Morgunblaðið - 23.07.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 23. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÁRNI Magnússon félagsmálaráð-
herra hefur sett af stað vinnu inn-
an ráðuneytisins sem miðar að því
að endurskoða lögin um fæðing-
arorlof. Á fundi félagsmálanefndar
Alþingis í gær kom fram að
ágreiningur er milli Samtaka at-
vinnulífsins og ASÍ um greiðslu
orlofslauna til þeirra sem fá
greiðslur úr fæðingarorlofssjóði.
Nefndin ætlar að óska eftir því við
félagsmálaráðuneytið að það skoði
þennan ágreining og að það liggi
fyrir í haust hvort ráðuneytið eða
einstakir þingmenn beita sé fyrir
breytingum á lögunum sem tryggi
öllum greiðslu orlofslauna.
Félagsmálaráðherra sagði að
fundurinn með félagsmálanefnd
hefði verið gagnlegur. Það væri
gott að fá tækifæri til að skiptast á
skoðunum um málefni fæðingaror-
lofssjóðs.
„Ég tel eðlilegast ef menn vilja
ná þessum réttindum fram á al-
menna vinnumarkaðinum, eins og
ríkisstarfsmenn hafa gert, þá ger-
ist það með samningum milli aðila.
Hins vegar ætla ég að setja af
stað vinnu í ráðuneytinu um mál-
efni sjóðsins. Við þurfum að fara
yfir þessi lög. Það er komin nokk-
ur reynsla á framkvæmd þeirra.
Það þarf að skoða hvað það er í
framkvæmd þeirra sem þarfnast
endurskoðunar. Þar er allt undir;
þetta [orlofslaunin] þar með og
fjármögnun sjóðsins líka. Mér
finnst eðlilegt þegar um svona
stórt mál er að ræða að fram-
kvæmd laganna sé skoðuð. Sú
vinna fer af stað innan ráðuneyt-
isins og við munum síðan kalla að-
ila vinnumarkaðarins að því
borði.“
Árni sagði vissulega rétt að rík-
isstarfsmenn hefðu rýmri rétt
hvað þetta varðar en launþegar á
almennum vinnumarkaði. Kjara-
samningsbundin réttindi aðila á
vinnumarkaði væru hins vegar
mismunandi. Hann sagðist því líta
á orlofslaunin sem samningsatriði
aðila vinnumarkaðarins.
„Ég tel það brýnna forgangsmál
að tryggja að framkvæmd laganna
gangi. Hún mun ekki ganga til
framtíðar nema við tryggjum
sjóðnum fjármagn. Það vatnar
núna um einn milljarð í sjóðinn til
að hann geti staðið undir því sem
sátt er um að hann eigi að gera. Ef
það á að borga orlofslaun til við-
bótar vantar 500-600 milljónir til
viðbótar.“
Vill að félagsmálaráðherra
höggvi á hnútinn
Þingmenn Samfylkingar í fé-
lagsmálanefnd óskuðu eftir fundi í
nefndinni um þetta mál. Jóhanna
Sigurðardóttir alþingismaður sagði
ljóst eftir umfjöllun félagsmála-
nefndar að það væri mikil réttar-
óvissa varðandi greiðslu orlofs-
launa. Niðurstaða úrskurðar-
nefndar fæðingar- og foreldra-
orlofsmála stangaðist algerlega á
við lögfræðilegt álit félagsmála-
ráðuneytisins frá því í mars á
þessu ári.
Jóhanna sagði að fyrir lægi að
ASÍ útilokaði ekki að fara með
þetta mál fyrir dómstóla. „Í mín-
um huga er alveg útilokað að að-
ilar vinnumarkaðarins séu að
standa í málaferlum vegna þessa
máls. Með lögunum um fæðing-
arorlof var verið að jafna mismun í
fæðingarorlofi á almenna vinnu-
markaðinum og hinum opinbera,
en nú fá bara þeir sem eru hjá
hinu opinbera orlofslaun,“ sagði
Jóhanna.
Hún sagðist hafa orðið fyrir
vonbrigðum með viðbrögð félags-
málaráðherra á fundinum. Hann
væri ekki tilbúinn til að hafa frum-
kvæði að því að höggva á þennan
hnút.
„Niðurstaða félagsmálanefndar
var að senda bréf til ráðherra með
beiðni um að þessi þáttur, orlofs-
launin, verði sérstaklega tekinn til
skoðunar í ráðuneytinu við þessa
endurskoðun og að það liggi nið-
urstaða í því máli fyrir haustið
þannig að annaðhvort þingnefndin
eða einstakir þingmenn geti tekið
málið upp á þingi ef ráðherrann
ætlar að heykjast á því að flytja
þetta mál inn í þingið. Mér finnst
að honum beri skylda til að beita
sér ekki fyrir breytingum á lög-
unum. Mér finnst að hann sé að
bregðast barnafólki ef hann gerir
það ekki. Það eru 10 þúsund
manns sem þegar hafa verið
hlunnfarnir um þessar greiðslur
og margir í orlofi þessa dagana
sem eru að fá skertar greiðslur,“
sagði Jóhanna.
SA vill þak á greiðslur
Hrafnhildur Stefánsdóttir, yfir-
lögfræðingur Samtaka atvinnulífs-
ins, sem sat fund nefndarinnar,
sagði að viðfangsefnið ætti að vera
að jafna halla á rekstri fæðing-
arorlofssjóðs, en ekki að auka út-
gjöld sjóðsins. „Menn voru sam-
mála um markmið fæðingar-
orlofslaganna, en þau voru að
bæta stöðu kvenna á vinnumarkaði
þannig að karlar þættu ekki
öruggari vinnukraftur en konur
vegna þess að þeir færu ekki í
fæðingarorlof.“
Hrafnhildur sagði að SA vildi
standa vörð um þessi markmið, en
það mætti huga að framkvæmd
laganna. Það væri t.d. spurning
hvort eðlilegt væri að báðir for-
eldrar væru í fæðingarorlofi í einu.
Slíkt gæti kallað á misnotkun. SA
hefði einnig alla tíð verið þeirrar
skoðunar að það ætti að vera þak á
greiðslunum, en það þak ætti ekki
að vera lágt. Hún benti á að í ná-
grannalöndum okkar væri slíkt
þak á greiðslunum.
Félagsmálanefnd Alþingis ræddi í gær um fjárhagsvanda fæðingarorlofssjóðs
Endurskoða á
lög um fæð-
ingarorlof
Morgunblaðið/Jim Smart
Félagsmálanefnd kom saman til fundar í gær til að ræða um fæðingarorlof. Á myndinni má sjá þingmennina Ög-
mund Jónasson og Jóhönnu Sigurðardóttur. Lengst til hægri er Gylfi Arnbjörnsson, framkvæmdastjóri ASÍ.
JÓHANNES Sigfússon, formaður
Landssambands sauðfjárbænda,
segir að of mikið sé flutt út af
lambakjöti og aukin útflutnings-
skylda komi niður á verði til
bænda.
Á stjórnarfundi Bændasamtaka
Íslands fyrir skömmu kom fram að
gert er ráð fyrir að birgðir kinda-
kjöts á innanlandsmarkaði verði
1.200 tonn 1. september næstkom-
andi. Útflutningshlutfallið þurfi
því að vera 30,8% til að halda þeirri
birgðastöðu en 36,6% til að takast
megi að lækka birgðirnar í 800
tonn. Á fundinum var lagt til að út-
flutningsskylda af dilkakjöti verði
10% 3. til 16. ágúst og 17% 17. til
31. ágúst nk.
Gengisþróunin hefur verið
mjög óhagstæð
„Það hefur orðið geysilegur
ávinningur í útflutningi undanfar-
in ár en þessi aukna útflutnings-
skylda étur upp allan ávinning,
sem hefur orðið í verði á útflutn-
ingi,“ segir Jóhannes og bætir við
að gengisþróunin hafi einnig verið
mjög óhagstæð.
Jóhannes segir að á bestu mörk-
uðunum hafi verðið farið hækk-
andi fyrir tiltekið magn en fram-
leiðsluaukningin innanlands kalli á
það mikla aukningu í útflutningi að
stór hluti fari á lágu verði. Hins
vegar sé verðinu jafnað út til
bænda en vegna þessa hækki ekki
jafnaðargreiðslan heldur jafnvel
lækki. „Ef útflutningshlutfallið
væri 15 til 20% fengjum við sam-
bærilegt verð og við fáum á innan-
landsmarkaði, en í haust stefnir í
að útflutningsskyldan verði um
35% og það er allt of mikið. Fram-
leiðslan og markaðssetningin hald-
ast ekki í hendur.“
Verulegur áhugi á
að auka söluna
Að sögn Jóhannesar er staðan
þannig að auki einn bóndi fram-
leiðslu sína er það ekki á hans
ábyrgð heldur á ábyrgð heildar-
innar en þessu þurfi að breyta.
Vilji bóndi auka framleiðslu sína
með tilliti til aðstæðna nú á mark-
aði verði hann að gera það á eigin
ábyrgð. „Öllum er frjálst að fram-
leiða og síðan njóta þeir verðjöfn-
unar en það gengur ekki,“ segir
hann.
Jóhannes segir að útflutningur á
unnu, fersku lambakjöti til Banda-
ríkjanna hafi gengið vel og ljóst sé
að þar sé verulegur áhugi á að
auka söluna. Eins séu bundnar
miklar vonir við verulega aukn-
ingu á sölu til Ítalíu og jafnvel
Sviss í haust. „En menn verða að
leiða hugann að því að við getum
ekki aukið útflutninginn ár frá ári
langt umfram það sem markaður-
inn tekur við á þokkalegu verði.“
Jóhannes Sigfússon, Lands-
sambandi sauðfjárbænda
Of mikið flutt
út af lambakjöti
ÞESSIR ungar eru alvarlegir að sjá
en engu að síður gæfir í öruggum
höndum mannverunnar. Ef til vill
eru þeir að velta því fyrir sér hvar
mæður þeirra eru niður komnar og
annar þeirra prísar sig eflaust sæl-
an yfir að rjúpnaveiðar séu ekki
leyfilegar á þessum árstíma. Á efri
myndinni er rjúpuungi en þeir
neðri heiðlóuungi.
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Gæfir ungar
HEILDARTEKJUR ríkissjóðs
fyrstu sex mánuði ársins 2003 jukust
um 15,3% eða 17 milljarða miðað við
sama tímabil í fyrra. Ef áhrif af eigna-
sölu eru tekin með í reikninginn er
tekjujöfnuður ríkissjóðs jákvæður um
tæpa 3 milljarða, en að þeim slepptum
er tekjujöfnuðurinn neikvæður um
9,3 milljarða króna. Alls voru tekjur
af eignasölu 12,2 milljarðar og jukust
um 11,3 milljarða frá því á sama tíma í
fyrra. Munar þar mestu um sölu á
hlut ríkisins í Landsbankanum. Þess-
ar upplýsingar komu fram á vefsíðum
Landsbankans og Kaupþings –
Búnaðarbanka í gær, en starfsmenn
fjármálaráðuneytis vildu ekki stað-
festa þessar tölur, að svo komnu máli,
í samtali við Morgunblaðið í gær.
Ætlar ráðuneytið að birta afkomutöl-
ur á morgun, fimmtudag.
Skatttekjur breytast
Tekjur vegna beinna skatta minnk-
uðu um 3,8% og munar þar mestu um
lækkun tekjuskatts frá lögaðilum.
Einnig lækkuðu tekjur af eignaskatti
um 33%. Hins vegar jukust tekjur
vegna tekjuskatts einstaklinga um
3,7%. Sömuleiðis jukust tekjur vegna
óbeinna skatta, svo sem virðisauka-
skatts, bifreiðagjalda og áfengis-
gjalds. Hefur aukin sala á bifreiðum
og neysluvörum þar áhrif.
Samhliða auknum tekjum aukast
útgjöld ríkissjóðs. Mest er aukningin í
krónum talið á sviði félagsmála eða
um 7,5 milljarða króna. Útgjöld til
heilbrigðismála jukust um 12%.
Vaxta- og lántökukostnaður ríkisins
dróst saman um tæpa þrjá milljarða
króna eða um 22%.
Tekjur juk-
ust um 17
milljarða