Morgunblaðið - 23.07.2003, Blaðsíða 14

ERLENT
14 MIÐVIKUDAGUR 23. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TONY Blair, forsætisráðherra Bretlands, neitaði í
gær að hann hefði sjálfur staðið fyrir því að vopna-
sérfræðingurinn David Kelly var nefndur til sög-
unnar sem líklegur heimildarmaður breska út-
varpsins, BBC, fyrir fréttum um að bresk
stjórnvöld hefðu rangtúlkað upplýsingar leyniþjón-
ustustofnana um gereyðingarvopnaeign Íraka. „Ég
gaf ekki leyfi fyrir því að nafni Davids Kelly yrði
lekið [til fjölmiðla]“ sagði Blair en hann er nú stadd-
ur í Hong Kong.
Undanfarna daga hefur staðið yfir umræða í
Bretlandi um það hver beri ábyrgð á því að Kelly
svipti sig lífi. Hefur Blair-stjórnin sætt ámæli en
einnig fréttastofa og yfirstjórn BBC.
BBC staðfesti á sunnudag að Kelly var megin-
heimild fyrir fréttum um meint vafasöm vinnu-
brögð ríkisstjórnarinnar í Íraksmálinu. Breska
varnarmálaráðuneytið hafði hins vegar komist að
þeirri niðurstöðu fyrir nokkru að Kelly væri líkleg-
ur heimildarmaður frétta BBC og var nafn hans
birt opinberlega fyrir rúmri viku. Í kjölfarið kom
Kelly fyrir utanríkismálanefnd breska þingsins og
viðurkenndi að hafa rætt við fréttamenn en neitaði
að vera aðalheimildarmaður BBC. Tveimur dögum
síðar framdi Kelly sjálfsmorð.
Dagblaðið The Financial Times fullyrti í gær að
Geoff Hoon varnarmálaráðherra hefði sjálfur gefið
grænt ljós á fjölmiðlaherferð á vegum ráðuneyt-
isins sem fól í sér að Kelly var nefndur sem hugs-
anleg heimild frétta BBC.
Sagði blaðið að bein aðild Hoons að málinu gæti
leitt til afsagnar hans, þ.e. ef niðurstaða rannsóknar
á tildrögum dauða Kellys felur í sér gagnrýni á rík-
isstjórnina fyrir hennar framgöngu í málinu.
Blair lagði áherslu á það í gær að bíða þyrfti eftir
niðurstöðum rannsóknarnefndar, sem hefur verið
falið að rannsaka tildrög þess að Kelly tók eigið líf á
fimmtudag í síðustu viku. „Ég tel staðfastlega að
framganga okkar í málinu öllu hafi verið eðlileg.
Margra spurninga verður spurt í rannsókninni [á
dauða Kellys] og við munum svara þeim,“ sagði
Blair.
Aðeins 37% ánægð með Blair
Ljóst er þó að þetta mál hefur skaðað stjórn
Blairs verulega. Þannig sýndi könnun, sem birt var
í The Guardian í gær, að 54% kjósenda í Bretlandi
eru nú ósátt við störf forsætisráðherrans sjálfs.
Sögðust aðeins 37% aðspurðra ánægð með störf
Blairs. Á mánudag hafði önnur könnun sýnt að 39%
Breta vildu að Blair segði af sér vegna þessa máls.
Blair gaf ekki leyfi fyrir
því að nafn Kellys væri birt
Hong Kong, London. AFP.
LÆKNUM í Singapore tókst í
gær að aðskilja síamstvíbura,
fjögurra mánaða gamlar, suð-
ur-kóreskar systur. Voru þær
samvaxnar neðarlega á hrygg.
Fór aðgerðin fram hálfum
mánuði eftir aðgerðina á
írönsku systrum en þær lifðu
hana ekki af. Var aðgerðin í
gær mjög flókin en læknar
segja, að almennt sé best að
skilja að síamstvíbura meðan
þeir eru mjög ungir.
Uppsagnir
vegna
reykinga-
banns
SAMTÖK í ferðaþjónustu á Ír-
landi sögðu í gær, að áætlun
stjórnvalda um að banna reyk-
ingar á opinberum stöðum,
veitingahúsum og víðar, gæti
haft í för með sér atvinnuleysi
65.000 manna. Er þá miðað við,
að reykingabannið valdi sama
samdrætti í viðskiptum og í
New York þegar það kom til
framkvæmda þar. Samtökin,
sem eru fulltrúi 3.500 fyrir-
tækja, hótela, veitingahúsa,
kráa, golfklúbba og annarra
þjónustufyrirtækja, vilja kom-
ast að einhverri málamiðlun við
yfirvöld en írski heilbrigðisráð-
herrann, Micheal Martin, hefur
ekki tekið vel í það.
Óskaplegur
barnadauði
BARNADAUÐI er allt að 12
sinnum meiri í sumum fyrrver-
andi sovétlýðveldum en á Vest-
urlöndum. Kemur það fram í
skýrslu Barnahjálparsjóðs
Sameinuðu þjóðanna en fram-
kvæmdastjóri hans, Carol
Bellamy, segir, að í þessum
málum ríki hreint „neyðar-
ástand“. Verst er ástandið í
Tadsíkístan en mjög slæmt
einnig í ríkjunum í Kákasus og
Mið-Asíu. Í sovétlýðveldunum
fyrrverandi er lifandi fæðing
skilgreind með öðrum hætti en
á Vesturlöndum og oft er raun-
ar hvorki skýrt frá fæðingu né
dauða barns. Er það arfur frá
sovéttímanum þegar sjúkrahús
áttu að sýna árlega framför í að
draga úr barnadauða.
Óttast
farsóttir
á flóða-
svæðum
MEIRA en 3,5 milljónir manna
hafa misst heimili sitt vegna
flóða í Kína að því er fram kom
hjá talsmanni Alþjóða Rauða
krossins í gær. Er ástandið
verst í Austur-, Mið- og Suður-
Kína en talið er, að flóðin hafi
valdið um 100 milljónum ein-
hverjum búsifjum í 16 héruð-
um. Hafa hundruð manna farist
og hækkar tala látinna dag frá
degi. Hafði AFP-fréttastofan
eftir Þóri Guðmundssyni,
starfsmanni Rauða krossins, að
mesta áhyggjuefnið nú væri
farsóttir, malaría, niðurgangur
og ýmsir húðsjúkdómar. Í því
skyni er unnið að því að koma
lyfjum til fólks á flóðasvæðun-
um.
STUTT
Síams-
tvíburar
aðskildir
IDI Amin, sem nú berst fyrir lífi
sínu á sjúkrahúsi í Sádi-Arabíu,
rændi völdunum í Úganda í janúar
1971 og stýrði síðan landinu sem ein-
ræðisherra í átta ár. Á þeim tíma
komst hann í hóp mestu fjöldamorð-
ingja hinnar svörtu álfu en sumir
áætla, að allt að 500.000 manns hafi
verið drepin í valdatíð hans.
Amin var í breska nýlenduhernum
á sínum tíma og barðist meðal ann-
ars í Burma, sem nú heitir Myanm-
ar, í síðari heimsstyrjöld. Var hann
orðlagður fyrir grimmd er hann tók
þátt í að kveða niður Mau Mau-
uppreisnina í Kenýa en í stað þess að
vera saksóttur, var hann hækkaður í
tign og þegar Bretar veittu Úganda
sjálfstæði 1962 var frami hans skjót-
ur. Var hann skipaður yfirmaður úg-
andska herráðsins 1966.
Grunnt var á því góða með Amin
og Milton Obote, forseta landsins, og
þegar Obote sótti leiðtogafund Afr-
íkuríkja 25. janúar 1971, notaði Am-
in tækifærið til að hrifsa völdin í sín-
ar hendur. Í fyrstu naut hann mikilla
vinsælda, var almennt kallaður
„Stóri pabbi“, og ekki síst fyrir það,
að 1972 lét hann reka úr landi um
80.000 Asíumenn, sem voru allt í öllu
í efnahagslífinu.
Þetta breyttist þó fljótt þegar
hann fór að snúa sér að öðrum óvin-
um sínum innanlands, ímynduðum
og raunverulegum. Þá tók við sann-
kölluð ógnaröld og morðæði, sem
eiga sér varla neinn líka. Náði hryll-
ingurinn til alls landsins og morðin
voru svo umfangsmikil að enginn
tími gafst til að grafa líkin. Þess í
stað var þeim varpað í ár og vötn,
ekki síst í Viktoríuvatnið þar sem
krókódílarnir gæddu sér á þeim.
Sagt er, að stundum hafi líkahrann-
irnar stíflað inntaksrörin í stærsta
vatnsorkuverinu í landinu. Altalað
var einnig, að Amin geymdi höfuð
sumra andstæðinga sinna í ísskáp á
heimili sínu.
Þegar Amin hafði rekið burt Asíu-
mennina lét hann fyrirtæki þeirra í
hendur stuðningsmanna sinna, sem
lítt kunnu til verka, og afleiðingin
var efnahagshrun. Hann lét það þó
lítið á sig fá, heldur gekkst hann sí-
fellt meir upp í fáránlegu mik-
ilmennskubrjálæði og sæmdi sjálfan
sig orðum og titlum. Þannig varð
hann doktor í lögum, forseti til lífs-
tíðar og CBE, sem var ensk skamm-
stöfun fyrir „Sigurvegari breska
heimsveldisins“. Þótt flestum ætti að
vera ljóst, að maðurinn var ekki heill
á geði, fyrir nú utan öll morðin, var
hann kjörinn forseti Eining-
arsamtaka Afríkuríkja 1975.
Þegar palestínskir hyðjuverka-
menn rændu franskri þotu með ísr-
aelskum farþegum 1976 neyddu þeir
flugmennina til að lenda í Entebbe í
Úganda. Lýsti Amin þá yfir stuðn-
ingi við flugræningjana en ísraelskir
sérsveitarmenn þóttu vinna mikið
afrek er þeir komu alla leið frá Ísr-
ael, frelsuðu farþegana en felldu alla
flugræningjana og nokkra úgandska
hermenn.
Nyerere tók af skarið
Einn fárra andstæðinga Amins
meðal afrískra leiðtoga var Julius
Nyerere, forseti nágrannaríkisins
Tanzaníu. Varð Amin það á að ráðast
inn í Tanzaníu 1978 og þá lét
Nyerere til skarar skríða gegn hon-
um ásamt úgöndskum útlögum. Eft-
ir sjö mánaða átök, í apríl 1979, náði
Tanzaníuher Kampala, höfuðborg
Úganda, á sitt vald og Amin flýði
land. Sem múslími leitaði hann fyrst
á náðir Gaddafis Líbýuleiðtoga og
fór þaðan til Sádi-Arabíu. Þar hefur
hann síðan lifað í vellystingum
praktuglega ásamt eiginkonum sín-
um og einhverjum barna sinna, sem
eru sögð um 50 talsins.
Átta ára ógnar-
öld og morðæði
Kampala. AP, AFP.
AP
Idi Amin í fullum skrúða í janúar
1978, er hann var forseti Úganda.
’ Líkahrannirnarstífluðu inntaksrörin
í stærsta vatns-
orkuverinu. ‘
ÍRÖSK stúlka í fangi móður sinnar fær bólusetningu gegn mislingum,
barnaveiki, berklum og lifrarbólgu-B á læknamiðstöð í Bagdad í gær.
Íraska heilbrigðisráðuneytið, í samstarfi við alþjóðaþróunarstofnun
Bandaríkjanna, Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna (UNICEF) og Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunina (WHO), stóð að bólusetningum hvarvetna í Írak
í gær, en þá var í annað sinn haldinn bólusetningardagur í landinu. Sam-
kvæmt upplýsingum UNICEF og WHO deyja þúsundir barna í Írak í mán-
uði hverjum vegna skorts á hreinu vatni, matvælum og lyfjum.
AP
Bólusetningardagur í Írak