Morgunblaðið - 20.04.2003, Blaðsíða 43

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. APRÍL 2003 43
ÓMAR Ragnarsson fréttamaður
birtir í Morgunblaðinu 29. mars sl.
svar við grein okkar í sama blaði 26.
mars sem nefndist „Í tilefni af sjón-
varpsþætti Ómars Ragnarssonar“.
Hér á eftir fer umsögn um þetta svar
Ómars og nokkrar athugasemdir al-
menns eðlis. Landsvirkjun hefur
þegar leiðrétt missögn í svari hans
um lokur í Kárahnjúkastíflu.
1. Í grein okkar gagnrýndum við
að Ómar hefði talið afturkræft kola-
orkuver sem hann segir að komið
hafi í stað virkjunar í Colorado-ánni
sem hætt var við. Hann svarar út í
hött með því að segja að hann hafi
bent á að olíuvinnsla og brennsla olíu
geti hugsanlega orðið til þess að
lægstu landsvæði jarðar sökkvi í sæ.
Í grein okkar var hvergi minnst á ol-
íuvinnslu.
2. Við höfðum í grein okkar bent á
að ógerlegt er að segja nokkuð um
það nú á hvern hátt megi fjarlægja
aurinn úr Hálslóni eftir 400 ár. Ómar
andmælir því ekki beinlínis en spyr
hvort líklegt sé að 3.600.000.000 tonn
af auri verði flutt úr lónsstæðinu þótt
ekki væri nema vegna kostnaðar.
Þeirri spurningu er auðvitað jafn
ómögulegt að svara nú og það hefði
verið á dögum Guðbrandar Hóla-
biskups að svara spurningu um
hvort líklegt væri að gerð yrðu göng
undir Hvalfjörð eftir 400 ár þótt ekki
væri nema vegna kostnaðar.
3. Ómar bendir réttilega á að í
upphafi 20. aldar hafi Íslendingar
verið ein fátækasta þjóð í Evrópu en
séu nú meðal ríkustu þjóða veraldar.
En ríkidæmi og fátækt eru ekki al-
tæk heldur afstæð hugtök. Mæli-
kvarðinn, eða viðmiðunin, breytist
sífellt. Á mælikvarðann í upphafi 20.
aldar er alls engin fátækt til á Íslandi
nú. Á mælikvarða dagsins í dag er
hún hinsvegar til. Þótt Íslendingar
séu nú í hópi ríkustu þjóða heims er
það út af fyrir sig engin trygging fyr-
ir að svo verði um alla framtíð. Mæli-
kvarðinn á fátækt og ríkidæmi verð-
ur annar í lok þessarar aldar en hann
er nú. Til þess að halda núverandi
stöðu okkar meðal þjóðanna munum
við þurfa að nýta af skynsemi allar
þær auðlindir sem við höfum yfir að
ráða. Bæði náttúruauðlindir og
mannauð. Við þurfum að venja okk-
ur af þeirri ranghugsun að ein at-
vinnugrein komi í stað annarrar og
átta okkur á að hún kemur til við-
bótar við hana og aðrar atvinnu-
greinar í landinu og styrkir, ásamt
þeim, efnahag þjóðarinnar.
4. Tækniþróunin tvinnar nátt-
úruauð og mannauð æ fastar saman.
Nýting náttúruauðlinda krefst stöð-
ugt fullkomnari tækni sem aftur út-
heimtir sífellt meiri þekkingu.
Framfarir í þekkingu og tækni hafa
gert mögulegt að finna og vinna olíu
þar sem það var ómögulegt áður og
jafnframt að lækka vinnslukostnað
hennar um 30% að raunvirði á tíu ára
tímabili undir lok 20. aldar. Framfar-
ir í þekkingu hafa gert okkur Íslend-
ingum mögulegt að finna og nýta
jarðhita þar sem enginn átti von á
honum áður. Kröfurnar um tækni-
framfarir brýna á hinn bóginn
mannshugann stöðugt til að leggja
sig allan fram. Þannig styrkir nátt-
úruauður og mannauður sífellt hvor
annan.
5. Vaxandi nýting náttúruauðlinda
eykur álagið á náttúruna sem aftur
kallar á nýja tækni og nýjar lausnir.
Einmitt þetta aukna álag er undirrót
umhverfis- og náttúruverndarhreyf-
inga nútímans. Jafngagnlegar og
slíkar hreyfingar geta verið hafa
ýmsar öfgar því miður náð að festa
rætur innan þeirra, sem er slæmt því
að þær torvelda leitina að raunhæf-
um lausnum.
6. Meðal verðmætustu náttúru-
auðlinda Íslands eru vatnsorka og
jarðhiti. Af efnhagslegri vatnsorku
Íslands voru 15% nýtt 2002 og enn
minni hluti efnahagslegs jarðhita.
Kárahnjúkavirkjun hækkar þetta
hlutfall í 26%. Í öðrum iðnríkjum
voru 60% til 90% efnahagslegrar
vatnsorku, og þar yfir, nýtt 1997.
Umhverfissjónarmið koma í veg fyr-
ir fullnýtingu efnahagslegrar vatns-
orku í þessum löndum. Þau sjónar-
mið munu væntanlega einnig
takmarka nýtinguna hér á landi, en
eins og sjá má af þessum tölum vant-
ar enn mjög mikið á að þeim tak-
mörkunum sé náð ef gert er ráð fyrir
að þær verði hlutfallslega svipaðar
og í öðrum iðnríkjum.
7. Íslensku orkulindirnar eru um
margt sérstæðar borið saman við
önnur lönd. Vegna fámennis verða
þær ekki fullnýttar um fyrirsjáan-
lega framtíð til almennra nota.
Vegna strjálbýlis hefur nýting
þeirra ekki í för með sér þvingaðan
brottflutning fólks eins og algengt er
víða annarsstaðar. Á Íslandi hafa all-
ir rafmagn nú þegar, gagnstætt
mörgum þróunarlöndum sem geyma
meginhlutann af óvirkjaðri vatns-
orku heimsins. Einmitt í þeim lönd-
um býr stærsti hluti þeirra tveggja
milljarða manna, sem ekki hafa einu
sinni rafmagn til heimilisnota. Búist
er við að hálfur annar milljarður
bætist í þann hóp fram til 2020.
Óvirkjuð vatnsorka í þessum löndum
nægir ekki einu sinni til að sjá þess-
um fjölda fyrir rafmagni til al-
mennra nota. Þessi lönd eru því í allt
annarri stöðu en Ísland, þótt auðug
séu af vatnsorku, og hafa ekki sömu
möguleika og það til að hýsa orku-
frekan iðnað.
Í tilefni af
svari Ómars
Eftir Jakob Björnsson
og Jóhann Má
Maríusson
„Vaxandi nýting nátt-
úruauðlinda eykur álag-
ið á náttúruna sem aft-
ur kallar á nýja tækni og
nýjar lausnir.“
Jakob er fv. orkumálastjóri.
Jóhann Már er fv. aðstoðarforstj.
Landsvirkjunar.
Jóhann Már
Maríusson
Jakob
Björnsson
Sumarhús á Jótlandi og Fjóni
Getum útvegað fjölda sumarhúsa með leigutíma
frá miðvikudegi til miðvikudags v. Billund-flugs
Bjóðum ódýrari bílaleigubíla frá Billund.
Verð frá dkr. 1.595 vikan, auk afgr.gjald dkr. 281.
Innifalið: Ótakmarkaður akstur, allar tryggingar og skattar,
engin sjálfsábyrgð og frí skráning á viðbótarbílstjórum.
Hafið samband sem fyrst
Fylkir - Bílaleiga ehf. ferðaskrifstofa
Sími 456 3745 – www.fylkir.is
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
Verð kr. 37.062
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára,
2. og 9. júní, flugsæti með sköttum.
Verð kr. 49.562
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára,
2. og 9. júní, Valentin Park, vikuferð.
Verð kr. 57.950
M.v. 2 í stúdíóíbúð í viku, Valentin Park,
26. maí.
Heimsferðir stórlækka verðið
til Mallorca.
Heimsferðir bjóða nú vikulegt flug til Mallorca alla mánudaga í sumar á
frábærum kjörum og við stórlækkum verðið til þessarar vinsælu eyju í
Miðjarðarhafinu, sem hefur verið einn vin-
sælasti áfangastaður Íslendinga í 30 ár. Við
höfum nú tryggt okkur viðbótargistingu á okk-
ar vinsælasta gististað, Valentin Park, þar sem
þú getur notið frábærrar aðstöðu í fríinu og
notið þessarar fegustu eyju Miðjarðarhafsins.
Viðbótargisting, 2., og 9. júní
Munið Master-
card ferða-
ávísunina
Síðustu sætin til
Mallorca
í maí og júní
frá kr. 37.062
Lægsta verðið til Mallorca
Glæsilegir nýir gististaðir
Allt að verða uppselt
26. maí – uppselt
2. júní – 29 sæti
9. júní – 22 sæti
16. júní – uppselt
23. júní – 31 sæti
30. júní – uppselt
7. júlí – laust
14. júlí – 11 sæti
21. júlí – uppselt
Flug alla mánudaga
Valentin Park
Skarthúsið
s. 562 2466, Laugavegi 12.
Fermingargjafir
Fermingarhárskraut
Fermingarskartgripir
DILBERT mbl.is