Morgunblaðið - 24.02.2004, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 2004 29
l batn-
því að
þjón-
Kvos-
þróast
ngólfs-
Lauga-
starnir
muni
ráð-
glæða
a aðila
i hug-
arend-
slunar-
artorgi
ð mik-
r var,
ur höf-
m.a. í
nin er
húsinu
Lækj-
grein-
argerð hópsins að auk eðlilegra
markmiða um arðsemi verkefn-
isins sé það bjargföst trú hans að
með verslunarmiðstöðinni sé
langþráð líf í miðborg Reykjavík-
ur að degi til tryggt til fram-
búðar.
„Á grundvelli viðamikillar
reynslu sinnar og þekkingar og
þeirrar viðskiptavildar sem hóp-
urinn býr yfir, treystir hópurinn
sér til þess að fá til samstarfs um
þetta verkefni þá aðila í verslun
og þjónustu hér á landi og erlend-
is sem nauðsynlegt er til að fram-
angreind markmið náist,“ segir
einnig í greinargerðinni.
Nýr bílakjallari
Varðandi umferð setur hópur-
inn fram þá hugmynd að efla
þurfi almenningssamgöngur í
tengslum við þá hugmynd að auk-
ið líf færist í miðborgina að degi
til. Huga þurfi að sérstökum al-
menningsvögnum eða sporvögn-
um í miðborginni og kanna þurfi
byggingu bílastæðakjallara undir
mannvirkjunum og að Lækjar-
torgi. Hann myndi efla enn frekar
líf í borginni að degi til auk þess
að nýtast að kvöldi í tengslum við
tónlistarhús og aðra starfsemi
ráðstefnumiðstöðvarinnar.
Undir lok greinargerðarinnar
er lýst þeirri erlendu þróun að yf-
irvöld borga hafi amast við bygg-
ingu stórra verslunarmiðstöðva í
úthverfum og reynt sé að færa
verslun á nýjan leik nær gömlum
miðbæjum borganna. „Sömuleiðis
er eðlilegt að horfast í augu við
þá staðreynd að verslun í mið-
borginni hefur verið á stöðugu
undanhaldi um afar langt skeið á
sama tíma og kvöld- og nætur-
starfsemi hefur þanist út með
miður góðum afleiðingum. Þess-
ari þróun verður ekki snúið við
nema með róttækum hætti.
Verslunar- og þjónustumiðstöð í
takt við þá sem hér hefur verið
nefnd er eins og áður segir veru-
legur búhnykkur fyrir fyrirhug-
aðan hótelrekstur og umtalsverð-
ur aflvaki nýrrar verslunar og
þjónustu og heilbrigðs lífs um alla
miðborgina.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
töð sem tengist tónlistar- og ráðstefnuhúsi.
tar- og ráðstefnuhúsið
- og þjón-
kjartorg
joto@mbl.is
an
rg-
ra.
jón-
ið
nes
.
ið hefði í miðborginni síðustu áratugi.
ér er um einstakt tækifæri að ræða sem
mur aldrei aftur ef það verður ekki nýtt
na.“
Pálmi sagði fyrstu viðbrögð yfirvalda hafa
ið jákvæð og að boltinn væri núna hjá
m. Hann taldi raunhæfan framkvæmda-
a vera um þrjú ár enda væri gert ráð fyrir
að vinna verkið í einum áfanga. Að öðru
ti vildi hann ekki tjá sig um málið þar sem
ð væri á viðkvæmu stigi.
rðar
Krist-
stýrt
indar
yrir að
að upp-
ði þátt-
n alls
rlend
í verk-
meðal
breska
kið
lu af
m í
B
andaríski neytendafröm-
uðurinn Ralph Nader
tilkynnti á sunnudag að
hann hygðist gefa kost á
sér í forsetakosningun-
um í nóvember þótt forystumenn
demókrata og margir fyrrverandi
stuðningsmenn hans hefðu lagt fast
að honum að bjóða sig ekki fram aft-
ur. Margir þeirra telja að framboð
Naders í forsetakosningunum fyrir
fjórum árum hafi orðið til þess að
George W. Bush Bandaríkjaforseti
komst til valda.
Nader fékk þá aðeins 2,8%
greiddra atkvæða en fylgi hans var
nógu mikið til að framboð hans réð úr-
slitum í nokkrum ríkjum, m.a. New
Hampshire og Flórída, þar sem Bush
sigraði Al Gore, forsetaefni demó-
krata, mjög naumlega. Sigur í ein-
hverjum þessara ríkja hefði orðið til
þess að Al Gore næði kjöri. Nader
fékk til að mynda 97.488 atkvæði í
Flórída og munurinn á fylgi Bush og
Gore var þar aðeins 537 atkvæði.
Framboð Naders varð einnig til þess
að demókratar gátu ekki einbeitt sér
að baráttunni við Bush, einkum í
norðvesturríkjunum.
„Mikið áfall fyrir demókrata“
Engar líkur eru taldar á að Nader
nái kjöri en forystumenn demókrata
óttast að barátta hans fyrir umhverf-
isvernd og herferð hans gegn auknum
pólitískum áhrifum stórfyrirtækja
verði til þess að kjósendur, sem ann-
ars myndu kjósa forsetaefni demó-
krata, greiði Nader atkvæði sitt.
„Þetta er mikið áfall fyrir demó-
krata,“ sagði Bill Richardson, ríkis-
stjóri Nýju-Mexíkó og hugsanlegt
varaforsetaefni demókrata. Gore
sigraði Bush mjög naumlega í Nýju-
Mexíkó, munurinn var aðeins sex
hundruðustu úr prósenti, og Nader
fékk þar 3,55% atkvæðanna.
Terry McAuliffe, formaður lands-
nefndar demókrataflokksins, kvaðst
ítrekað hafa hvatt Nader til að bjóða
sig ekki fram. „Þetta er mjög óheppi-
legt,“ sagði McAuliffe í sjónvarpsvið-
tali. „Mér þætti mjög leitt ef hans yrði
meðal annars minnst fyrir að hafa
leitt af sér sér átta ár undir stjórn
George Bush.“
Nader bjóst við þessum viðbrögð-
um, enda höfðu
demókratar ráðið
honum frá framboði
í þrjú ár. Einn
þeirra, John Pe-
arce, fyrrverandi
stuðningsmaður
Gore, kom til að
mynda upp sér-
stöku vefsetri,
RalphDontRun.net,
til að hvetja Nader
til að bjóða sig ekki
fram aftur.
Nader sagði að
„frjálslynda mennt-
astéttin“ stæði fyrir
vefsetrinu. „Þetta
er fyrirlitleg yfirlýs-
ing gegn lýðræði,
gegn frelsi og fleiri
kostum fyrir bandarísku þjóðina,“
sagði hann.
Gæti fengið atkvæði margra
stuðningsmanna Deans
Nader gagnrýndi Bush harðlega og
sagði að bandaríska höfuðborgin væri
„hersetin af fyrirtækjasamsteypum“.
„Landið stendur frammi fyrir fleiri
vandamálum og meira óréttlæti en
það á skilið. Það eru of mikil völd og
auðæfi í of fáum höndum,“ sagði Na-
der og lýsti Bush sem „risastóru fyr-
irtæki í Hvíta húsinu sem þykist vera
maður“.
Jim Edmondson, formaður demó-
krataflokksins í Oregon, sagði að
demókratar gerðu sér grein fyrir því
að herferð Naders gegn stórfyrir-
tækjunum gæti orðið til þess að hann
fengi atkvæði margra stuðnings-
manna Howards
Deans, sem dró
framboð sitt í for-
kosningum demó-
krata til baka í
vikunni sem leið.
Edmondson sagði
að flokkurinn
hefði því skipu-
lagt fundi með
stuðningsmönn-
um Deans í Ore-
gon til að hvetja
þá til að kjósa for-
setaefni demó-
krata.
Gore sigraði
Bush með minna
en 0,5% mun í
Oregon fyrir fjór-
um árum og Na-
der fékk þar rúm 5% atkvæðanna.
Iðrast þess að hafa stutt Nader
Kathleen Sullivan, formaður demó-
krataflokksins í New Hampshire,
sagði að demókratar hygðust leggja
áherslu á að mikill munur væri á for-
setaefni þeirra og Bush. „Fyrir fjór-
um árum hamraði Ralph Nader á því
að enginn munur væri á flokkum
repúblikana og demókrata, en ég tel
að síðustu fjögur árin hafi leitt í ljós
að þeir eru algerar andstæður.“
The New York Times komst að
þeirri niðurstöðu í forystugrein í gær
að svo virtist sem demókrötum staf-
aði ekki eins mikil hætta af framboði
Naders og þeir teldu. „Hafi Nader
ekkert lært af kosningunum árið 2000
þá hafa kjósendurnir örugglega gert
það. Fólk kann að hafa kosið hann
einu sinni í þeirri trú að mikilvægara
væri að senda skilaboð en að velja
næsta forseta. Við stórefumst um að
þeim verði á sömu mistökin aftur.“
Nader hélt því fram fyrir fjórum
árum að nánast enginn munur væri á
stefnu stóru flokkanna tveggja og
litlu máli skipti hvor þeirra væri við
völd. Að sögn The New York Times
segja nú margir fyrrverandi stuðn-
ingsmenn Naders að Bush hafi fært
landið lengra til hægri en þeir bjugg-
ust við og þeir iðrist þess að hafa stutt
Nader.
Nokkrir demókratar sökuðu Na-
der um „sjálfselsku og hégómagirnd“.
„Enginn styður hann. Græningja-
flokkurinn styður hann ekki. Vinir
hans hvetja hann til að bjóða sig ekki
fram. Þetta snýst allt um hann sjálf-
an,“ sagði Bill Richardson, ríkisstjóri
Nýju-Mexíkó.
Um 25% atkvæða Naders
komu frá repúblikönum
Nokkrir forystumanna repúblik-
ana fögnuðu framboði Naders en
hann spáði því sjálfur að hann myndi
ekki aðeins fá atkvæði demókrata
heldur einnig frjálslyndra repúblik-
ana sem væru óánægðir með stefnu
Bush í fjármálum. Samkvæmt skoð-
anakönnun, sem gerð var fyrir utan
kjörstaði í kosningunum fyrir fjórum
árum, komu 25% atkvæða Naders frá
repúblikönum, 38% frá demókrötum
og afgangurinn frá kjósendum sem
annars hefðu ekki greitt atkvæði, að
því er fram kemur á vefsetri hans,
voteNader.org.
Ólíkt kosningunum fyrir fjórum ár-
um útilokar Nader nú ekki að hann
dragi framboð sitt til baka skömmu
fyrir kjördag bendi skoðanakannanir
til að framboðið verði til þess að Bush
sigri naumlega.
Nader gerði það sem
demókratar óttuðust
Margir demókratar óttast að framboð
Ralphs Naders verði til þess að George W.
Bush Bandaríkjaforseti verði endurkjörinn
í nóvember en aðrir spá því að framboð
hans hafi minni áhrif en fyrir fjórum árum.
Los Angeles Times, The Washington Post.
’ Fyrir fjórumárum hamraði
Nader á því að eng-
inn munur væri á
flokkum repúblik-
ana og demókrata
en ég tel að síðustu
fjögur árin hafi
leitt í ljós að þeir
eru algerar and-
stæður. ‘
RÁÐAMENN stóru flokkanna
tveggja líta á hann sem vandræða-
barn, þótt hann verði sjötugur eftir
fáeina daga. En neytendafrömuður-
inn og umhverfisverndarsinninn
Ralph Nader kærir sig kollóttan.
Hann er vanur illu umtali og eins og
sönnum krossfara í eilífum slag við
„Kerfið“ sæmir lætur hann fátt
hræða sig.
Nader er sonur innflytjenda frá
Líbanon, hann fæddist í smábæ í
Connecticut 1934 og lauk námi í lög-
fræði við Princeton og Harvard.
Hann segist hafa lært í foreldra-
húsum að þátttaka í þjóðfélagsmálum
sé borgaraleg skylda og hefur svo
sannarlega ekki látið sitt eftir liggja.
Árið 1963 fékk hann vinnu í Wash-
ington hjá þáverandi aðstoð-
aratvinnumálaráðherra í stjórn
demókrata, Daniel Patrick Moynih-
an, einnig ritaði hann greinar fyrir
blöð og tímarit og var ráðgjafi þing-
nefndar um öryggi bíla.
Árið 1965 varð Nader frægur um
landið allt fyrir bók sína, Unsafe at
Any Speed. Þar lýsti hann því hvern-
ig öryggismál væru hunsuð við hönn-
un bíla, einkum hjá stærstu verk-
smiðjunum, General Motors. Slysin
væru oftar ábyrgðarlausum framleið-
endum að kenna en neytendum.
Ráðamenn stórfyrirtækja gerðu í
fyrstu lítið úr hættunni af þessum
andróðri, einn þeirra líkti áhuga fólks
á öryggi bíla við tískufyrirbæri sem
yrði öllum gleymt eftir nokkra mán-
uði.
Sigurinn á Golíat
En Nader tókst að vekja athygli á
máli sem fangaði hug almennings og
bókin varð metsölurit þegar framleið-
endur reyndu að þagga niður í hon-
um. General Motors reyndi með ýms-
um hætti að sverta ímynd „Heilaga
Ralphs“ en svo fór að fyrirtækið varð
að biðja hann afsökunar og greiða
honum bætur fyrir persónunjósnir.
Nader sannfærðist um að einn maður
gæti haft sigur ef hann væri nógu ein-
beittur og jafnvel þótt andstæðing-
urinn væri eitt stærsta fyrirtæki
heims. Davíð gat sigrað Golíat. Svo
fór að röksemdir hans fyrir bílbeltum
og öryggisgleri í bílrúðum sigruðu,
stúdentar og ákafir hugsjónamenn
flykktust undir merki Naders sem
var um 1970 orðinn einn af þekktustu
mönnum í bandarísku þjóðlífi. En
stundum þótti hann fara offari eins og
þegar hann líkti andstæðingum bíl-
belta við „skriðkvikindi“.
Árið 1971 stofnaði Nader samtökin
Public Citizen sem voru regnhlíf-
arsamtök fyrir marga hópa er börð-
ust fyrir málum á borð við umhverf-
isvernd, gegn óhollustuefnum í
matvælum, fyrir bættum aðbúnaði
aldraðra og vöktu athygli á spillingu í
stjórnmálalífi og hjá stórfyr-
irtækjum. Félagar í Public Citizen
eru nú um 150.000 en sjálfur dró Na-
der sig í hlé 1980 til að helga sig bar-
áttu fyrir borgaralegum réttindum
og gegn alþjóðlegum fyrirtækja-
samsteypum. Andstæðingar hnatt-
væðingar og aukins frelsis í við-
skiptum leita oft í smiðju til Naders.
Baráttumál hans eru yfirleitt af svip-
uðum toga og hjá umhverfissinnuðum
vinstriflokkum í Vestur-Evrópu,
hann vill til dæmis auka skattbyrði
fyrirtækja en létta hana á fólki með
meðaltekjur og lægri. Sjálfur segir
hann að markmið sitt sé ekki að valda
Demókrataflokknum tjóni heldur vilji
hann bjarga flokknum úr ógöngum,
veita honum nauðsynlegt aðhald frá
vinstri. Hann mun hafa misst út úr
sér árið 2000 að ekki væri endilega
slæmt að Bush sigraði vegna þess að
slík niðurstaða myndi efla baráttuhug
róttækra afla meðal demókrata.
Fólk sem starfað hefur með honum
segir að þrjóska Naders sé tak-
markalaus, bíti hann eitthvað í sig
geti ekkert haggað honum. Hann er
vinnusamur með afbrigðum og hefur
stálminni. Hann fullyrðir að hann
þiggi einungis laun sem dugi fyrir
nauðþurftum sem varla eru miklar:
Nader býr í fjölbýlishúsi í Wash-
ington, deilir þar salerni með öðrum
íbúum, á ekki bíl og lifir að eigin sögn
lífi sem helst minnir á meinlætamann.
Meinlætamaður út á við
Andstæðingar hans, sumir þeirra
fyrrverandi samstarfsmenn, eru þó á
því að hann eigi sér annað líf á bak við
tjöldin, eigi glæsihús á nafni annarra
og benda á að hann neiti stöðugt að
opinbera skattaskýrslur sínar. Tekj-
urnar hljóti að vera miklar vegna
þess að hann er eftirsóttur fyrirlesari,
einnig er hann sagður hafa hagnast á
verðbréfabraski. Hann er sakaður
um að vera eiginhagsmunaseggur
sem skeyti í reynd ekkert um aðra en
sjálfan sig, notfæri sér málstaðinn til
að hefja sjálfan sig á stall. Gert er gys
að hræðslu hans við sýkla og Nader
sagður vera ímyndunarveikur. En
harður kjarni aðdáenda heldur
tryggð við sinn mann, hvað sem líður
málefnalegri gagnrýni og söguburði.
Í þeirra augum er hann enn hinn
flekklausi riddari almennings.
Sjötugt vandræðabarn í slaginn
Reuters
Ralph Nader á blaðamannafundi sem hann hélt í Washington í gær.