Pressan - 12.03.1992, Qupperneq 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 12. MARS 1992
PRESSAN
Útgefandi
Blað hf.
Ritstjóri
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Hverfisgötu 8-10, sími 62 13 13
Faxnúmer: 62 70 19
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjóm 62 13 91, dreiftng 62 13 95 (60 10 54),
tæknideild 62 00 55, slúðurltna 62 13 73.
Áskriftargjald
700 kr. á mánuði ef greitt er með
VISA/EURO/SAMKORT
en 750 kr. á mánuði annars.
Þjóðin sem týndi
stjórnarskránni
í PRESSUNNI í dag er meðal annars greint frá því að
stjómarskráin sem Kristján níundi Danakóngur færði ís-
lendingum 1874 er týnd. Samkvæmt upplýsingum frá
Þjóðskjalasafninu í Danmörku var plaggið sent hingað
upp. Hvorki starfsmenn íslenska Þjóðskjalasafhsins né
aðrir íslenskir embættismenn vita hvar það er niðurkom-
ið; hvort það er týnt eða hvort því hefur verið hent.
Svipaða sögu er að segja af frumriti stjómarskrárinn-
ar frá 1944. Enginn veit hvar það getur verið niðurkom-
ið.
í aðra röndina er hægt að hlæja að þessu. í hina er það
auðvitað sorglegt ef einhver íslenskur embættismaður
hefur tekið sig til og hent þessum plöggum um leið og
hann tók til í skápunum hjá sér. Eða ef stjómarskrámar
em týndar inni í stöflum af óflokkuðum skjölum í gömlu
Mjólkurstöðinni, þar sem Þjóðskjalasafnið er til húsa.
En ef til vill er þetta mál lýsandi fyrir okkur íslend-
inga. Við höfum aldrei borið neina sérstaka virðingu fyr-
ir stjómarskránni. Við höfum hampað henni sem skrefi í
átt til sjálfstæðis þjóðarinnar. Við höfum hins vegar gef-
ið lítið fyrir þau réttindi sem stjómarskráin færir þegnum
landsins.
Um það vitna margir hæstaréttardómar þar sem hags-
munir ríkisvaldsins vega mun þyngra en réttindi þegn-
anna samkvæmt stjómarskrá. Um það vitna líka margar
stjómvaldsaðgerðir og lagasetningar. Og um það vitna
dómar sem Islendingar hafa fengið eða em að fá á sig hjá
mannréttindadómstólnum í Hollandi.
Afstaða Islendinga til mannréttindaákvæða stjómar-
skrárinnar markast um margt af því að þeir fengu þau
send í pósti. Þeir börðust ekki fyrir þessum ákvæðum
heldur færði Danakóngur þeim þau í kaupbæti með tak-
markaðri viðurkenningu á sjálfstæði þjóðarinnar.
Það er ef til vill þess vegna sem íslendingar hafa
svona litla tilfinningu fyrir rétti þegnanna. Þetta þroska-
leysi þjóðarinnar kemur einnig fram í endalausri þolin-
mæði hennar gagnvart vondum stjómendum. Þjóðin
kippir sér ekki upp við glórulausa sóun á sameiginlegum
sjóðum hennar og henni stendur á sama um hvemig full-
trúar hennar fara með völdin.
Það er því ef til vill skiljanlegt að þessi þjóð skuli hafa
týnt stjómarskránni sinni.
V I K A N
HUGSJÓNAMENN
VIKUNNAR
Eru bændurnir í Ölfusi sem
hafa hótað að skipuleggja
lambakjötslausa viku. Já,
bændur. Og, já, lambakjötslaus
vika. Til þess að knýja á um að
búfé verði meinaður aðgangur
að landnámi Ingólfs eins og
það heitir. Og hvemig ætla
bændur að koma í veg fyrir
neyslu á eigin afurðum? Þeir
hafa ráð undir rifi hveiju. Þeir
ætla að fá til liðs við sig dálka-
höfunda blaðanna, skógræktar-
félög, sumarbústaðaeigendur,'
fisksala, þjóna, kokka og —• það
ætti nú að vera auðvelt — ís-
lenska neytendur.
VATNSRÚM VIKUNNAR
Við Hverfisgötu 104 býr
skáld sem heitir Kristján
Hreinsson. Hann móðgaðist út í
Jón Stefánsson, ritdómara á
Mogganum, vegna dóms um ný-
útkomna ljóðabók. Kristján
færði ýmis rök að því að Jón
hefði ekki lesið Percy Bysshe
Shelley og væri þess vegna ekki
hæfur til að skilja ljóð sín. Só far,
só gúdd — en að lokum birti
Kristján eitt ljóð eftir sig sem
endaði svona: í vatnsrúminu
sólin fær sér sæti / og sofnar
vært í hafsins mikla djúpi.
Gleymiði Shelley — ef þið hafið
þá einhvem tíma heyrt minnst á
hann.
GISTIHÚS VIKUNNAR
Er vitaskuld fangageymsla
lögreglunnar við Hverfisgötu.
A dögunum gisti einn af föstu
kúnnunum þar í 250. skipti síð-
an 1990. Þessi útsjónarsami ná-
ungi hefur því dvalið í grænu
klefunum í samtals átta mán-
uði. Og hann á ekki einu sinni
metið. Miðað við að eins manns
herbergi með aðgangi að
snyrtingu kostar ekki undir
20.000 krónum á mánuði hefúr
þessi herramaður sparað sér að
minnsta kosti 160.000 krónur.
Og við segjum auðvitað húrra
fyrir því!
HVERS VEGNA
Þarf almenriingur að greiða
niður miðaverð tónleikagesta
Sinfóníuhljómsveitarinnar?
RUNÓLFUR BIRGIR LEIFSSON, FRAMKVÆMDASTJÓRI SINFÓNlUHUÓMSVEITARINNAR, SVARAR
Þetta er mjög góð spuming og
eðlilegt að almenningur, ráða-
menn og stjómendur sinfóníu-
hljómsveita spyrji sjálfa sig
þessarar spumingar. Það fyrsta
sem kemur upp í hugann er
spumingin „viljum við yfir höf-
uð starfrækja sinfóníuhljómsveit
á Islandi“? Ef svarið er jákvætt
þá verður að segjast eins og er að
útilokað er að reka slíka hljóm-
sveit án styrkja, sérstaklega í
okkar litla landi þar sem markað-
urinn er minni en víðast hvar
annars staðar. An styrkja gæti
miðaverð þurft að vera allt að
6.000 kr. en búast má við að það
myndi gera mörgum illmögulegt
að sækja tónleika hljómsveitar-
innar.
I öðm lagi er rétt að íhuga
hversu mikið almenningur
greiðir niður miðaverðið. Heild-
arkostnaður við rekstur hljóm-
sveitarinnar er um 200 milljónir
króna á ári. Þar af greiðir Ríkis-
útvarpið (eða Menningarsjóður
fyrir þess hönd) um 50 m.kr. fyr-
ir upptökur og dagskrárefni og 7
m.kr. em vegna ferða út á lands-
byggðina. Tekjur hljómsveitar-
innar af sölu aðgöngumiða em
um 20 m.kr. og þá standa eftir
um 120 m.kr. sem vantar til að
ná endum saman. Ekki má taka
þennan mismun og segja að
hann sé niðurgreiðsla á miða-
verði, því hafa verður í huga að
starfsemi hljómsveitarinnar er
mun fjölbreyttari en venjubund-
ið tónleikahald, útvarpsupptökur
og ferðir út á Iand. Við þetta bæt-
ist að hljómsveitin heimsækir
skóla eða býður nemendum í
Háskólabíó, heimsækir sjúkra-
hús og stofnanir fyrir aldraða,
vinnur með nemendum Tónlist-
arskólans í Reykjavík o.fl. Þetta
er unnið án sérstaks endurgjalds,
en ætla má að kostnaðurinn sé
um 30 m.kr. Þá standa eftir um
90 m.kr. eða um 4 þúsund krón-
ur á hvem aðgöngumiða. Til
gamans má geta þess að af þess-
um 90 m.kr. greiða hljóðfæra-
leikarar og annað starfsfólk
hljómsveitarinnar upp undir
helminginn í staðgreiðslu skatta.
Að mínu mati er nauðsynlegt
fyrir okkur Islendinga að eiga
sinfóníuhljómsveit og fullkom-
lega réttlætanlegt og óhjákvæmi-
legt að greiða með rekstri hennar
af opinbem fé. Tónlist hefur ver-
ið iðkuð í öllum menningarsam-
félögum á öllum tímum. Við er-
um hluti af vestrænni menningu
og tilvera hljómsveitarinnar
órjúfanlegur þáttur af sögu okk-
ar. Það er einnig mikilvægt fyrir
sjálfsímynd þjóðarinnar og
ímynd hennar út á við að hér sé
öflugt og blómlegt menningarlíf.
Góð íslensk sinfóníuhljómsveit
er gæðastimpill á íslenskar vömr
og íslenskt þjóðlíf. Þá skapar
hljómsveitin mörgum af okkar
bestu hljóðfæraleikurum at-
vinnuöryggi og er því gmndvöll-
ur að öflugu tónlistarlífi í land-
inu. Hljómsveitin er í raun hom-
steinn íslenskrar tónlistarmenn-
ingar. Að lokum má benda á að
þetta er eini vettvangurinn hér-
lendis fyrir aðdáendur sígildrar
tónlistar til að hlýða á sinfóníu-
hljómsveit í tónleikasal. Ef
miðaverð yrði hækkað í 6.000
kr. má gera ráð fyrir að mörgum
yrði gert illmögulegt að sækja
tónleika hljómsveitarinnar, eins
og að ofan greinir, og viðbúið að
tekjur hljómsveitarinnar myndu
minnka en ekki aukast. Þótt
rekstur Sinfóníuhljómsveitar Is-
lands kosti eitthvað á fjárlögum,
þá er það rekstur sem margborg-
arsig.
Ef miðaverð
yrði hœkkað í
6.000 kr. má gera
ráð fyrir að
mörgum yrði gert
illmögulegt
að sœkja
tónleika hljóm-
sveitarinnar.
U
'a ERIÁ ‘ÓR-Ú'g 'HEiMSítJS
t*£G\ LTóilp VÍSA VKKUR VKÍh/fV/
EiNBTofuJ EiflVS-t NSson 0& OFHÍLiáG'C-í !!
t?ií> IMfcFÍÐ EK+^i AÞ vfeRA ÍH&HiMA fQML-EiK
\>ó Þiú ViL-UÁp-AFftNDÍ SHlAÞÍR.' É&
VfFiAg. ftp K0AM5T
'A RETTft 3RAATJ
I Aft/A/AR-Rv* Vfpp
f/6vpínG
E& 17ET BAKA A n',G
ÆGií HTftLMi/VM
Hnr oG vEgþ os/wiimiR
pttil AAeðam þfi helþap
GEÍMKRÍSTI r BKEETUftAj