Morgunblaðið - 13.07.2003, Blaðsíða 37

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JÚLÍ 2003 37
Nú er Jóhannes
Geir frændi minn og
vinur er allur, þá rifj-
ast upp fyrir mér
margar dýrmætar
minningar liðinna
daga og ára. Við vorum jafnaldrar,
vorum í sama bekk barnaskólans á
Króknum. Við fermdumst saman.
Jóhannes var góður námsmaður og
snemma komu í ljós listrænir hæfi-
leikar hans. Hann var síteiknandi
og ekki fór milli mála hvert stefndi.
Hann ólst upp í stórum systkina-
hópi og varð fyrir því að missa móð-
ur sína 5 ára gamall. Móðurmiss-
irinn var honum mjög sár og átti
eftir að hafa áhrif á sálarlíf hans.
Sagt er að fyrsta myndin, sem vitað
JÓHANNES
GEIR JÓNSSON
✝ Jóhannes GeirJónsson fæddist
á Sauðárkróki 24.
júní 1927. Hann lést
á Landspítala - há-
skólasjúkrahúsi 29.
júní síðastliðinn og
var útför hans gerð
frá Dómkirkjunni 8.
júlí.
er að Jóhannes hafi
teiknað, nokkru eftir
lát móður hans, hafi
verið af stiga er ná átti
til himins. Hann þurfti
að brúa mikið skarð
sem rofnað hafði í líf
hans.
Eftir tveggja ára
nám í Menntaskólan-
um á Akureyri hóf Jó-
hannes nám við Mynd-
lista- og
handíðaskólann í
Reykjavík. Síðan
sigldi hann til náms
við Konunglegu aka-
demiuna í Kaupmannahöfn og nam
þar undir handleiðslu Axels Jörg-
ensens. Á þessum tíma voru all-
margir efnilegir íslenskir málarar
við nám ytra. Eftir heimkomuna
dvaldi Jóhannes um skeið í heima-
högum á Sauðárkróki. Krókstíma-
bilið er af mörgum talið mikilfeng-
legasta málaraskeið Jóhannesar.
Á þeim árum málaði hann
myndina Jarðarför á Króknum,
Runólf predikara og margar fleiri.
Sjá má í þessum myndum áhrif frá
norska málaranum Edvard Munch.
Jóhannes Geir unni heimaslóðum
í Skagafirði. Hann málaði m.a. eftir
óskum Skagfirðinga listaverkaröð-
ina er hann nefndi „Á Sturlunga-
slóð í Skagafirði.“ Munu þau lista-
verk ásamt mörgum öðrum lengi
halda nafni hans á lofti. Eftir að Jó-
hannes flutti suður byggði hann sér
hús að Heiðarbæ 17 í Reykjavík, á
fögrum stað.
Jóhannes Geir var fríður maður
sýnum, ljós yfírlitum, þykkur undir
hönd og herðabreiður. Hinn karl-
mannlegasti. Ég get hugsað mér
hann sem Kára er hann fann Njáls-
sonu í Skotlandsfjörðum, þar sem
hann stendur í stafni skip síns með
gylltan hjálm á höfði, ljóst hárið
bæði mikið og fagurt og með gull-
rekið spjót í hendi. Sú mynd hæfir
vel minningunni um Jóhannes Geir.
Jóhannes Geir var greindur vel
og víðlesinn. Hann var hjartahlýr
maður og hjálpsamur. Hann tók
jafnan máli lítilmagnans og var
manna fyrstur til, ef einhver þurfti
hjálpar við. Hann var frændrækinn
og glaður í góðra manna hópi. Hans
er nú saknað af frændum hans og
vinum.
Ég flyt syni hans og systkinum
að lokum samúð mína og bið Guð að
blessa hann í þeim heimi er hann er
horfínn til.
Árni Sigurðsson.
Einhvern tímann
þegar ég ræddi við
móður mína um þann
missi sem við urðum
fyrir í lífinu sagði hún
mæðulega að ég, sonur hennar,
hefði nú lent í þeirri erfiðu reynslu
að missa tvo bræður á sama tíma
og bætti síðan við, já það hefur nú
ekki aldeilis verið mulið undir þig,
Garðar minn. Ólíkt eðli okkar kom
vel í ljós í framhaldinu því ég bað
hana að skýra þetta nánar en hún
hafði engar skýringar. En hún
minntist ekki heldur á að sjálf
hefði hún nú ekki átt sjö dagana
sæla, að þarna hefði mótlætið einn-
ig birst henni því hún var að ræða
það þegar hún missti í sama mán-
uðinum elsta son sinn og þann
yngsta og í millitíðinni lést móðir
hennar. Ég man enn eftir móður
minni á kirkjutröppunum þegar
elsti bróðir minn var jarðsunginn.
Tveimur tímum áður hafði sú frétt
flogið um ættina að sjálf ættmóð-
irin, móðir hennar, hefði þá látist
eftir stutta legu. Þessi útför var
tvöföld að upplifun fyrir alla sem í
henni voru. Og móðir mín. Mann-
leg kvika að taka á móti fólki. Nei,
það var ekki mulið undir hana
móður mína.
Móðir mín ólst upp við þröngan
kost í Verkamannaskýlinu við
Tryggvagötu. Þar var ævinlega
margmenni og ekki alltaf ró yfir
öllu. Móðir mín hafði yndi af því
þegar við börnin hennar vorum að
alast upp að segja okkur sögur úr
Skýlinu. Svo mikið yndi að fyrir
okkur var þetta Skýli ljóslifandi
með alls konar fólki eins og Oddi
sterka og fleirum. Atburðir og per-
sónur sem tóku sögubókum fram.
Og þótt sögurnar væru ljóslifandi
voru þær líka fullkomlega óraun-
verulegar því þær gerðust í
bernsku hennar. Og ég a.m.k. gat
aldrei ímyndað mér móður mína
sem litla stelpu. Ekki einu sinni
þegar hún var tveggja eða þriggja
ára og datt í höfnina og strákurinn
hélt að hún væri rauður bolti í
sjónum.
Mamma með stóra faðminn og
HALLDÓRA
GUÐMUNDSDÓTTIR
✝ Halldóra Guð-mundsdóttir
fæddist í Reykjavík
13. desember 1926.
Hún lést á hjúkrun-
arheimilinu Sóltúni í
Reykjavík hinn 1. júlí
síðastliðinn og var
útför hennar gerð
frá Bústaðakirkju
11. júlí.
mörgu sögurnar gat
ekki verið lítil stelpa
eins og börnin sem
maður var að passa,
börnin sem maður
þurfti að vernda í
þessum óraunverulega
heimi bernskunnar
þegar erfiðleikar
steðja að og unga-
mamman þarf að
grípa til sinna ráða og
eiga hvasst orð við
ungapabba um eitt og
annað sem tilheyrir
veröldinni sem börnin
eiga enga aðild að. Og
þegar orðin eru búin er orðastað-
urinn jafn óraunverulegur og
mamma í rauðu buxunum í höfn-
inni, jafn ósnertanlegur og Oddur
sterki.
Þá stóð faðmurinn aftur opinn
og hlýjan streymdi fram og allt var
gott og öruggt. Þá gat ekkert
truflað samveruna, að vera saman
við eldhúsborðið og spila eða
spjalla eða geifla sig og gamna sér.
Eða sinna einhverjum verkum sem
þurfti að vinna á heimilinu. Að
vaska upp eða baka eða brjóta
saman þvott. Að vera saman inni í
lífinu sjálfu. Það gat orðið að æv-
intýri sem var fellt inn í allar Skýl-
issögurnar hennar. Og stundum
var eins og þær tækju af henni
völdin og hún yrði persóna í þess-
um sögum, ein af þessum yfirstóru,
skrítnu persónum sem fylgdu ekki
reglum samferðamanna sinna og
settu allt í uppnám. Risavaxið barn
í veröld sem það réð ekki við og
fylltist bæði ótta og reiði yfir van-
mætti sínum. Þá var ekki gott að
mæta henni með ótömdu skapinu
mínu.
Í minni æsku var oft gestkvæmt
á heimilinu sem stóð öllum opið
eins og faðmurinn stóri. Vinir
mömmu og pabba, vandamenn
þeirra, unglingarnir í hennar ætt.
Unga fólkið kom af því hún tók því
alltaf fagnandi, setti aldrei út á við
það, sagði þeim sögur, var félagi
þeirra og vinur, gaf þeim af tíma
sínum, gaf þeim mat, leyfði þeim
að gista. Ekki af því að nægur
matur væri til, hvað þá nægt pláss.
Heldur af því að þau voru þarna og
þurftu sitt og allir gátu fengið eitt-
hvað; við börnin bara sett tvö eða
þrjú í rúm. Og allir skemmtu sér
við gamanmál og jafnvel leiki eða
spil.
Móðir mín ólst upp við kröpp
kjör millistríðsáranna. Ómenntuð
en full af margvíslegri og erfiðri
reynslu Skýlisins, kreppunnar og
stríðsins. Hún komst aldrei úr viðj-
um slíkra kjara. Á sex árum eign-
aðist hún fimm börn, en alls átta
börn á fjórtán árum. Það voru erf-
iðir tímar þegar fjölskyldan bjó í
Laugarneskampnum og foreldrar
hennar í Höfðaborginni. Elsti
drengurinn sendur í fóstur, þau
hjónin eftir með fjögur börn og
enn eitt á leiðinni og húsakosturinn
átján fermetra kofi með útikamri. Í
miðjum slíkum erfiðleikum deyr
faðir hennar sem hún dýrkaði alla
ævi og átti aldrei nógu sterk orð til
að lýsa hlýju hans og góðmennsku.
Það var henni eitt stærsta áfall
ævinnar því hann hafði alltaf verið
hennar stoð og stytta í mótlæti
lífsins innan sem utan fjölskyld-
unnar.
Ástin og gjafmildin var eina
form sjálfstjáningar sem móðir
mín lærði í æsku og tjáði sig
óspart með þeim hætti alla ævi. Á
stundum átti hún nóg fyrir sig og
þá var ekki mikið mál að gefa. En
oftast átti hún langt í frá nóg af
veraldlegum gæðum en gat samt
alltaf gefið af því litla sem hún átti
og ótakmarkað af sinni miklu ást.
Síðustu tvo áratugina eða svo tjáði
hún sig einnig í myndum sem hún
málaði eða teiknaði í hundraðatali.
Þar fór hún ekki alveg hefðbundn-
ar leiðir heldur dró upp myndir af
einhverjum innri sýnum sem
stundum stóðu í fjarlægum skyld-
leika við þann heim sem við flest
teljum sjálfgefinn. Sumar þessara
mynda hengdi hún upp sjálfri sér
og öðrum til yndisauka og naut
þess að rýna í þær til að sjá enn
fleiri sýnir úr myndunum – líkt og
hún gerði við skýin, mannlífið, eig-
ið líf. Þannig urðu myndirnar að
margfaldri nautn hjá henni, hún
gaf sjálfa sig í þær og síðan gáfu
þær henni aftur hana sjálfa.
Þrátt fyrir að móðir mín nyti sín
ávallt vel í margmenni kunni hún
ekki þá list að flytja tölur fyrir
fólk. Hún öðlaðist þó þann styrk í
góðum félagsskap í Húsmæðra-
félagi Reykjavíkur hin síðustu ár
að flytja þar gamanmál af ýmsu
tagi og þá kom líka frásagnargáfan
sem við börnin höfðum notið ómælt
af í æsku. Hún fór jafnvel með
þjóðfélagsgagnrýni að hætti hinna
miklu uppistandara eða sagði sög-
ur sem hún skáldaði í ævintýrastíl.
Fæst af þessu færði hún hins veg-
ar í letur og er það því aðeins til í
minningu þeirra sem á hlýddu.
Nú er minningin um móður mína
ein eftir. Myndir og hannyrðir sem
hún tjáði sig með. Form sem þarf
að ráða í. Rétt eins og hún var
sjálf, full af ást og hlýju og ein-
hverju öðru í ótal formum. Sem
stundum voru óræð en að mestu
auðskilin eins og opinn faðmurinn,
kossinn og brosið.
Garðar Baldvinsson.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
JÓNÍNA MARGRÉT ÞÓRÐARDÓTTIR,
Fannafold 23,
Reykjavík,
sem lést á Landspítala Fossvogi föstudaginn 4.
júlí verður jarðsungin frá Grafarvogskirkju má-
nudaginn 14. júlí kl. 13.30.
Ófeigur Sigurðsson,
Sigurður Ófeigsson, Sigurbjörg Sandra Guðnadóttir,
Þórður Ófeigsson,
Elsa Ófeigsdóttir
og barnabörn.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
ELÍN EINARSDÓTTIR,
Laufvangi 8,
Hafnarfirði,
lést á Landspítala Fossvogi miðvikudaginn
2. júlí.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hinnar
látnu.
Geirlaug Guðmundsdóttir,
Auður Guðmundsdóttir,
Lína Guðmundsdóttir,
Svava Guðmundsdóttir,
tengdasynir, barnabörn
og barnabarnabörn.
Konan mín elskuleg, móðir okkar, tengda-
móðir, amma og langamma,
PETRÍNA SOFFÍA
ÞÓRARINSDÓTTIR ELDJÁRN,
Suðurbyggð 1,
Akureyri,
verður jarðsungin frá Akureyrarkirkju þriðju-
daginn 15. júlí kl. 13.30.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir, en
þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á Minningarsjóð Kvenfélags
Akureyrarkirkju.
Stefán Árnason,
Þórarinn Stefánsson, Sigurbjörg Jónsdóttir,
Sigrún Stefánsdóttir, Yngvar Bjørshol,
Gunnhildur Stefánsdóttir, Árni Björn Stefánsson,
Árni Stefánsson, Herdís Klausen,
Páll Stefánsson, Gíslína Erlendsdóttir,
Ólöf Stefánsdóttir, Ágúst Birgisson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir og afi,
JAKOB V. JÓNASSON
geðlæknir,
Safamýri 43,
Reykjavík,
sem andaðist á Landspítala Landakoti þriðju-
daginn 8. júlí, verður jarðsunginn frá Háteigs-
kirkju fimmtudaginn 17. júlí kl. 13.30.
Christel Jónasson,
Hildigerður Jakobsdóttir, Lars Gimstedt,
Finnbogi Jakobsson, Elín Flygenring
og barnabörn.
Elskulegur sambýlismaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, bróðir, afi og langafi,
KARL SIGURÐSSON,
verður jarðsunginn frá Áskirkju mánudaginn
14. júlí kl. 10.30.
Áslaug Magnúsdóttir,
Steinunn Karlsdóttir,
Jóhann Karlsson, Ragnheiður Björnsdóttir,
Þorbjörg Karlsdóttir, Þórir Ingason,
systkini, barnabörn
og barnabarnabörn.