Morgunblaðið - 21.03.2003, Blaðsíða 30

LISTIR
30 FÖSTUDAGUR 21. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ELSA, dansverk Láru Stefánsdótt-
ur, kemur nýtt inn í Lát hjartað ráða
för, sýningu Íslenska dansflokksins
sem frumsýnd var í Borgarleikhús-
inu í febrúar. Elsa kemur inn í stað
upphafsverks sýningarinnar, Sym-
biosis, eftir ísraelska höfundinn Itzik
Galili, dúetts í flutningi Katrínar
Johnson og Yarons Barami. Barami,
sem er ísraelskur að uppruna og hef-
ur dansað með flokknum síðan í jan-
úar, þurfti með skömmum fyrirvara
að hverfa af landi brott af persónu-
legum ástæðum. Ekki þótti sýnt að
tími gæfist til að æfa nýjan dansara
inn í verkið í stað Barami, og var þess
í stað annað verk fellt inn í sýn-
inguna. Það lá beinast við að fyrir val-
inu yrði Elsa, sem einnig er dúett,
þar sem Íslenski dansflokkurinn
sýndi verkið í nýafstaðinni ferð sinni
til Beirút.
Annað en rómantískir ballettar
Þrátt fyrir að bæði verkin séu dú-
ettar, eru Elsa og Symbiosis talsvert
ólík, að sögn Katrínar Johnson og
Guðmundar Elíasar Knudsen, sem
dansa í Elsu. „Það er eins konar haltu
mér-slepptu mér stemning í verkinu.
Þetta er enginn ástardúett á útopnu,
en stemningin er alveg greinileg. Í
byrjun sést að þau eru sér á báti, en
fara smátt og smátt að renna saman.
Að lokum kemur þó að því að ég segi
stopp og ákveð frekar að vera ein,“
útskýrir Katrín. „Sjálfstæð kona,“
bætir Guðmundur Elías við og brosir.
„Verkið er aðeins öðruvísi en þessir
rómantísku ballettar, þar sem kven-
maðurinn er mjög kvenlegur og karl-
maðurinn sterkur og mikill „macho“.
Hérna eru í raun báðir „macho“,“
segir hann og Katrín skellir upp úr.
Hún viðurkennir að í Symbiosis
hafi líka verið um slíkt jafnvægi milli
kynjanna að ræða að vissu marki.
„En það er bara svo allt annar stíll í
því verki og tilfinningin gjörólík, tón-
listin eftir Bach og mikið flæði í
hreyfingunum, þótt það sé langt í frá
að þar hafi ég verið að túlka einhverja
litla, veika konu! En þar var ekki ver-
ið að spila á þann styrk, eins og gert
er í Elsu. Þar snerust hlutirnir meira
um samspil,“ útskýrir hún.
Vel saminn dans fyrir tónlistina
Tónlistin í Elsu er eftir finnska dú-
ettinn Pan Sonic, raftónlist sem dans-
ararnir segja mjög flotta. „Annað-
hvort fílar maður hana eða ekki.
Þetta er svolítið öðruvísi tónlist,“ seg-
ir Guðmundur Elías. En dansinn – er
hann aðgengilegur fyrir hvern sem
er? Þau jánka því. „Mér finnst dans-
inn fljóta mjög fallega yfir tónlistina
og fylgja henni án þess að vera vél-
rænn. Mér finnst hann mjög vel sam-
inn fyrir þessa tónlist,“ segir Katrín.
Elsa er frá árinu 2001 og var samið
„utan um“ dansarana Guðmund Elías
og Hlín Diego Hjálmarsdóttur, eins
og það er kallað. Katrín dansaði því í
verkinu í fyrsta sinn á hátíðinni í Bei-
rút, og Guðmundur Elías dansaði þá í
fyrsta sinn á móti öðrum en Hlín í
verkinu. „Til að byrja með var ég svo-
lítið stressaður að fá nýjan dansara á
móti mér, því ég og Hlín höfum verið
saman í verkinu frá upphafi. Það get-
ur verið hægara sagt en gert,“ segir
hann. „En það sem ég var aðallega
hræddur um var að við Katrín næð-
um ekki að „smyrja“ okkur nægilega
vel saman. Það gekk mjög vel að lok-
um.“
Þrjár sýningar eru eftir á Lát
hjartað ráða för. Næsta sýning verð-
ur á sunnudagskvöld.
Elsa eftir Láru Stefánsdóttur kemur nýtt inn í sýninguna Lát hjartað ráða för hjá Íslenska dansflokknum.
Haltu mér, slepptu mér
Í ÞESSARI vikuvar frumsýnd íParís bíómyndStephen Daldry,
The Hours, eða
Klukkustundirnar. Hér
tekst að spyrða saman
bíó, bókmenntir og líf
(eða ekki líf) á mjög
athyglisverðan hátt.
Óhætt er að mæla með
myndinni, bæði fyrir
þá sem þekkja skáld-
sögurnar tvær á bak
við hana, og þá sem
ekki gera það. Leik-
stjórinn fer höndum
um líf og tilfinningar
af næmleika og sýnir
áfram sína fínu takta
eins og hann gerði í
myndinni um Billy El-
liot. Klukkustundirnar
er sýnd víða í París,
en ég fór í Pathé Wep-
ler, á Place de Clichy, í mínu
hverfi.
Virginia Woolf, enski rithöf-
undurinn, er endalaus upp-
spretta innblásturs. Það var líf
hennar og skáldsagan Mrs.
Dalloway sem hún skrifaði
1925, sem var kveikjan að ný-
legri skáldsögu Bandaríkja-
mannsins Michaels Cunn-
ingham, Klukkustundirnar, sem
hann fékk Pulitzer-verðlaunin
fyrir. Bíómynd kvöldsins er
gerð eftir þeirri bók. Hún er
eins konar tilbrigði við upp-
runalega Mrs. Dalloway-þemað,
þar sem rakinn er í smáatriðum
dagur í lífi konu, á yfirborðinu
viðburðasnauður, en snýst í
kringum um vandann að vera
eða ekki, og efann. Það segir
frá konum þriggja tíma, skáld-
konunni sjálfri, fyrirmynd-
arhúsmóður í Kaliforníu kring-
um 1950, og nútímakonu,
útgefanda í New York og því
hvernig söguhetjan Mrs.
Dalloway spólar í þeim. Þær
renna að vissu leyti saman við
hana, eins og kannski allir aðrir
lesendur bókarinnar, eða standa
á svipuðum stað í tilverunni,
sem ætlar alveg ofan í þær.
Klukkustundirnar hjákonum þriggja tímaeru skemmtilegafléttaðar saman,
tímaflakkið milli þeirra og
tengslin vel heppnuð og hæfi-
lega laus. Þær eiga það sameig-
inlegt að lifa nokkuð stirðar í
sínum heimi, ekki fimlega
tengdar sínum nánustu. Allar
eru þær að einhverju leyti upp
á kvenhöndina. Nútímakonan,
sem Meryl Streep leikur, hefur
stigið skrefið til fulls, býr með
stallsystur sinni og á dóttur
með ótilteknum manni sem hún
hefur aldrei hitt. En það er auð-
vitað karlmaður sem stjórnar
deginum hjá henni, deginum
sem myndin gerist í, og öðrum
dögum, því það er hann sem
hún elskar.
Allar búa í fallegu umhverfi
og eiga góða maka, en lífið er
ekki bærilegt hvernig sem þær
reyna að brjótast í því að vera
til. Helst vildu þær vera lausar
við það, en seinni tíma kon-
urnar tvær finna aðferðir til
þess að lifa áfram, drastískar,
en duga til þess að deyja ekki.
Bæði líf og bækur Virginiu
Woolf eru heillandi og erfið við-
fangsefni.
Ég var hrifin af þeirri útgáfu
af skáldkonunni sem sást í bíó-
myndinni, hás og gegnumreykt
Nicole Kidman – tæp á geði og
kýrskýr í hugsun, hættuleg
blanda eins og dæmin sanna.
Leikstjórinn, sem er enskur,
hefur mjög góða tilfinningu fyr-
ir lífi og umhverfi Virginu og
Leonhards mannsins hennar, og
þá ekki síst fyrir sjúklegu sam-
bandi hennar við harðlynt þjón-
ustufólk. Það eru óborganleg
atriði þegar hún reynir að
koma því af höndum sér tíma-
bundið með litlum aðgerðum og
vel útfærðum.
Bréfið sem hún lét eftir sig til
mannsins síns er frægt: „… ég
held ekki að tvær manneskjur
geti verið hamingjusamari en
við vorum“. Þessi orð er skáldið
í New York látið hafa eftir áður
en hann fer sömu leið, en það
er hann sem nútímakonan elsk-
ar í bíómyndinni sem hér er til
umfjöllunar.
SkáldsagnahöfundurinnMichael Cunningham,spurður í viðtali út ísamband hans við Virg-
inu Woolf, segir að honum þyki
lítil reisn yfir því hvernig hún
stóð að því að stytta sér aldur,
með því að drekkja sér í svo lít-
ilfjörlegri á, að hún sé nú ekki
nema pollur. Finnst honum
þetta ekki sýna nógu sannfær-
andi vilja til verknaðarins.
Kannski hefði legið nær að
draga þveröfuga ályktun, að
hún hafi verið svo staðráðin í
þessu að hvaða pollur sem var
hefði dugað. En við þetta mega
skáldin búa, að vera smækkuð í
lífi og dauða, jafnvel af öðrum
skáldum sem eru með þau á
heilanum og nota þau sem hrá-
efni! Bíóferðin í þetta sinn var
síðdegisgjörningur. Um kaffi-
leytið var borðað indælis salat
úti í blíðunni hjá Ginette á
Cauliancourt-götu, við mynd-
rænar Montmartre-tröppur.
Strikið svo tekið niður á Place
de Clichy, mjög skemmtileg
gönguleið. Myndin er í hliðarsal
á avenue de Clichy. Þar er setið
rúmt og þægilega. Að lokinni
mynd tók rökkrið við bíófólkinu
og margar hugsanir um
Klukkustundirnar sem verða
ekki uppkláraðar alveg í bráð.
B í ó k v ö l d í P a r í s
Að vera
Mrs. Dalloway
eða ekki
Eftir Steinunni Sigurðardóttur
Nicole Kidman í kvikmyndinni The Hours.
TÓNLEIKAR tileinkaðir
Kristjáni Eldjárn gítar-
manni verða haldnir í Ís-
lensku óperunni mánu-
daginn 21. apríl kl. 20.30. Í
tengslum við tónleikana
verður einnig gefinn út
hljómdiskurinn Ljóð,
hljóð og óhljóð þar sem
Kristján Eldjárn leikur
frumsamda tónlist undir
ljóðalestri Þórarins Eld-
járns.
Á tónleikunum verða
jöfnum höndum leikinn og sunginn
djass, rokk, popp, raftónlist, klassísk
gítartónlist og einsöngsverk. Meðal
þeirra sem fram koma eru
Finnur Bjarnason tenór,
Kristjana Arngrímsdóttir
alt, Jóel Pálsson og Agnar
Már Magnússon, Páll
Óskar Hjálmtýsson og
Monika Abendroth,
Kristinn Árnason gítar-
leikari, orgelkvartettinn
Apparat, Margrét Eir
ásamt Karli Olgeiri Ol-
geirssyni og Jóni Rafns-
syni, Hilmar Örn Hilm-
arsson, Bubbi Morthens,
Stuðmenn ásamt Eggerti Þorleifs-
syni og Guðmundur Pétursson gít-
arleikari. Einnig verður sýnd stutt-
myndin Tindar eftir Ara Eldjárn.
Kynnir kvöldsins verður Eva María
Jónsdóttir.
Að tónleikunum standa vinir
Kristjáns, fjölskylda og félagar úr
tónlistinni. Allur ágóði af tónleikun-
um rennur í Minningarsjóð Krist-
jáns Eldjárns til styrktar efnilegum
tónlistarmönnum og afreksfólki í
tónlist.
Nóttina eftir tónleikana verður ár
liðið frá því að Kristján lést á þrítug-
asta aldursári. Þrátt fyrir ungan ald-
ur átti Kristján langan tónlistarferil
að baki og skilur eftir sig fjölda
frumsaminna verka á sviði djass-,
rokk-, og klassískrar tónlistar.
Minningartónleikar um Kristján Eldjárn
Kristján Eldjárn
Í HEIMI brúðuleikhússins er bæði
að finna sakleysi barnsins og vís-
dóm hins aldna. Mér hefur alltaf
þótt sem að í honum birtist bæði hið
einfalda og hið flókna, að hann sé
vettvangur dulúðar og hugmynda-
flugs. Með því að staðsetja sig utan
við raunverulegan tíma og rými,
færir hann okkur nær hinum innsta
kjarna hins náttúrulega og raun-
verulega. Brúðuleikhúsið er öflug-
ur, þvermenningarlegur miðill, sem
hefur með margbreytileika sínum
og þrautseigju lifað af hin ýmsu
skeið mannkynssögunnar í mörgum
og ólíkum menningarheimum.
Í áratugi hefur hlutverk UNIMA
verið að skapa hnattrænt samfélag
listamanna, sem iðka fjölbreytilega
og fágaða menningarstarfsemi. Í
heimi alþjóðavæðingar er mjög
mikilvægt að viðhalda fjölbreytni
hinna ýmsu listforma, sem sum hafa
verið við það að deyja út og hverfa
af sjónarsviðinu.
Það er mér sérstakt ánægjuefni
að fyrsti alþjóðlegi brúðuleikhús-
dagurinn skuli verða skipulagður á
Indlandi, sem hefur verið heim-
kynni þessarar listgreinar í margar
aldir. Ég er líka mjög ánægð með að
UNIMA-þingið skuli tileinkað
minningu Kamaladevi Chattopad-
hyaya, þeirri merku konu sem vann
ósleitilega að endurnýjun margra,
indverskra listgreina og þá sérstak-
lega brúðuleikhúss.
Ég vil hylla alla UNIMA-félaga
fyrir að hafa auðgað líf okkar með
þessari skemmtilegu og lifandi list-
grein.
21. mars – alþjóðlegur
brúðuleikhúsdagur
Alþjóðlegt ávarp frá dr. Kapila Vatsyayan
Frá sýningu Leikbrúðulands,
Prinsessan í hörpunni, eftir
Böðvar Guðmundsson.
UNIMA eru alþjóðleg samtök
brúðuleikhússfólks. Dr. Kapila
Vatsyayan er indverskur rithöf-
undur, vísindamaður, útgefandi og
brúðuleikhússkona.
Morgunblaðið/Ásdís