Morgunblaðið - 16.04.2004, Síða 8

FRÉTTIR
8 FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Ef ekki barn síns tíma, Árni minn, þá allavega kerling síns tíma.
Málþing um samkynhneigð ungmenna
Umræðan hef-
ur opnast mikið
Andspænis sjálfumsér – samkyn-hneigð ungmenni,
ábyrgð og innsæi fag-
stétta“ er yfirskrift mál-
þings sem Fræðslunet
Suðurlands gengst fyrir í
samvinnu við Háskólann á
Akureyri og landlæknis-
embættið föstudaginn 23.
apríl nk. á Hótel Selfossi,
klukkan 10 til 16. Morgun-
blaðið lagði nokkrar
spurningar fyrir dr. Sig-
rúnu Sveinbjörnsdóttur,
lektor í sálfræði við HA, og
fara svör hennar hér á eft-
ir.
– Segðu okkur fyrst að-
eins hvað felst í yfirskrift
málþingsins …
„Þegar ungt fólk finnur
að kynhneigð þess víkur
frá hefðbundnum háttum, skapar
slík tilfinning mikið rót og veldur
oft angist. Ábyrgð þeirra sem
vinna með ungu fólki er því mikil
og ríður á að fagfólk hafi gott
innsæi og átti sig á aðstæðum.“
– Hvert er tilefni málþingsins?
„Tilefni málþingsins er að
staldra við og draga saman þá
fræði- og fagþekkingu sem safn-
ast hefur um málefni samkyn-
hneigðra ungmenna. Umræða um
samkynhneigð hefur verið nokkur
á undanförnum árum og skilning-
ur aukist á margbreytileika kyn-
hneigðar. Því er nú tímabært að
leiða saman fagfólk ólíkra starfs-
stétta og fjalla um málefni sam-
kynhneigðra frá öllum hugsanleg-
um hliðum. Frumkvæði kemur frá
Fræðsluneti Suðurlands, sem
jafnframt heldur málþingið, en
samstarfsaðilar eru Háskólinn á
Akureyri, landlæknisembættið og
félagsmálaráðuneytið eru sam-
starfsaðilar. Áhuginn fyrir því að
takast málefnalega á við viðfangs-
efnið samkynhneigð er því víð-
tæk.“
– Helstu áherslurnar?
„Áherslur þingsins eru tvíþætt-
ar; annars vegar verða kynntar
niðurstöður íslenskra rannsókna
um mál sem snerta samkynhneigð
og hins vegar verður hlustað á
raddir fagfólks sem vinnur með
ungmennum, hlustað á reynslu
þeirra og viðhorf. Markmiðið er
það að læra af báðum hópum og
reyndar er áætlað að taka erindin
saman í bók eða hefti til útgáfu
sem fræðsluefni síðar.“
– Segðu okkur meira frá mál-
þinginu …
„Grunnskólakennarar greina
frá niðurstöðum úr tveimur rann-
sóknum úr grunnskólum, annars
vegar um viðhorf samkyn-
hneigðra ungmenna og umsjónar-
kennara úr efstu bekkjum til
kennslu og umfjöllunar um kyn-
hneigð og hins vegar um viðhorf
skólastjórnenda til samkyn-
hneigðra kennara. Framhalds-
skólakennari greinir frá rannsókn
um glímu ungs fólks við að koma
úr felum og guðfræðingur/sið-
fræðingur greinir frá rannsókn
sem tekur á samkyn-
hneigð og kristinni sið-
fræði. Aðrir sem halda
erindi eru geðhjúkrun-
arfræðingur, sem
fjallar um sjálfsvígs-
áhættu í hópi samkyn-
hneigðra, en hún kemur frá land-
læknisembættinu, heilsugæslu-
læknir tekur fyrir starf stéttar
sinnar m.t.t. samkynhneigðar, fé-
lagsráðgjafi Samtakanna ’78
greinir frá reynslu sinni í starfi
með samkynhneigðum, námsráð-
gjafi fjallar um náms- og starfsval
og sálfræðingur fjallar um sam-
kynhneigð og sálmeinafræði. Sjálf
mun ég halda inngangserindi ráð-
stefnunnar og fjalla um efnið á al-
mennum nótum, það að lifa í sátt
og þýðingu þess að vera maður
með mönnum.“
– Er þetta umræðuefni sem fær
nú opnari umfjöllun í þjóðfélag-
inu?
„Umræða um samkynhneigð
hefur opnast mikið á allra síðustu
árum og nú er svo komið að hægt
er að ræða saman á málefnalegan
og vitiborinn hátt um mannlegt
eðli. Menn eru óðum að átta sig á
hve óheilsusamlegt það er að lifa í
felum og í þögn og því að hinn
samkynhneigði á líf sitt undir því
að umhverfið samþykki hann/
hana eins og hún/hann er.
Tíðarandinn er að breytast
samkynhneigðum í hag. Rann-
sóknum fjölgar ört og nú er svo
komið að kennslubækur í þróun-
arsálfræði hafa flestar bætt við
upplýsingum um samkynhneigð,
hættuna sem unglingum stafar af
umhverfi sínu ef samkynhneigð er
fordæmd, sjálfsmynd unglinga
með tilliti til þessa og síðast en
ekki síst um samkynhneigða for-
eldra og fjölskyldur.
Almenningur sem kominn er á
miðjan aldur er hins vegar alinn
upp í tíðaranda sem fordæmdi
samkynhneigð og því eru enn
margir haldnir ranghugmyndum
sem eru samkynhneigðu fólki,
ekki síst unglingum, stórhættu-
leg. Sumt ungt fólk er einnig með
forn viðhorf sem eru samkyn-
hneigðum hættuleg, þótt senni-
lega sé unga fólkið al-
mennt opnara
gagnvart nýjum við-
horfum en þeir sem
eldri eru. Fagfólk sem
vinnur með fólki, sér-
staklega ungu fólki,
þarf að gera sér grein fyrir þeim
áhrifum sem það getur haft á þá
sem þeir vinna með eða fyrir. Því
teljum við brýnt að koma þekk-
ingu á framfæri til hjálpar þeim
sem haldnir eru kynhneigðar-
hroka, ótta við samkynhneigð, til
hagsbóta fyrir þá sem eru sam-
kynhneigðir og raunar fyrir sam-
félagið allt.“
Sigrún Sveinbjörnsdóttir

Sigrún Sveinbjörnsdóttir
fæddist í Reykjavík 19. júní árið
1946. Hún lauk kennaraprófi frá
KÍ árið 1966, embættisprófi í sál-
fræði frá Gautaborgarháskóla í
Svíþjóð árið 1975 og dokt-
orsprófi í sálfræði frá La Trobe-
háskóla í Melbourne, Ástralíu,
árið 2001. Er lektor í sálfræði við
Háskólann á Akureyri. Maki Sig-
rúnar er Brynjar Ingi Skaptason,
verkfræðingur og kennari við
Verkmenntaskólann á Akureyri,
þau eiga þrjú uppkomin börn og
fjögur barnabörn.
… sem haldn-
ir eru kyn-
hneigð-
arhroka
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt VSÓ ráðgjöf ehf. til að
greiða Umhverfisrannsóknum ehf.
rúmlega eina milljón króna í vinnu-
launamáli sem reis milli aðila í
tengslum við rannsóknir á svæði
Norðlingaölduveitu. Málavextir
voru þeir að samkomulag var gert
með aðilum haustið 2000 um að
stefnandi, dr. Ragnhildur Sigurðar-
dóttir hjá Umhverfisrannsóknum,
tæki að sér að vinna að verkefni fyrir
VSÓ. Ekki var gerður skriflegur
samningur en fyrir lá uppkast að
samningi frá VSÓ frá 1. nóvember
2000, sem Ragnhildur sagði að ekki
hefði verið undirritaður, þar sem
hún hefði ekki verið fyllilega sátt
með ákvæði hans um höfundarrétt,
þagnarskyldu og samkeppnishöml-
ur.
Fram kemur í dómi héraðdsóms
að samkvæmt uppkasti stefnda af
verksamningnum hafi verið gert ráð
fyrir því að vinna Ragnhildar tæki
500 klst. að hámarki á tímabilinu 1.
nóvember til 30. apríl 2001. Reiknað
hefði verið með að stærsti hluti þess
verks yrði unninn á tímabilinu nóv-
ember 2000 til febrúar 2001. Þá hefði
verið mælt fyrir um að gildistími
samningsins væri frá 1. nóvember
2000 til 31. maí 2001.
Mat VSÓ stóðst engan veginn
Af þessu mætti ráða hvað forráða-
menn stefnda – í byrjun nóvember
2000 – töldu hæfilegan tíma fyrir
Ragnhildi til að taka saman rann-
sóknaniðurstöður úr rannsóknum,
sem unnar höfðu verið á svæði Norð-
lingaölduveitu. Jafnframt væri ljóst
að skoðun eða mat þeirra að þessu
leyti hefði engan veginn staðist,
enda létu þeir það gott heita að
Ragnhildur héldi áfram þessum
störfum fyrir stefnda eftir 31. maí
2001, og greiddu raunar einkahluta-
félagi hennar mánaðarlega án fyr-
irvara fyrir störfin, allt þar til
ágreiningur reis 7. mars 2002.
Stefndi hefði byggt á því að stefn-
andi krefði hann um greiðslu fyrir
fleiri vinnustundir en munnlegur
samningur aðila gæfi tilefni til, og
raunar hefðu verið unnar af stefn-
anda til hagsbóta fyrir stefnda, auk
þess sem stefnandi krefðist hærri
greiðslu fyrir hverja vinnustund en
um var samið.
Ekki kæmi ótvírætt fram í gögn-
um málsins að stefndi hefði mælt
fyrir um afmarkaðan fjölda vinnu-
stunda, er hann var tilbúinn að
greiða stefnanda fyrir, eftir að áætl-
un stefnda frá 1. nóvember 2000
stóðst ekki. Engin verkáætlun lægi
fyrir frá stefnda til stefnanda, sem
tilgreindi fjölda tíma, sem ætlað
væri að einstakir verkþættir tækju
og jafnvel ekki einu sinni verkið í
heild. Þá segði ekki frá skilatíma
verkþátta, loka verks og gæðakröf-
um. Og þó að í samningsuppkastinu
frá 1. nóvember 2000 – sem aðilar
væru sammála um að hefði verið lagt
til grundvallar í samskiptum aðila
lengst af á verktímanum – hefði ver-
ið gert ráð fyrir föstum vikulegum
fundum á meðan vinna stæði, lægi
ekki fyrir í málinu afrit fundargerða
nema að mjög takmörkuðu leyti. Af
þessu yrði stefndi að bera hallann.
Framlögð matsgerð í málinu teld-
ist þá ekki sanna með óyggjandi
hætti hver hefði verið eðlilegur og
sanngjarn klukkustundafjöldi vinnu-
framlags Ragnhildar fyrir stefnda á
tímabilinu 9. janúar 2002 til 7. mars
2002. Ljóst þætti af gögnum málsins
í heild og framburði matsmanns fyr-
ir rétti, að matsmaðurinn fékk ekki
tæmandi gögn eða upplýsingar í
hendur til að geta metið með réttum
hætti það sem fyrir hann var lagt.
Þar sem stefndi hefði ekki hnekkt
því að stefnandi hefði unnið fyrir
hann þær vinnustundir, sem stefn-
andi krafðist greiðslu fyrir, og ekki
tekist að sýna fram á að öðru leyti að
umkrafin fjárhæð væri ósanngjörn,
yrði stefndi dæmdur til að greiða
stefnanda 1.060.796 krónur auk
dráttarvaxta. Umhverfisrannsóknir
voru jafnframt sýknaðar af kröfum
gagnstefnanda VSÓ ráðgjöfd ehf.
Málið dæmdi Páll Þorsteinsson
héraðsdómari. Sigurður Guðmunds-
son hdl. flutti málið fyrir stefnanda
og Erla S. Árnadóttir hrl. fyrir
stefnda.
Dæmd til að greiða laun vegna rannsókna á Norðlingaöldu
Ekki sýnt fram á að
krafan sé ósanngjörn
Morgunblaðið/RAX
Krafa dr. Ragnhildar Sigurðardóttur tengist rannsókn hennar á svæði
Norðlingaölduveitu. Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi henni í vil.