Morgunblaðið - 03.06.2003, Blaðsíða 28

MINNINGAR
28 ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
AÐ er fallegt í Hlíð-
unum í Reykjavík,
ekki síst á fögrum
sumardegi þegar
fuglarnir skríkja af
fögnuði og angan af blómum og
nýslegnu grasi leggur yfir hverf-
ið. Sveitin mín, átthagarnir.
Handan við sundin rís Esjan í blá-
móðu, uppi í Öskjuhlíðinni skín
Perlan sem allir dá en fáir vilja
eiga. Hvergi í heiminum eru til
ljúfari vornætur, þetta er okkar
pláss. Enginn hefur enn þá verið
svo ósvífinn að segja að nú séu
Hlíðarnar búnar að gegna sínu
sögulega hlutverki, tími sé kom-
inn til að við tökum saman föggur
okkar og flytj-
um. Enginn
segir þetta
vegna þess að
engin rök eru
fyrir því að
leggja nú nið-
ur byggð í Hlíðunum. Fólk getur
sótt sér vinnu þar eða í næstu
hverfum og bæjum, ágætir skólar
eru í hverfinu, meira að segja
menntaskóli og örstutt í tvo af há-
skólum landsins.
Á Raufarhöfn er verið að kljást
við þróun sem um allan heim ber
sömu einkenni. Fólk í sveitum og
strjálbýli flytur í fjölmennari
byggðir og stórborgir, þar eru
fjölbreytt atvinnutækifæri og þar
er kostur á alls konar menntun
fyrir börnin.
Rótgrónir sveitamenn börðust
á sínum tíma gegn ofríki bæjanna
og bentu á að verið væri að leggja
ágætis jarðir í eyði. Þeir voru
bæði reiðir og hryggir yfir því að
sjá það sem þeir þekktu og þótti
vænt um, öll kennileitin í mannlíf-
inu, dofna og síðan hverfa. Eftir
voru aðeins minningarnar.
Tryggð við átthagana er tilfinn-
ing sem ekki lýtur endilega skyn-
semdarrökum frekar en margt
annað gott og slæmt. En hafi ver-
ið erfitt fyrir marga að rífa sig
upp með rótum og flytja á mölina
þegar flestir landsmenn voru
bláfátækir og gátu komið jarð-
neskum eigum sínum fyrir í pok-
aræfli er það enn torveldara núna.
Nú eigum við hús. Sá sem keypti
sér hús á lágu verði á Raufarhöfn
í trausti þess að fiskurinn í sjón-
um myndi tryggja honum atvinnu
þar fær nú að vita að plássið með
sínum 300 íbúum á sér ef til vill
enga framtíð.
Við Hlíðabúar, með allt okkar á
þurru, gætum kannski sagt
kuldalega að honum hefði verið
nær. Gat hann ekki séð að smá-
þorp af þessu tagi væru dæmd til
að leggjast af?
En við getum ekki verið
stikkfrí og megum það ekki vegna
þess að án samkenndar væri ólíft í
þessu kaldranalega landi. Sam-
hjálpin á sér hins vegar takmörk.
Gagnkvæmur stuðningur á ekki
að vera skilyrðislaus, hann á að
byggjast á bæði hug og hjarta.
Þegar menn fullyrða að hægt sé
að nota til eilífðarnóns byggða-
mynstur sem varð til á 19. og 20.
öld, enda þótt atvinnuhættir séu
nú gerbreyttir, getur þeim varla
verið alvara. Ef við ætlum að búa
við jafngóð kjör og grannþjóð-
irnar þurfum við öflugra þéttbýli
en dugði skútuöldinni.
En hvernig eigum við að að-
stoða Raufarhafnarbúa og aðra
þá sem búsetubyltingin gerir nú
skráveifu? Þeir sem fylgjast með
vondum fréttum af staðnum eru
búnir að átta sig á því að kvóta-
kerfið er í sjálfu sér ekki söku-
dólgurinn. Það er smæð byggð-
arlagsins sem veldur því að
eigendur/handhafar kvótans
ákveða að láta veiða hann á skip-
um utan Raufarhafnar og vinna
hann annars staðar.
Hér skal engu spáð um það
hvort erfiðleikarnir séu þess eðlis
að byggðin heyi nú sitt dauða-
stríð. En Raufarhöfn er hins veg-
ar gott dæmi um tugi smárra
þorpa sem allir sjá að munu ekki
lifa til eilífðar, ekki frekar en
byggðin í Grunnavík í Jökul-
fjörðum sem fór í eyði fyrir hálfri
öld. Grundvöllurinn var horfinn.
Sumarið 1991 var mikið rætt
um efnahagserfiðleika í litlum
byggðarlögum, einkum á Vest-
fjörðum. Orðuð var sú hugmynd
að samfélagið aðstoðaði með ein-
staklingsbundnum peninga-
styrkjum fólk sem vildi flytja af
slíkum stöðum en gæti það ekki
vegna þess að fasteignirnar væru
orðnar nær verðlausar.
Rekið var upp ramakvein.
Þingmenn á landsbyggðinni vildu
ekki heyra minnst á slíkt „upp-
gjafartal“, sumir höfðuðu til þess
að útilokað væri að sætta sig við
að dýr hús og mannvirki á stöð-
unum yrðu yfirgefin, jafnvel þótt
einhver þeirra yrðu kannski not-
uð sem sumarbústaðir. Hjákát-
legast af öllu var að sumir ákafir
talsmenn þess að beitt yrði öllum
öðrum ráðum, ekki síst opinber-
um styrkjum við fyrirtækin, voru
menn sem fyrir löngu voru fluttir
úr sinni heimabyggð á mölina.
Röskun af því tagi sem flutn-
ingur úr litlum stöðum í stóra
veldur er aldrei þægileg og getur
valdið sárum deilum. Þess vegna
er best að hún verði ekki í einu
vetfangi heldur lagi samfélagið
sig smám saman að umskipt-
unum. Þannig höfum við, illu
heilli, ekki staðið að málum. En
þegar um ríka þjóð er að ræða
hlýtur að vera hægt að milda um-
skiptin með beinni peningahjálp
við þá sem vilja fara. Einhver
spyr vafalaust hvort þetta endi
með því að allir búi í Hlíðunum en
svo slæmt (eða gott) er það nú
ekki. Flestir sem rannsakað hafa
byggðaþróun hérlendis segja að
allmargir, sterkir byggðakjarnar
utan Reykjavíkur muni eiga sér
framtíð en útilokað sé að allar
byggðir geti lifað af.
Sá sem fitjar aftur upp á hug-
myndinni um fjárhagsaðstoð get-
ur vel búist við því að vera sak-
aður um skilningsleysi og hroka
gagnvart landsbyggðinni. En
kurteisleg þögn um það sem blas-
ir við er bjarnargreiði við þá sem
sitja í súpunni og öryggisleysi
þeirra minnkar ekki með árunum.
Þess vegna er kominn tími til að
ræða nýjan, tímabundinn skatt
sem yrði notaður til að aðstoða þá
landa okkar sem aðstæður hafa
hneppt í nýja átthagafjötra.
Hjálpum
fólkinu að
flytja burt
Ef við ætlum að búa við jafngóð kjör
og grannþjóðirnar þurfum við öflugra
þéttbýli en dugði skútuöldinni.
VIÐHORF
Eftir Kristján
Jónsson
kjon@mbl.is
✝ Þrúður GuðrúnÓskarsdóttir
fæddist í Reykjavík
20. janúar 1934. Hún
lést á Heilbrigðis-
stofnun Sauðárkróks
17. maí síðastliðinn.
Foreldrar Þrúðar
voru hjónin Óskar
Jónasson, f. 6. mars
1902, d. 12. október
1982, og kona hans
Magnea J.Þ. Ólafs-
dóttir, f. 22. júlí 1898,
d. 28. maí 1988. Þrúð-
ur átti fjögur systk-
ini, Garðar, látinn,
Egil, látinn, Geir, búsettur í
Reykjavík, og Guðbjörtu, búsett í
Ástralíu.
Þrúður giftist 5. október 1957
eftirlifandi eiginmanni sínum
Gunnlaugi Hannessyni, f. 16.6.
1928. Dóttir þeirra hjóna er Þrúð-
ur Ólöf, f. 18.2. 1957, gift Óskari
Smith Grímssyni, f. 30.4. 1945.
Dóttir Þrúðar Ólafar er Hanna
Þrúður Þórðardóttir, f. 2.6. 1980,
maki Guðmundur Guðmundson, f.
21.8. 1969, sonur þeirra er Gunn-
þór Tandri, f. 19.5.
2002. Börn Óskars
eru: Ásdís Kr. Smith,
f. 1966, maki Jón
Páll Björnsson, dæt-
ur þeirra eru: Klara
og Hekla Kaðlín, og
Bragi Smith, f. 1972,
maki Hildur Jóns-
dóttir, sonur þeirra
er Helgi Hrannar.
Þrúður ólst upp í
Reykjavík og var
alla tíð mjög hand-
lagin kona. Hún
vann lengst af störf
er tengdust sauma-
skap. Árið 1986 stofnaði hún
Saumnálina, sem sérhannaði sig í
fataviðgerðum og -breytingum.
Þrúður rak Saumnálina ásamt
vinkonu sinni í um níu ár og ávann
sér gott orðspor á þeim vettvangi.
Síðustu fimm árin barðist hún við
krabbamein og andaðist að lokum
á Heilbrigðisstofnun Sauðár-
króks.
Útför Þrúðar verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Elsku „bestasta“ amma mín.
Þegar maður hugsar aftur í tímann
verð ég svo þakklát fyrir allar
stundirnar sem við áttum saman.
Við höfum staðið saman gegnum
súrt og sætt. Því miður voru síð-
ustu árin erfið þar sem þú glímdir
við erfiðan sjúkdóm sem bar að lok-
um sigur úr býtum. Aldrei kvart-
aðir þú þegar þér leið illa og ef
verkirnir voru slæmir var það það
eina sem þú gafst út á þá að
mjöðmin væri að hrekkja þig.
Ég man svo vel eftir því þegar
við sátum að einhverju braski við
eldhúsborðið í Þverbrekkunni, ann-
aðhvort við föndur, saumaskap eða
bara að tala saman, og það varst þú
sem vaktir fyrst áhuga minn á
saumaskap og föndri. Eina skiptið
sem ég man eftir að þú skammaðir
mig var þegar ég skrifaði nafnið
mitt öfugt á mynd sem ég hafði
gert, ætli ég hafi ekki verið fimm
ára. Það virkaði því ég skrifaði ekki
nafnið mitt öfugt eftir það. Ég man
líka eftir ánægjulegum stundum
með ykkur afa á Miklubrautinni og
þá man ég sérstaklega eftir því
þegar þú varst að hlýða mér yfir
prófin sem ég tók í MH og mér leið
alltaf betur eftir á því þú kunnir
svo vel að stappa í mig stálinu og
segja mér að allt færi nú vel, sem
það og iðulega gerði.
Sumrin voru yndislegur tími og
flestum helgum eytt í ferðalög og
þegar fellihýsin komu til fjárfestuð
þið afi í einu slíku og þá var nú
heldur betur hægt að ferðast með
stæl. Það voru ófáar Þingvallaferðir
farnar. Afi fræddi mig um fjöllin
meðan þú skarst þykka sneið af
hangikjöti og gafst mér ofan á
brauð. Þetta var ógleymanlegur
tími sem ég hefði ekki viljað missa
af fyrir nokkurn mun.
Við gátum alltaf talað saman og
þess á ég eftir að sakna. Eftir að ég
ÞRÚÐUR GUÐRÚN
ÓSKARSDÓTTIR
✝ Gyða Þórðardótt-ir fæddist í
Reykjavík 19. febr-
úar 1910. Hún lést á
Elliheimilinu Grund
sunnudaginn 25. maí
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Þórð-
ur Geirsson, lög-
regluþjónn í
Reykjavík, f. 4.8.
1877, d. 22.6. 1959, og
Björg Arnórsdóttir
húsfreyja, f. 3.4.
1876, d. 1.2. 1953.
Börn þeirra voru
Geir, f. 1900, d. 1918;
Guðmundur Árni, f. 1902, d. 1948;
Sigurþór, f. 1904, d. 1979; Björg-
vin, f. 1908, d. 1945; og Guðrún, f.
1914, d. 1997.
Gyða giftist 1936 Henrik W.
Ágústssyni prentsmiðjustjóra, f.
19.3. 1905, d. 1966. Foreldrar hans
voru Ágúst Sigurðsson prent-
smiðjustjóri og Ingileif Bartels.
Börn Gyðu og Henriks eru: 1)
Nanna Guðrún, f. 13.6. 1938, d.
1998, gift Gísla Svanbergssyni,
þau slitu samvistum. Þeirra börn
eru: a. Jóhanna, f. 1962, maki Jón-
as Jónasson, f. 1959, börn Hanna
Lilja, f. 1990, og Matthías, f. 1993.
b. Þórður Vésteinn, f. 1964. Seinni
maður Nönnu er Halldór Magnús-
son, f. 1930. 2) Ragnar Jóhannes, f.
21.9. 1940, maki Jórunn Stefáns-
dóttir, f. 28.6. 1948. 3) Þórður
Ágúst, f. 27.6. 1942, maki Ásta
Óskarsdóttir, f. 24.8. 1947, börn: a.
Linda Björk, f. 1968, maki Hörður
Magnússon, f. 1965, börn þeirra
Óskar Magnús, f. 2000, og Ásta
Hlíf, f. 2002. b. Henrik Óskar, f.
1969, maki Elín Hlíf Helgadóttir, f.
1969. 4) Fósturdóttir
Guðrún Björgvins-
dóttir, f. 10.9. 1931,
d. 1978, maki Jó-
hannes Eiríksson, f.
6.8. 1930, d. 1973.
Þau slitu samvistum.
Þeirra börn: a.
Björg, f. 1953, maki
Númi Geirmundsson,
f. 1952, börn þeirra
Guðrún Lilja f. 1970
maki Þór Ragnars-
son, f. 1969, börn
þeirra Kjartan Orri,
f. 1993, og Karen
Eik, f. 1996. Jóhann-
es Geir, f. 1972. Barnsmóðir Ásta
Sóllilja Þorsteinsdóttir, f. 1972.
Börn þeirra: Franz Ágúst, f. 1996,
og Brynjar Snær, f. 1998. Finnur
Jens, f. 1973, maki Alexandra
Buhl, f. 1975. Barn þeirra: Lóa
Björg, f. 2002. b. Eiríkur Sturla, f.
1955, maki Rósa Lára Guðlaugs-
dóttir, f. 1955, börn Linda Björk, f.
1978, barn Sumarrós, f. 1999,
Gyða, f. 1983, Fanney, f. 1987. c.
Snjólaug, f. 1959, maki Guðvarður
Birgisson, f. 1956, þau slitu sam-
vistum. Þeirra börn Bergdís Hörn,
f. 1975, maki Einar Jón Erlings-
son, f. 1978, barn þeirra óskírður
Einarsson, f. 2003, Jóhannes Birg-
ir, f. 1977, maki Álfhildur Erla
Kristjánsdóttir, f. 1978, börn
þeirra Kristófer Breki, f. 1998,
stjúpdóttir Jóhannesar er Alex-
andra Dröfn Veigarsdóttir, f.
1995. Seinni maki Snjólaugar Hall-
dór Kjartansson, f. 1967, barn
þeirra Eiríkur Búi, f. 1995.
Útför Gyðu verður gerð frá Nes-
kirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 15.
Stuttu eftir að ég kynntist Þórði
manninum mínum, varð Gyða ekkja.
Það er gaman að hafa kynnst konu
eins og tengdamóður minni. Hún var
léttlynd en stolt og alltaf tilbúin að
standa í sjálfboðaliðsvinnu hjá öllum
þeim félögum sem hún var í en þau
voru ekki fá. Gyða var skáti af lífi og
sál, stóð fleiri ár í basarvinnu fyrir
skátana og bakaði tonn af kökum og
prjónaði sokka í bunkum. Hún var
afbragðskokkur og lagði mikið upp
úr því að leggja fallega á borð. Allir
fengu servéttuhringi og tauservéttur
en þetta var mjög danskt heimili.
Það var setið lengi við borðhaldið og
heimsmálin rædd fram og til baka.
Jólaboðin voru stórkostleg sem eng-
inn vildi missa af. Gyða var kvenna-
skólagengin, talaði reiprennandi
þrjú tungumál og var vel að sér í öllu
og þá sérstaklega í landafræði. Hún
hafði unun af að ferðast bæði heima
og erlendis. Heimsótti hún Guðrúnu
dóttur sína til Englands og talaði oft
um þá ferð eins og ferðir hennar til
Ísrael og Kanada og fleiri landa.
Gyða og Henrik fóru á Laugarvatn á
hverju sumri og var það þeirra sælu-
reitur í gegnum tíðina. Börn hænd-
ust að henni enda var mikið til af
leikföngum og barnabókum á heim-
ilinu sem krakkar gátu gleymt sér
við í leik. Gyða var síðustu tíu árin á
Grund og viljum við þakka frábæra
umönnun.
Ásta Óskarsdóttir.
Nú þegar amma hefur kvatt þenn-
an heim kemur upp í hugann flóð
minninga og allar mjög ánægjulegar
enda var amma jákvæð, lífsglöð og
sérlega hláturmild. Þegar ég var 19
ára varð ég þeirrar gæfu aðnjótandi
að fá að búa hjá ömmu um tíma og
kynntist henni enn betur. Hún
kenndi mér mikið án þess að vera
með einhvern yfirlestur eða prédik-
anir. Það slettist aldrei upp á sam-
komulagið, hún skammaði mig
reyndar einu sinni en það var verð-
skuldað. Margt sem ég lærði hjá
henni nýtist mér enn í dag.
Eitt af því sem einkenndi ömmu
var iðjusemi, hún var alltaf að vinna.
Og yfirleitt í sjálfboðavinnu. Það var
Slysavarnafélagið, kvenfélagið,
Hjálpræðisherinn, skátarnir og eitt-
hvað fleira. Það voru ekki fáar lykkj-
urnar sem hún prjónaði eða rúllu-
terturnar sem voru rúllaðar upp á
Hringbrautinni. Afraksturinn fór
svo á einhvern basarinn eða fundinn.
Amma hugsaði vel um sína og
varði þá eins og ungamamma. Og
fylgdist með að allir kæmust á legg.
Það fór enginn svangur frá ömmu.
Það var henni mikið kappsmál að all-
ir fengju nægju sína. Mér er minn-
isstæð krukkan á hillunni sem
geymdi döðlur. Eða þá norski geit-
arosturinn sem virtist alltaf vera til í
ísskápnum.
Amma var mjög félagslynd og
hafði yndi af því að vera innan um
fólk. Hún gat talað hátt og mikið, en
það var allt í lagi því að þetta var
amma. Undir það síðasta var minnið
farið að stríða henni en hún tapaði
ekki góða skapinu og húmornum.
Ég kveð ömmu með söknuði en
veit að það verður tekið vel á móti
henni.
Þín dótturdóttir
Jóhanna.
GYÐA
ÞÓRÐARDÓTTIR
Nú, þegar komið er að kveðju-
stund, langar mig til að lýsa kæru
þakklæti í garð Gyðu Þórðardótt-
ur, frænku minnar. Ég átti skjól
hjá þeim Henrik á Hringbrautinni
á æskuárum og vísa gistingu í ótal
ferðum milli lands og Eyja. Hún
reyndist mér og börnum mínum
ákaflega vel og var okkur sannur
vinur.
Guð blessi minningu þessarar
mætu konu.
Ólafía Ásmundsdóttir.
HINSTA KVEÐJA