Morgunblaðið - 21.02.2003, Blaðsíða 30

UMRÆÐAN
30 FÖSTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
I.
Beint lýðræði hefur verið mér
hugleikið efni, allt frá háskólaár-
um mínum fyrir um 40 árum. Þá
flutti ég tölu á fundi Orators, fé-
lags laganema, í Sjálfstæðishúsinu
gamla og lagði til að hér yrði tekin
upp stjórnskipan að svissneskri
fyrirmynd. Með því yrði slegið af
hið konungslíka forsetaembætti og
engum stórmálum yrði ráðið til
lykta nema með ótvíræðum vilja
þjóðarinnar. Með slíkri breytingu
yrði vel fyrir framkvæmdar- og
löggjafarvaldi séð og vel mætti
hugsa sér kviðdóma á einhverjum
sviðum og færa þannig dómsvaldið
einnig nær almenningi.
II.
Í Morgunblaðinu á sunnudag er
var birtist merkur leiðari sem vert
er að vekja athygli á. Hér verða
tvö efnisatriði hans gerð að um-
talsefni. Í fyrsta lagi segir í leið-
aranum að tímabært sé að taka al-
mennt upp þjóðaratkvæðagreiðslu
um mikilvæg málefni og í öðru lagi
að nú sé orðið of seint að láta slíka
atkvæðagreiðslu fara fram um
Kárahnjúkavirkjun. Fyrra atriðinu
er ég hjartanlega sammála en að
því er síðari þáttinn varðar ber að
staldra aðeins við.
III.
Í greinarkorni á síðum þessa
blaðs varpaði ég fram þeirri
spurningu, hvort ekki væri rétt að
láta fara fram þjóðaratkvæða-
greiðslu um Fljótsdalsvirkjun sem
þá var mest í almennri umræðu.
Þetta var í desember 1999 eða fyr-
ir rúmum þremur árum. Hvorki þá
né fram á þennan dag hef ég séð
svo mikið sem ýjað að því í leið-
araskrifum blaðsins að þjóðarat-
kvæðagreiðsla um virkjunaráform-
in komi til greina, hvað þá að sú
væri eina rétta lýðræðislega leiðin.
IV.
Afstaða Morgunblaðsins nú
minnir því helst á mann sem horfir
aðgerðarlaus á barn falla í for-
arpytt en snýr baki við og tautar
fyrir munni sér: Seint er að byrgja
brunninn, þá barnið er dottið ofan
í. Þess vegna er röddin í leið-
aranum hjáróma og skrifin katt-
arþvottur en bragð er að, þá barn-
ið finnur.
Bragð er að,
þá barnið finnur
Eftir Björn Þ.
Guðmundsson
Höfundur er prófessor í lögum við
Háskóla Íslands.
„Afstaða
Morgun-
blaðsins nú
minnir því
helst á mann
sem horfir aðgerðarlaus
á barn falla í forarpytt
en snýr baki við.“
MEGINÞRÁÐURINN í starfi
Röskvu er jafnrétti til náms. Lána-
sjóður íslenskra námsmanna gegnir
þar mikilvægu hlutverki. Námslán
eru frumforsenda margra til að
stunda nám og því mjög mikilvægt að
þau dugi fólki til mannsæmandi við-
urværis.
Hærri lán fyrir alla
Grunnframfærslan er sú upphæð
sem Lánasjóðurinn áætlar náms-
mönnum til framfærslu á mánuði. Við
endurskoðun á grunnframfærslunni
síðasta vor var samþykkt krónutölu-
hækkun sem nam 8,63% milli ára.
Þar með er ekki öll sagan sögð því
á sama tíma hækkaði vísitala neyslu-
verðs um 8,7%. Því liggur sú dapur-
lega staðreynd í augum uppi að kaup-
máttur stúdenta minnkaði á þessu
tímabili. Það er með öllu óverjandi að
stúdentar rétt verji kaupmátt sinn
þegar grunnframfærslan stendur
hvergi nærri undir nafni.
Það er ófrávíkjanleg krafa Röskvu
að grunnframfærslan hækki talsvert
umfram verðbólgu. Síðustu þrjú árin
sem Röskva var í meirihluta hækkaði
grunnframfærslan t.a.m. um 6,7%
umfram hækkun vísitölu neyslu-
verðs.
Frítekjumarkið þarf að hækka og
taka mið af eðlilegum sumarlaunum
námsmanna. Frítekjumarkið, sem er
280.000 krónur, hækkaði ekkert í
fyrra og dugar því skammt en meiri-
hluti námsmanna býr við skert náms-
lán. Þá verður að leiðrétta kjör þess
fólks sem er að snúa aftur í skóla eftir
hlé. Hagsmunum þessa fólks var
fórnað í samningum síðasta vor. Frí-
tekjumark þess lækkaði úr 840.000 í
560.000.
Endurgreiðslur námslána
Einhvern tímann munum við öll
standa frammi fyrir því að þurfa að
borga upp námslán okkar. Endur-
greiðslubyrðin er þung, háskóla-
menntað fólk er að borga allt að ein-
um mánaðarlaunum á ári af
námslánum sínum. Á sama tíma er
þetta fólk að stofna fjölskyldu og
koma sér upp húsnæði. Röskva vill
lækka þessa endurgreiðslubyrði og
gera þannig ungu fólki auðveldara að
koma undir sig fótunum eftir nám.
Framvarðarsveitin
skiptir máli
Í vor eru alþingiskosningar og því
mikilvægt að Stúdentaráð gefi tóninn
fyrir hvaða mál verða á stefnuskrám
flokkanna. Röskva vill að mennta-
málayfirvöld geri skurk í lánasjóðs-
málunum og stígi nú skrefið til fulls
og byggi framfærslu sína á raunveru-
legri framfærsluþörf námsmanna.
Baráttan fyrir félagslegu tilliti lána-
sjóðsins er einnig mikilvæg þar sem
LÍN þarf að koma til móts við sér-
aðstæður fólks. Það er nauðsynlegt
að lánasjóðsbaráttu okkar stúdenta
stýri fólk sem hefur dug og þor til að
krefjast bættra kjara fyrir stúdenta.
Röskva hefur sýnt það og sannað
gegnum árin að hún er traustsins
verð og því hvet ég alla háskólastúd-
enta til að kynna sér málefnin, taka
afstöðu og nýta sér kosningarétt
sinn.
Röskva sættir sig ekki
við lækkun námslánanna
Eftir Pétur
Ólafsson
„Það er
nauðsynlegt
að lána-
sjóðsbar-
áttu okkar
stúdenta stýri fólk sem
hefur dug og þor til að
krefjast bættra kjara
fyrir stúdenta.“
Höfundur skipar 5. sæti framboðs-
lista Röskvu til Stúdentaráðs Há-
skóla Íslands og er sagnfræðinemi.
HÚSNÆÐIS- og aðstöðumál
hafa verið í brennidepli hjá Stúd-
entaráði HÍ á starfsárinu. Við í
Vöku viljum leggja áherslu á að
stúdentar hafi greiðan aðgang að
vinnuaðstöðu sinni, uppbyggingu
stúdentagarða verði hraðað og
leiguverði verði haldið í skefjum.
Einnig er mikilvægt að hugsa fyrir
málefnum barnafólks, sjá til þess að
mötuneyti verði byggt upp á Há-
skólasvæðinu og tryggja að Háskóli
Íslands lagi sig að aukinni notkun
fartölva.
Rýmri opnunartími
Vaka kveður skýrt á um að bæta
þurfi aðstöðu stúdenta til náms.
Meðal þess sem Stúdentaráð lagði
áherslu á í vetur var að opnunar-
tímar bygginga yrðu rýmkaðir. Til
að sýna fram á mikilvægi málsins
buðust stúdentar sjálfir til að gæta
bygginganna og í síðustu próftíð
vöktuðu stúdentaráðsliðar Odda,
húsnæði viðskipta-, hagfræði- og fé-
lagsvísindadeildar, til að gefa nem-
endum kost á því að lesa allan sólar-
hringinn. Í kjölfar þessara aðgerða
var opnunartími í próftíð rýmkaður
og hefur HÍ nú ákveðið að setja upp
lykilkortakerfi í flestum byggingum
skólans, sem gefur möguleika á enn
greiðari aðgangi.
Í vetur stóð til að fresta frágangi
Náttúrufræðahússins vegna fjár-
skorts. Stúdentaráð mótmælti því
harðlega og benti ráðamönnum á að
óþolandi væri að bíða lengur eftir
húsinu enda nemendur orðnir lang-
eygir eftir að komast í betri aðstöðu.
Skemmst er frá því að segja að í
kjölfar mótmæla Stúdentaráðs var
ákveðið að veita lántökuheimildir til
að fjármagna framkvæmdir þannig
að taka mætti húsið í notkun næsta
haust.
Ódýrt leiguhúsnæði
Bregðast þarf við mikilli eftir-
spurn námsmanna eftir ódýru leigu-
húsnæði. Í vetur tókst FS að hraða
lokaáfanga í byggingu nýs stúdenta-
garðs og voru því 100 nýjar íbúðir
teknar í notkun á árinu. Að auki var
opnaður stúdentagarður í Garðabæ
og hefur Stúdentaráð átt í viðræð-
um við Hafnarfjarðarbæ um enn
frekari uppbyggingu stúdentagarða.
Einnig hefur Reykjavíkurborg lofað
svokölluðum Barónsreit í miðbæn-
um undir námsmannaíbúðir. Á
næsta starfsári vill Vaka setja enn
meiri kraft í uppbyggingu garða svo
hægt verði að tryggja fleiri stúd-
entum húsnæði á hagstæðu verði.
Vaka leggur töluverða áherslu á
að byggingu Háskólatorgs, sameig-
inlegrar þjónustubyggingar Há-
skóla Íslands, verði hraðað, enda á
mötuneyti, sem nauðsynlega vantar
á Háskólasvæðið, að vera í torginu.
Hættum ekki núna
Tryggja þarf trausta forystu
Stúdentaráðs til að ná áframhald-
andi árangri í þessum mikilvæga
málaflokki.. Því leggur Vaka sín
verk undir dóm kjósenda kjördag-
ana 26. og 27. febrúar.
Málefni sem snerta
alla stúdenta
Eftir Ara Tómasson og
Guðjón Ármannsson
„Byggingu Háskóla-
torgs verði hraðað.“
Ari skipar 3. sæti á lista Vöku til
Stúdentaráðs og
Guðjón situr í Stúdentaráði fyrir
Vöku.
Ari
Tómasson
Guðjón
Ármannsson
Í FRÉTT Morgunblaðsins laug-
ardaginn 15. febrúar sl. er sagt frá
tillögum innan Alþjóða Viðskipta-
stofnunarinnar (WTO) sem gera
ráð fyrir aukinni fríverslun í land-
búnaði og að dregið sé úr við-
skiptahöftum, tollum og sértækum
stuðningi við landbúnaðarfram-
leiðslu. Það kemur einnig fram í
fréttinni að „Ísland sé í breiðri
fylkingu ríkja á borð við Noreg,
Sviss, Japan, ESB, S. Kóreu og
fleiri og viðbrögð þessara ríkja
hafa öll verið afdráttarlaus og nei-
kvæð“.
Það ætti að vera umhugsunar-
efni að Ísland skipi sér í flokk með
ríkjum sem berjast einarðlega
gegn auknu viðskiptafrelsi á þessu
sviði. Það er ljóst að alþjóðlegt
viðskiptafrelsi er Íslandi mjög
mikilvægt enda eru millilandavið-
skipti tiltölulega stór hluti af þjóð-
arbúskap okkar. Í samræmi við
það hafa íslensk stjórnvöld yfir-
leitt stutt aukið frelsi í alþjóða-
viðskiptum en gera undantekningu
þegar kemur að landbúnaðarmál-
um.
Einangrunarstefna í landbúnaði
hefur í för með sér að matarverð á
Íslandi er með því hæsta sem
þekkist og miklu hærra en í ná-
grannalöndum. Þetta háa matar-
verð kemur sérstaklega niður á fá-
tækum barnafjölskyldum og gerir
verð nauðþurfta hærra en það ætti
að vera. Viðskiptahöft í landbúnaði
kosta landsmenn marga milljarða
á ári og beinar greiðslur úr rík-
issjóði bæta mörgum milljörðum
við en þrátt fyrir þennan mikla
kostnað er hagur íslensks land-
búnaðar ekki góður.
Kemur þar til annars vegar
hversu harðbýlt landið er og illa
fallið til landbúnaðar og hins vegar
að miðstýring og haftastefna hefur
komið í veg fyrir æskilega þróun
íslensks landbúnaðar.
Aukið frelsi í alþjóðaviðskiptum
hefur bætt hag flestra þjóða á
liðnum áratugum. Takmarkað við-
skiptafrelsi með landbúnaðarvörur
hefur komið illa niður á þeim lönd-
um sem byggja afkomu sína mest
á landbúnaði þ.e.a.s. þróunarríkj-
unum og einnig þeim löndum sem
best henta til landbúnaðarfram-
leiðslu s.s. Nýja Sjálandi, Ástralíu
og Argentínu.
Þessi lönd hafa ekki fengið að
selja landbúnaðarvörur sínar á því
lága verði sem þær geta framleitt
hana á. Þetta hefur skaðað efna-
hag þróunarlandanna og um leið
skaðað afkomu neytenda um allan
heim þ. á m. á Íslandi.
Aukið frelsi í alþjóðaviðskiptum
er hagur allra þjóða og sérstak-
lega Íslands, enda hafa íslensk
stjórnvöld almennt reynt að stuðla
að auknu viðskiptafrelsi. Stefna ís-
lenskra stjórnvalda gegn við-
skiptafrelsi með landbúnaðarvörur
er neyðarleg undantekning frá
þessari meginstefnu og dæmi um
að sérhagsmunir einnar atvinnu-
greinar séu teknir fram fyrir hag
allra landsmanna.
Viðskiptafrelsi
í landbúnaði
Eftir Einar
Stefánsson
Höfundur er augnlæknir.
„Aukið frelsi
í alþjóða-
viðskiptum
er hagur
allra þjóða
og sérstaklega
Íslands.“
HEILSUHRINGURINN
VILT ÞÚ FRÆÐAST?
Tímarit um holla næringu og
heilbrigða lífshætti.
Áskriftarsími 568 9933
Síðumúla 27 • 108 Rvík
Veffang: http:www.simnet.is/heilsuhringurinn/
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið