Morgunblaðið - 03.05.2003, Page 32

ÚR VESTURHEIMI
32 LAUGARDAGUR 3. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FARANDSÝNINGIN Full Circle:
First Contact, Vikings and Skrael-
ings in Newfoundland and Labra-
dor er studd af Menningar-
málastofnun Sameinuðu þjóðanna
(UNESCO) og var fyrst opnuð í St.
John’s á Nýfundnalandi í byrjun
júní árið 2000, en hefur síðan verið í
helstu söfnum Kanada og Seattle í
Bandaríkjunum, meðal annars í
Canadian Museum of Civilization í
Ottawa/Hull, McCord Museum of
Canadian History í Montreal, Van-
couver Museum í Vancouver og í
Nordic Heritage Museum í Seattle,
þar sem hún verður til 25. maí. „Það
er mjög mikill heiður að fá þessa
sýningu til Gimli því um er að ræða
mjög stóra, metnaðarfulla og
merkilega sýningu sem helstu söfn
hafa verið með,“ segir Tammy Ax-
elsson, framkvæmdastjóri Safns ís-
lenskrar menningararfleifðar í
Nýja Íslandi, The New Iceland Her-
itage Museum.
Sterkur bakhjarl
Safnið var stofnað í þeim tilgangi
að halda til haga ýmsu sem tengdist
íslenska samfélaginu í Manitoba og
einkum og sér í lagi í Nýja-Íslandi
með áherslu á Gimli og næsta ná-
grenni. Stefan J. Stefanson var einn
helsti hvatamaður að stofnun Ís-
lenska safnsins við höfnina í Gimli
fyrir rúmum 30 árum, en erfiðlega
gekk að halda því gangandi. Árið
1995 var byggingin úr sér gengin
og þá varð að loka safninu en skipuð
var nefnd til að reyna að bjarga því
og meðal annars kom bærinn að
málinu en áður hafði safnið verið á
höndum einstaklinga.
Safnið fékk aðstöðu í gamla
barnaskólanum í Gimli en þegar
ákveðið var að byggja menningar-
miðstöð í Gimli þótti tilvalið að hafa
safnið þar á jarðhæðinni. Menning-
armiðstöðin The Waterfront Centre
var formlega opnuð 21. október
2000 og í safninu var þá opnuð far-
andsýning Stefans og Ollu Stef-
ansonar um landnám Íslendinga í
Nýja-Íslandi. Stefan hefur því
tengst safninu frá byrjun og minnir
enn á sig, en í ársbyrjun gaf hann
15.000 dollara til styrktar Menning-
armiðstöðinni.
Samvinna við íslensk söfn
Árið 1997 hófst samstarf á milli
safnsins í Gimli, Glaumbæjarsafns-
ins í Skagafirði og Vesturfarasafns-
ins á Hofsósi. Tammy hefur heim-
sótt söfnin í Skagafirði og
starfsmenn þeirra hafa kynnt sér
stöðumála á safninu í Gimli. „Við
höfum miðlað af reynslu okkar og
skipst á skoðunum með framgang
safnanna í huga en það er mikill
áhugi á því að efla þetta samstarf,
skiptast á sýningum og svo fram-
vegis,“ segir Tammy og bætir við að
farandsýning Stefans og Ollu hafi
fyrst verið sýnd á Hofsósi. „Í þessu
samhengi er til dæmis mjög gaman
að fylgjast með uppgreftrinum við
Glaumbæ og það verður spennandi
að sjá hvort bústaður Guðríðar Þor-
bjarnardóttur sé fundinn, en eins og
kunnugt er hefur því verið haldið
fram að Snorri Þorfinnsson, sonur
hennar og Þorfinns Karlsefnis, sé
fyrsti maðurinn af evrópskum ætt-
um sem hafi fæðst í Ameríku. Þau
bjuggu í l’Anse aux Meadows í Ný-
fundnalandi og þar með er komin
tenging við sýninguna um vík-
ingana og skrælingana sem við
verðum með í sumar, en hún kemur
hingað frá Seattle.“
Ýmsar sýningar sem tengjast Ís-
landi hafa verið settar upp í safninu
í Gimli á nýliðnum árum og má þar
t.d. nefna kynningarsýningu um ævi
og ritstörf Halldórs Laxness fyrr í
vetur og farandsýninguna Heim-
skautslöndin unaðslegu: Arfleifð
Vilhjálms Stefánssonar, sem safnið
tók til sýningar síðsumars 2001.
Safnið í Gimli er ekki mjög stórt í
samanburði við helstu söfn og með
það í huga segir Tammy að það sé
sem stærsti happdrættisvinningur
að fá farandsýninguna. „Þetta er
langstærsta sýning sem við höfum
fengið og við eigum ekki eftir að fá
margar sýningar af þessari stærð
en það segir sig sjálft að við getum
ekki sett hana upp í heild sinni. Hins
vegar hafa skipuleggjendur hennar
lagt mikla áherslu á að við tækjum
við henni vegna sterku tengingar
okkar við Ísland og íslenska menn-
ingu í Vesturheimi og hafa aðstoðað
okkur eftir megni við að breyta
henni svo hún komist hér fyrir,“
segir Tammy og bætir við að nokk-
ur gróska sé í íslenska safnastarfinu
í Manitoba. „Verið er að koma upp
söfnum í Árborg og Riverton og
Gull Harbour-hótelið á Heclueyju
hefur óskað eftir samstarfi við okk-
ur með sýningar þar í huga.“
Um 20.000 gestir á ári
En allt saman kostar þetta pen-
inga og segir Tammy að hafa þurfi
úti allar klær til að fá fyrir kostnaði,
þó að safnið sé styrkt af Gimlibæ og
Manitoba-fylki. Sérstakur styrkt-
arkvöldverður, þar sem ýmsir hlutir
hafa verið boðnir upp til styrktar
safninu, heppnaðist vel haustið 2001
og var ákveðið að gera kvöldið að
árlegum viðburði.
Síðan safnið opnaði í Menningar-
miðstöðinni hafa komið rúmlega
20.000 gestir að meðaltali á ári og
fer þeim fjölgandi. Tammy segir að
aukninguna megi rekja til æ fleiri
ferðamanna en auk þess komi nem-
endur úr skólunum í Gimli í reglu-
legar heimsóknir. „Þetta er hluti af
námi þeirra á ýmsum stigum, til
dæmis í 2., 6., 11. og 12. bekk, en
vondandi verður víkingasýningin til
þess að við fáum fleiri skólakrakka
frá nágrannabyggðunum og Winni-
peg til okkar í júní. Þá notum við
tækifærið og segjum ekki aðeins frá
landnáminu í Nýja-Íslandi og lífinu
hér síðan heldur frá Íslandi. Krakk-
arnir geta ekki lært um Nýja-Ísland
án þess að læra eitthvað um Ísland í
leiðinni.“
Víkingasýning sett upp í Safni íslenskrar menningararfleifðar í Nýja Íslandi
Stærsta verkefni
safnsins í Gimli
Morgunblaðið/Steinþór Guðbjartsson
Tammy Axelsson, framkvæmdastjóri safnsins, með skólakrökkum frá Gimli í fundarsalnum.
Verið er að undirbúa
uppsetningu vík-
ingasýningar í Safni
íslenskrar menningar-
arfleifðar í Nýja Ís-
landi og er þetta
stærsta verkefnið í
sögu safnsins í Gimli.
Steinþór Guðbjarts-
son ræddi við Tammy
Axelsson, fram-
kvæmdastjóra þess.
steg@mbl.is
ÍSLENDINGAFÉLAGIÐ í Utah
gaf fyrir skömmu Fjölskyldusögu-
safninu í Spanish Fork innramm-
aða mynd af nokkrum innflytjend-
um frá Íslandi, en einstaklings-
myndirnar hafa verið á sýningunni
um ferðir Íslendinga til Utah, sem
hefur verið í Vesturfarasetrinu á
Hofsósi síðan árið 2000.
Richard Johnson, forseti Íslend-
ingafélagsins, færði Tom Richard-
son, framkvæmdastjóra Fjöl-
skyldusögusafnsins, myndina, sem
samanstendur af mörgum andlits-
myndum af íslenskum innflytjend-
um.
Sýningin The Road to Zion eða
Fyrirheitna landið hefur verið á
Hofsósi í tæplega þrjú ár og verður
þar áfram í sumar. Sýningin grein-
ir frá sögu Íslendinga sem gengu í
Kirkju Jesú Krists hinna síðari
daga heilögu, The Church of Jesus
Christ of Latter-day Saints, og
settust að á meðal mormóna í Ut-
ah, en meira en 400 Íslendingar
fluttu til Utah á árunum 1854 til
1914.
Margir munir frá Utah eru á
sýningunni en 60 félagar í Íslend-
ingafélaginu voru viðstaddir þegar
Ólafur Ragnar Grímsson forseti
opnaði hana formlega í Frænd-
garði 3. júlí árið 2000.
Myndir á Fjöl-
skyldusögusafnið
Richard Johnson, forseti Íslendingafélagsins, til hægri, færir Tom Rich-
ardson, framkvæmdastjóra Fjölskyldusögusafnsins, myndina.
TINNA Grétars-
dóttir er að
vinna að dokt-
orsverkefni um
núverandi sam-
skipti Íslendinga
við fólk af ís-
lenskum ættum í
Kanada.
Tinna er á
þriðja ári í dokt-
orsnámi í mannfræði við Temple-
háskólann í Philadelphia í Penn-
sylvaniaríki í Bandaríkjunum. Hún
hefur sérstaklega mikinn áhuga á
fólki sem er af íslenskum ættum í
Norður-Ameríku í tengslum við
hnattvæðingu og þverþjóðleg
tengsl. „Ég hef fyrst og fremst
áhuga á nútímanum þó að aldrei sé
hægt að líta framhjá sögunni,“ seg-
ir hún. „Áhugi minn beinist einkum
að sambandi Íslands og Kanadabúa
af íslenskum ættum, að fólki sem
tengist á einn eða annan hátt
tveimur menningarheimum, það er
íslenskum og kanadískum. Það er
einkum áhugavert að samskiptin
milli þjóðanna hafa frekar aukist
heldur en dvínað og þá sérstaklega
á nýliðnum árum.“
Í byrjun janúar á þessu ári heim-
sóttu Tinna og Sigurjón Baldur
Hafsteinsson, sambýlismaður
hennar sem stundar einnig dokt-
orsnám í mannfræði, fólk af ís-
lenskum ættum í Norður-Dakota í
Bandaríkjunum og Manitoba í
Kanada. „Þetta var fyrsta heim-
sóknin og hún heppnaðist sérstak-
lega vel. Viðtökurnar voru mjög
góðar og ég er mjög spennt fyrir
framhaldinu. Gangi allt eftir geri
ég ráð fyrir að ég flytji til Kanada í
byrjun næsta árs. Þangað til mun
ég skreppa í heimsóknir til Kanada
og staða eins og Norður-Dakóta
þegar tækifæri gefst.“
Doktors-
verkefni
um sam-
skiptin við
Vesturheim
HÁLFDÁN Helgason, áhugamaður
um ættfræði, hefur haldið úti vef-
síðu á ensku um vesturfara í nokkur
ár og fyrir skömmu bætti hann við
fréttabréfi á ensku um vesturfara,
en hann segir að þessar síður séu
fyrst og fremst hugsaðar fyrir af-
komendur íslensku landnemanna
vestra.
„Þetta er áhugamál hjá mér og
unnið í frístundum,“ segir Hálfdán,
en slóð vesturfarasíðunnar er
www.simnet.is/halfdanh/vestur.htm.
„Síðan varð til 1996 vegna þess að
ég fékk sérstakan áhuga á þessari
sögu, þessu fólki sem fór vestur, af
hverju það fór vestur og hvað varð
um það, en þetta tengdist áhuga
mínum á ættfræði. Þegar hún kom á
netið fór ég að fá alls konar fyr-
irspurnir um það hvort ég gæti að-
stoðað fólk við að finna ættir og svo
framvegis og þetta vatt upp á sig.“
Hálfdán segir að hann fái mikil
viðbrögð frá fólki af íslenskum ætt-
um í Norður-Ameríku og Kanada.
„Þetta er fólkið sem er í sambandi
við mig og bréfin skipta þúsundum,“
segir hann og bætir við að frétta-
bréfið hafi orðið til í kjölfarið. „Hug-
myndin með því er að sinna betur
ákveðnum hópi, þeim sem vilja vera
í reglulegu sambandi,“ segir hann.
Stefnt er að því að fréttabréfið
komi út sem næst vikulega, á laug-
ardögum, en Hálfdán segir að það sé
ekki aðalatriðið. „Mestu skiptir að
vera í sambandi við niðja vesturfar-
anna,“ segir hann.
Frétta-
bréf um
vesturfara
♦ ♦ ♦