra hefur Gunnsteinn,
sonur hans, og Lárus, elsta barna-
barnið, haft þá á á leigu upp úr því
að sá gamli hætti í fastri vinnu ár-
ið 1990, og þar átti hann margar
góðar stundir á meðan kraftar ent-
ust.
Þó svo að þau, sem þetta rita,
flyttu um miðjan níunda áratuginn
með alla fjölskylduna frá Akureyri
í Skriðuklaustur í Fljótsdal, þar
sem hvergi nærri sá til sjávar, lét
hann það ekki aftra sér frá því að
rækta vel fjölskyldutengsl sín við
þau. Átti hann þar ófá handtökin
úti og inni og ekki spillti að hægt
var að kíkja í hylji í Kelduá og
Bessu, þótt engin væri þar laxa-
von.
Lárus var ekki gefinn fyrir veið-
ar af öðrum toga, s.s. fugla- eða
dýraveiðar. Er óhætt að segja að
hann hafi haft á slíku hálfgerða
skömm, ekki síst þegar slíkt var
gert af lítilli ástæðu annarri en að
þjóna veiðifíkninni einni saman.
Þetta var í samræmi við það hve
mikill og sannur dýravinur hann
var í raun. Gladdist hann innilega
yfir daglegri heimsókn heimilis-
hundsins okkar, hennar Köru, og
voru þau góðir vinir. Hann strauk
henni þá og klappaði og lagði und-
ir vanga sinn og varð oft að orði
„elsku Kara mín, blessuð skepnan,
mikið ertu falleg“, svo stakk hann
að henni kexköku. Hyrfi hún að
heiman þurfti ekki að leita lengra
en til Lárusar, hann opnaði alltaf
fyrir henni. Einu sinni misstum við
af tíkinni í vondu veðri og mikilli
úrkomu. Leið svo nóttin án þess
hún kæmi heim og vorum við
áhyggjufull. En þá hringdi gamli
maðurinn og lét vita að tíkin hefði
komið blaut og köld til sín snemma
nætur, hann tekið hana inn og
þerrað með handklæðum, hlúð að
henni og setið yfir henni alla nótt-
ina. Þannig vinur var hann.
Fyrir hönd allra aðstandenda
viljum við koma sérstöku þakklæti
á framfæri við þá, sem heimsóttu
hann þessi síðustu ár og styttu
honum stundir. Sérstakar þakkir í
þessu sambandi eru færðar Arn-
heiði Guðjónsdóttur frá Heiðarseli
á Jökuldal, næsta nágranna og
gleðigjafa hans á Lagarási 17, og
tengdaforeldrum Jóhönnu, þeim
sæmdarhjónum Vilhjálmi Hjálm-
arssyni og Margréti Þorkelsdóttur
frá Brekku í Mjóafirði, með vet-
ursetu á Egilsstöðum, fyrir ein-
staka ræktarsemi, sem þau sýndu
gamla manninum með heimsókn-
um sínum, spjalli og spilamennsku,
sem vitað er að hann mat mjög
mikils.
Þá eru læknum og hjúkrunar-
fólki öllu, sem annaðist hann í
veikindum hans og sýndi honum
virðingu, nærgætni og félagsskap,
bæði á bæklunardeild Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri og á
sjúkradeild Heilbrigðisstofnunar
Austurlands á Egilsstöðum, færð-
ar innilegar þakkir.
Persónulega þökkum við og ekki
síður börn okkar og barnabörn
honum elskulega og óborganlega
samfylgd og biðjum guð að varð-
veita hann á sínum vegum.
Þórarinn og Guðborg.
Þegar ég kveð ættingjana og för
minni er heitið af landi brott eftir
sumardvöl eða jólaleyfisferð, verð-
ur mér ætíð hugsað til þess hvort
manni verði frekari samstunda
auðið með þeim sem eru faðmaðir
og kysstir bless. Tilfinningin sem
því fylgir er óþægileg og því oftar
sem skilið er við, því styttra er í að
þessar vangaveltur verði að veru-
leika. Nú er afi skilinn við og þótt
maður verði vitaskuld sorgbitinn
brosir maður líka, og það með
stolti, því líf eins og það sem afi
lifði er til þess eins að gleðjast yf-
ir.
Afi vann sig upp úr ótrúlegu
harðræði og menntaði sig í Dan-
mörku. Hann var vinnuþjarkur og
fórnfús með eindæmum og lagði
sitt að mörkum til að byggja upp
land og þjóð. Hann hafði sterkar
skoðanir jafnt á þjóðmálum þótt
stundum þyrfti að ýta við honum
áður en hann lét þær í ljós. Eitt
sinn þegar ég heimsótti hann og
fór í sakleysi mínu að ræða við
hann um helsta bókmenntaguð
okkar Íslendinga, Laxness, og það
hvernig sýn hans endurspeglaði
þjóðarvitundina fyrr á öldinni,
fauk í karlinn og hann vitnaði í hitt
og þetta sem þjóðskáldið hafði
sagt að honum viðstöddum sextíu
til sjötíu árum áður. Maður reifst
ekki við það get ég sagt ykkur,
nema rétt aðeins til að æsa hann
upp svo hann segði meira.
Eftir að amma skildi við var afi í
námunda við fjölskylduna hvar
sem var á landinu og hafði alltaf
eitthvað að gera; til dæmis að
dútla á skóverkstæðinu hjá Gúnda
í Reykjavík með gamla, litla út-
varpið í logandi gangi, að róa til
fiskjar í Mjóafirði hjá Jóu frænku
eða, eins og síðustu æviárin á Eg-
ilsstöðum, spilandi kasínu á kvöld-
in við pabba, á milli þess sem þeir
horfðu á fréttirnar og fengu sér
kaffibolla. Ekki amalegt það. Bless
afi minn.
Rúnar Þór Þórarinsson
og fjölskylda.
Lárus Jóhannsson hefur lokið
langri ævi. Og starfsdagurinn hans
varð líka langur. Ungur tók hann
til og aldinn að árum vék hann af
vinnustað hjá Skeljungi í Skerja-
firði.
Við Lárus áttum samleið um
áratuga skeið eftir að börn okkar,
Jóhanna og Sigfús, ákváðu sína
samfylgd á sjöunda áratugnum.
Tengsl okkar ýmis voru þó eldri.
Föðurmæður okkar báðar voru af
Skúlaættinni. Faðir Lárusar, Jó-
hann Jóhannsson, varð uppeldis-
sonur Vilhjálms afa míns og Svan-
bjargar ömmu á Brekku. Og við
vorum báðir Mjófirðingar.
Ungur missti Lárus föður sinn
og fluttist þá norður á land með
móður sinni, Róshildi Jónsdóttur
og systkinum og áttu fyrir höndum
þungan róður. Þegar þeir atburðir
urðu var ég enn svo skammt á veg
kominn að ég minnist þess fólks
vart eða ekki frá þeim misserum.
Það var þó líkt og að hitta
gamla vini að heimsækja Lárus og
Margréti konu hans Þórarinsdótt-
ur á Þverveginum í Skerjafirði.
Frá þeirra góða heimili eigum við
hjónin vissulega bjartar og hlýjar
minningar, þótti mér þá einkar
ánægjulegt hvað þær náðu vel
saman nöfnurnar, konur okkar
Lárusar, sveitastúlkan og dóttir
Reykjavíkur. Vissulega voru það í
sama máta glaðar og góðar stundir
þegar þau Margrét og Lárus komu
austur að Brekku á sumrin að
heimsækja dóttur sína og tengda-
son – og barnabörn, líka fyrir okk-
ur, eldri hjónin á bænum. En svo
var Margrét Þórarinsdóttir í burtu
kölluð 13.
október 1983, hin mæta móðir
og trausti lífsförunautur.
Árin liðu og mörg sumur kom
Lárus í orlof sitt austur að Brekku
þar sem dótturbörnum hans óx
fiskur um hrygg og að síðustu
langafa stúlkur lögðu lítinn lófa í
hönd gamals manns.
Ekki var Lárus seinn á sér,
meðan heilsa leyfði, að búast til
sjóferðar með Sigfúsi á trillunni.
Mér er nær að halda að hann hafi
átt góðan þátt í endurvakningu
sjósóknar frá Brekku – sem aldrei
bar sitt barr meðan ég var þar í
forsvari! Lárus hafði yndi af veið-
um í söltu vatni og fersku, lax-
veiðimaður af lífi og sál. Ég held
hann hafi vart talið sumar með
sumrum væri aldrei kastað flugu
eða beitt maðki.
Lárus Jóhannsson var maður
verkfús og snillingur í smiðju. Ég
ætti ekki að gleyma afgerandi
hjálp hans þegar mér kom loks til
hugar að bæta fyrir áratuga van-
rækslu mína og sumra sveitunga
minna og merkja nokkur leiði
skyldmenna og fleiri Mjófirðinga.
Raunar kom hann víðar að verki
þar í kirkjugarði Mjóafjarðar.
Smíðaði sáluhlið (úr járni) og gaf
Jóhönnu dóttur sinni ásamt fána-
stöng og hún gaf síðan kirkjunni –
hann vildi haga því þannig.
Lengi bjó Lárus í húsi sínu í
Skerjafirðinum, góður heim að
sækja og fljótur að hella uppá þeg-
ar inn var litið. Svo breytti hann
til. Kaus þá að nálgast uppruna
sinn og færði sig um set austur að
Egilsstöðum. Þar fékk hann nota-
legt herbergi hjá Heilbrigðisstofn-
un Austurlands. Í næsta húsi bjó
Þórarinn sonur hans og ekki
fjarska langt til Jóhönnu á
Brekku. Þarna dvaldi hann síðustu
misserin og undi vel hag sínum.
Litlu seinna drógum við Margrét
okkur líka austur þangað til vet-
ursetu og fengum inni í Útgarði.
Var þaðan stutt að fara til Lárusar
að spjalla saman, taka „manna“
þegar það var með okkur og
þiggja einn „laglega lagaðan“ af
könnunni hans góðu úr Skerjafirð-
inum.
Við Margrét mín höfum sann-
lega margs að minnast og margt
að þakka þegar leiðir skildi og
Lárus Jóhannsson flutti „úr þvísa
ljósi í annat“. Hann kveðjum við
með þökk og hlýjum huga og biðj-
um ástvinum hans blessunar.
Vilhjálmur Hjálmarsson.
Afmælis- og minningargreinum má skila í
tölvupósti eða á disklingi (netfangið er
minning@mbl.is, svar er sent sjálfkrafa um
leið og grein hefur borist). Ef greinin er á
disklingi þarf útprentun að fylgja. Nauð-
synlegt er að símanúmer höfundar og/eða
sendanda (vinnusími og heimasími) fylgi
með. Þar sem pláss er takmarkað getur
þurft að fresta birtingu greina, enda þótt
þær berist innan hins tiltekna frests. Nán-
ari upplýsingar eru á mbl.is. Um hvern lát-
inn einstakling birtist formáli og ein aðal-
grein af hæfilegri lengd á útfarardegi, en
aðrar greinar skulu ekki vera lengri en 300
orð, u.þ.b. 1.500 slög (með bilum) eða um 50
línur í blaðinu (17 dálksentimetrar). Tilvitn-
anir í sálma eða ljóð takmarkast við eitt til
þrjú erindi. Einnig er hægt að senda ör-
stutta kveðju, HINSTU KVEÐJU, 5–15 lín-
ur, og votta virðingu án þess að það sé gert
með langri grein. Greinarhöfundar eru
beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stutt-
nefni undir greinunum.