Morgunblaðið - 16.04.2004, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 2004 33
magnaði bygginguna að mestu, eins
og aðrar byggingar háskólans. Páll
sagði að Happdrættið hefði tekið
lán, fyrst 250 milljónir á árunum
1998 og 1999 og síðan 700 milljónir
árið 2003, vegna byggingar Öskju.
Ríkissjóður lagði fram 146 milljónir
til byggingarinnar vegna Norrænu
eldfjallastöðvarinnar og að auki
nýtti Háskólinn það fé sem fékkst
þegar ríkissjóður leysti til sín Jarð-
fræðihúsið fyrir Þjóðminjasafnið og
hagnað af sölu Austurstrætis 16.
Sagði Páll að Happdrætti Háskól-
ans mundi á næstu árum end-
urgreiða lánin.
Áratugur er liðinn frá því hönnun
hússins hófst. Í upphafi árs 1996
tók þáverandi menntamálaráð-
herra, Björn Bjarnason, fyrstu
skóflustunguna í Vatnsmýrinni, þar
sem húsið stendur, sunnan við Nor-
ræna húsið. Byrjað var á uppsteypu
hússins haustið 1997 og lauk frá-
gangi að utanverðu 2001. Í nóv-
ember 2003 fluttu fyrstu starfs-
mennirnir í húsið þegar rektor
lagði hornstein þess. Kennsla hófst
í Öskju í byrjun þessa árs. Dr.
Maggi Jónsson arkitekt teiknaði
húsið og var Brynjólfur Sigurðsson
formaður byggingarnefndar.
Lík náttúrulegri systur sinni
Í Öskju eru fyrirlestrarsalir,
fundaherbergi, kennslustofur fyrir
verklegt nám, rannsóknarstofur,
skrifstofur kennara og starfs-
aðstaða fyrir rannsóknarnem-
endur, bókasafn og matstofa. Nafn-
ið var valið úr 2.534 hugmyndum
sem bárust í samkeppni HÍ um til-
lögur að nafni. Dregið var milli
þeirra 13 sem lögðu til heitið Askja
og hlaut Laufey Broddadóttir,
nemandi í sálfræði, verðlaun,
100.000 krónur, sem rektor færði
henni við vígsluna. „Askja er að
mörgu leyti lík náttúrulegri systur
sinni norðan Vatnajökuls. Hún er
flókin og fögur, heilsteypt og
heillandi. Og hún mun seiða til sín
áhugafólk um undur náttúrunnar
hvaðanæva úr heiminum, rétt eins
og Askjan í norðri,“ sagði rektor.
Starfsemi HÍ á einu svæði
Hann sagði að með Öskju og
breytingum í Haga og Neshaga 16,
væri svo til öll starfsemi Háskólans,
sem verið hafi á víð og dreif um
borgina, komin í eigið húsnæði, á
svæðinu frá Haga að Skógarhlíð.
„Þótt þar með sé lokið merkum
áfanga í uppbyggingu Háskóla Ís-
lands er ljóst að betur má ef duga
skal. Mikil gróska hefur einkennt
starfsemi Háskólans á síðustu ár-
um sem kemur skýrt fram í því að
nú leggja um 1.130 nemendur stund
á meistaranám og um 110 á dokt-
orsnám við Háskóla Íslands. Þessi
blómlega starfsemi kallar á stór-
aukið húsnæði í nánustu framtíð til
að hægt verði að tryggja nem-
endum, kennurum og sérfræð-
ingum fullnægjandi starfsaðstöðu,“
sagði Páll.
Hann sagði að háskólafólk horfði
nú einkum til tveggja verkefna,
byggingar Háskólatorgs í námunda
við Aðalbyggingu, sem væri ætlað
að vera miðstöð háskólasamfé-
lagsins, og Vísindagarða sunnan
Öskju, sem mundu hafa afgerandi
áhrif á þróun þekkingarsamfélags-
ins á Íslandi, með samvinnu Há-
skólans, fyrirtækja og stofnana.
7 þúsund
hann
ður er
metra,
lega 32
g-
mlega 15
ur við
nber
krónur á
heild-
Öskju
ar króna
æmi við
2001.
fjár-
vígð við hátíðlega athöfn í gær
n áhugafólk
unnar“
Morgunblaðið/Kristinn
ímsson, forseti Íslands, Þórólfur Árnason borg-
einsson, forstjóri Landhelgisgæslunnar, og Geir
tors.
ð/Kristinn
kju, í gær
og fólkið
nina@mbl.is
Í
fyrirlestri sem Jón
Sigurðsson, forstjóri Nor-
ræna fjárfestingarbank-
ans, flutti á ráðstefnu um
Norðlægu víddina í Evr-
ópusambandinu sem Norðurlanda-
ráð stóð fyrir í Helsinki kom fram
að um 70% beinna erlendra fjár-
festinga í Eistlandi hafa komið frá
Norðurlöndum á undanförnum ár-
um, og einnig verulegur hluti fjár-
festinga í Lettlandi og Litháen.
Viðskipti milli Norðurlanda og
Eystrasaltsríkjanna hafa nærri tí-
faldast á undanförum áratug.
Hagvöxtur í Eistlandi, Lett-
landi og Litháen hefur verið mikill
á undanförnum fjórum árum,
meiri en í öðrum tilvonandi aðild-
arlöndum ESB. „Eystrasaltsríkin
hafa, að mínu mati, mjög góð skil-
yrði til hagvaxtar í framtíðinni.
Þau hafa sýnt vilja til umbóta og
þau búa yfir miklum auðlindum,
einkum mannauði,“ sagði Jón.
Íslenskar fjárfestingar
mestar í Lettlandi
Fjárfestingar Íslendinga hafa
verið mestar í Lettlandi, og í lok
árs 2002 nam bein heildarfjárfest-
ing þeirra í landinu um 850 millj-
ónum íslenskra króna samkvæmt
tölum frá Seðlabankanum, en
tæplega 570 milljónum króna í
Litháen. Á undanförnum árum
hefur bein fjárfesting allra nor-
rænu ríkjanna í Eystrasaltsríkj-
unum numið um 50–70 milljörðum
íslenskra króna.
Jón segir í samtali við Morg-
unblaðið að töluvert berist af fyr-
irspurnum frá íslenskum fyrir-
tækjum um fjárfestingarmögu-
leika í Eystrasaltsríkjunum
þremur. Mörg þeirra vilja nýta
sér lægri launakostnað þar. Jón
segir að Eistland, Lettland og
Litháen séu ekki sjálfkrafa alltaf
besti kosturinn fyrir íslenska fjár-
festa, en að ýmsir þættir væru þó
sérstaklega jákvæðir frá sjónar-
hóli Íslendinga. „Íslendingar njóta
velvilja í þessum löndum frá þeim
tíma þegar þeir voru fyrstir til að
viðurkenna sjálfstæði þeirra.
Minningin um það lifir enn meðal
fólks og getur opnað Íslendingum
dyr.“
Jón bendir einnig á að hagkerfi
Eystrasaltsríkjanna séu svipuð að
stærð og það íslenska, þó að íbúa-
fjöldinn sé mun meiri. Jafnframt
segir hann að verið sé að gera
breytingar á fjármálakerfi land-
anna sem Íslendingar þekki vel
vegna þess að þeir hafi sjálfir
gengið í gegnum þær fyrir til-
tölulega skömmu síðan.
Norræni fjárfestingarbankinn
hefur lánað mikið til uppbygging-
ar grunnkerfis í Eystrasaltsríkj-
unum, og er meðal annars stærsti
einstaki fjármögnunaðili í orku-
geira landanna. Ákveðið hefur
verið að Eystrasaltsríkin gangi til
liðs við Norræna fjárfestingar-
bankann, og er gert ráð fyrir að
aðildin komi til framkvæmda 1.
janúar 2005. Jón segir að inn-
ganga Eystrasaltsríkjanna muni
greiða fyrir starfi bankans í Rúss-
landi.
Rússnesk yfirvöld
opin fyrir samstarfi
Igor Yurgens, varaformaður
samtaka rússneskra iðnrekenda,
sagði að nú væri lag fyrir Norð-
urlönd að hasla sér völl í Norð-
vestur-Rússlandi og efla samstarf
bjartsýni er ríkjandi í fjármálalífi
og gengi hlutabréfa hefur vaxið
mjög.
Morozov nefndi þó einnig
vandamál, til dæmis það að Rúss-
ar væru mjög háðir olíutekjum.
Stækkun getur leitt til auk-
innar verslunar með konur
Stækkun Evrópusambandsins
getur leitt til aukinnar verslunar
með konur í Eistlandi vegna þess
að landamærin opnast, sagði
Kristina Luth, fulltrúi eistneska
félagsmálaráðuneytisins, á mál-
stofu um mansal.
Hún sagði að Eistland væri
ekki lengur aðeins uppspretta og
viðkomustaður vændiskvenna á
leið annað. Þess hefði orðið vart í
auknum mæli að vændiskonur frá
Moldovíu, Úkraínu og Rússlandi
væru að koma til Eistlands til að
starfa þar, og búast mætti við að
sú þróun héldi áfram með vaxandi
velmegun í landinu.
Luth sagði að vitund yfirvalda,
fjölmiðla og almennings í Eist-
landi um verslun með konur hefði
aukist mjög á undanförnum árum
og að ungar konur gerðu sér bet-
ur grein fyrir hættunni en áður.
Skýra þarf stöðu
Norðlægu víddarinnar
Á ráðstefnunni kom fram að
skýra þyrfti stöðu og eðli sam-
starfs á vettvangi Norðlægu vídd-
arinnar. Danski þingmaðurinn
Jens Christian Larsen, sem fer
með málefni Norðlægu víddarinn-
ar í Norðurlandaráði, sagði hún
væri pólitísk hugmynd sem hefði
það markmið að koma á skipulagi
og stefnu í samstarfi ESB, ein-
stakra ríkja og samtaka í Norður-
Evrópu. „Á þessum forsendum
hefur Norðlæga víddin skilað góð-
um árangri. Tekist hefur að vekja
athygli á sérstökum landfræðileg-
um, félagslegum og efnahagsleg-
um aðstæðum í norðri“.
Larsen sagði að ýmislegt mætti
þó gagnrýna og gera betur. Hann
benti meðal annars á að ákveða
þyrfti hvort Norðlæga víddin ætti
aðeins að vera pólitísk hugmynd
eða áhersla, eða hvort einnig ætti
að bæta við starfsliði og sjálf-
stæðum fjárráðum. Hann sagði að
skýra þyrfti verkaskiptingu þeirra
aðila sem tengjast starfinu á þess-
um vettvangi og móta viðmiðunar-
reglur vegna styrkveitinga og
verkefna.
við yfirvöld á grundvelli Norð-
lægu víddarinnar. Hann sagði að
Vladimír Pútín forseti og þeir
menn sem hann hefði skipað
hefðu skilning á mikilvægi sam-
starfsins í norðvestri og aðstæður
væru því mjög breyttar frá því
sem áður var, til dæmis á valda-
tíma Borís Jeltsíns.
Yurgens benti á gríðarlegar
auðlindir Rússa og ónýtt tækifæri
á ýmsum sviðum. Yurgens og Jón
voru þó sammála um það að mikið
umbótastarf væri óunnið í Rúss-
landi áður en það gæti orðið hluti
af vestrænu markaðskerfi á jafn-
ræðisgrundvelli og að greiða
þyrfti fyrir viðskiptum og atvinnu-
starfsemi.
Efnahags- og heilbrigðismál í
Rússlandi og samskipti Norður-
landa, Eystrasaltsríkjanna og
Evrópusambandsins við grannann
í austri voru efst á baugi á ráð-
stefnunni, enda hefur starf á vett-
vangi Norðlægu víddarinnar hing-
að til beinst að Norðvestur-
Rússlandi. Í fyrirlestrum kom
fram að efnahagsástandið fer
mjög batnandi, en vandamálin
sem glíma þarf við eru engu að
síður gríðarleg.
Aðeins eitt prósent rússneskra
alnæmissjúklinga fær þá læknis-
meðferð sem þeir þurfa á að halda
og mörg börn missa þess vegna
foreldra sína. Þetta kom fram í
máli Mikko Vienonen, fulltrúa Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunarinn-
ar í Rússlandi. Sjúkdómar tengdir
reykingum eru einnig mikið
vandamál í Rússlandi, enda reykja
sextíu prósent karla og þrjátíu
prósent kvenna. Lungnakrabba-
mein fer mjög vaxandi meðal
kvenna.
Áfengi veldur daglega dauða 4–
600 Rússa, þar af deyja um 120 úr
áfengiseitrun. Hlutfallslega mun
fleiri deyja af völdum umferðar-
slysa í Rússlandi en í þeim lönd-
um sem hafa skýra löggjöf um
öryggisbeltanotkun, hámarks-
hraða, ölvun við akstur og fleira.
Rússneski hagfræðingurinn
Aleksander Morozov, sem starfar
hjá útibúi Alþjóðabankans í Rúss-
landi, sagði frá jákvæðari þáttum
þróunarinnar í Rússlandi, en hag-
vöxtur var 7,3% í landinu í fyrra
og er búist við að hann verði um
6% á þessu ári. Atvinnuleysi hefur
minnkað og sömuleiðis fátækt.
Fjárfestingar aukast og stöðug-
leiki er í fjármálum ríkisins. Mikil
Morgunblaðið/Helgi Þorsteinsson
Jón Sigurðsson, forstjóri Norræna fjárfestingarbankans, og Jón Baldvin
Hannibalsson, sendiherra Íslands í Finnlandi, voru meðal þeirra sem
tóku þátt í umræðum um iðnþróun í Eystrasaltsríkjunum á fundinum.
Mikil viðskipta-
tækifæri í Eystra-
saltsríkjunum
Norðurlönd hafa fjárfest árlega fyrir um 50–70 milljónir íslenskra króna í
Eistlandi, Lettlandi og Litháen. Helgi Þorsteinsson fylgdist með umræðu
um samskipti Norðurlanda og nágrannalandanna á ráðstefnu í Helsinki.
Morgunblaðið/Kristinn
vi Gunnarsson, líffræðinemi við HÍ, sýnir gestum krabbadýr í Öskju í gær.
 Hálft sjöunda hundrað stúdenta
stundar að jafnaði nám í Öskju.
 Um 130 kennarar, fræðimenn
og sérfræðingar hafa þar aðsetur.
 Askja er 8.657 fermetrar að
stærð.
 Heildarkostnaður við byggingu
hússins nemur alls 2,4 milljörðum
króna á núvirði. Heildarkostnaður
á fermetra er 277 þúsund á nú-
virði.
 Hönnun hússins hófst 1994 og
var fyrsta skóflustungan tekin ár-
ið 1996. Kennsla hófst þar í byrjun
þessa árs.
 Nafnið Askja var valið úr 2.534
tillögum sem bárust í nafna-
samkeppni Háskólans. Þrettán
lögðu til heitið Askja.
Náttúruvísinda-
húsið Askja