Pressan - 12.03.1992, Side 34

34
FIMMTUDAGUR PRESSAN 12. MARS 1992
Jarðhnetuolía í
stað silikons?
Fyrirtækið Collagen í Kali-
fomíu gerir nú tilraunir með nýja
tegund brjóstaígræðslupoka,
sem eru frábrugðnir hinum eldri
að því leyti að jarðhnetuolía er
notuð í stað sílikons. Öfugt við
silikon er lítil hætta á að líkam-
inn hafni jurtaolíu ef eitthvað fer
úrskeiðis, nýju pokamir eiga að
vera þægilegri og varpa þar að
auki ekki skugga í röntgen-
myndatökum. Talið er að 2-5 ár
geti liðið þar til nýju pokamir
koma á markað.
Bílnúmer til sölu
Dönsk yfirvöld em farin að
selja bflnúmer með áletmn að
ósk eigandans. Hömlur em þó á,
því aðeins verða seld 450 slík
númer. Þá er verðið ekki í lægri
kantinum eða jafnvirði 70.000
íslenskra króna. Sum skilti vom
öðmm vinsælli. Hið vinsælasta
var PORSCHE en aðeins einn
hreppti það, Kim nokkur Clau-
sen.
Gyðingahatur I
Svíþjóð
Rfldssaksóknari í Svíþjóð hef-
ur fyrirskipað nýja rannsókn á
svæðisútvarpi múhameðstrúar-
manna í Stokkhólmi, Radio Is-
lam, vegna meints gyðingahat-
urs í dagskránni. Fréttastjóri
stöðvarinnar hefur þegar verið
dæmdur einu sinni fyrir slflct.
Atta þættir stöðvarinnar hafa
verið kærðir, en í þeim var gyð-
ingdómi meðal annars líkt við
krabbamein og alnæmi.
Landamæri Finna
og Rússa til um-
ræðu
Nýr sendiherra Rússlands í
Finnlandi, Júrí Derjabín, segir í
viðtali við Helsinki Sanomat að
landamæri ríkjanna þurfi ekki að
vera óbreytanleg. Hann sagði að
þrátt fyrir að Helsinki-sáttmáli
RÖSE staðfesti núverandi landa-
mæri komi ekkert í veg fyrir frið-
samlegar viðræður ríkjanna um
endurskoðun þeirra. Þetta er í
fyrsta skipti sem að austan heyr-
ist einhver viðurkenning á því að
landamærin séu ef til vill ekki
eins og þau ættu að vera. Hvort
Finnar kæra sig um landið aftur
er svo annað mál.
E R L E N T S
Stœkkun
Það að Þýskaland hefur gert
þetta sjónarmið að sínu eykur
líkumar á því að það verði ofan
á innan Evrópubandalagsins og
jafnframt líkumar á því að
meirihluti EFTA-ríkjanna verði
orðinn aðili að bandalaginu inn-
an fárra ára.
Helmut Kohl, kanslari Þýska-
lands, lýsti því yfir á þingi
Norðurlandaráðs í síðustu viku
að hann teldi að þau EFTA-ríki
sem vildu gætu verið orðnir að-
ilar að Evrópubandalaginu árið
1995. Þessi yfirlýsing er athygl-
isverð, ekkj síst fyrir það að hún
kemur frá leiðtoga öflugasta rík-
isins innan bandalagsins.
Evrópubandalagið og aðild-
arríki þess hafa enga stefnu
markað um það hvemig og hve-
nær fjölgun aðildarríkja skuli
eiga sér stað. Þó er ljóst að ekki
verður komist hjá því miklu
lengur að marka slíka stefnu þar
sem þeim ríkjum fjölgar stöðugt
sem æskja aðildar. Nú þegar
hafa Austurríki, Svíþjóð, Malta,
Kýpur og Tyrkland sótt um að-
E R L E N T
Thaíland:
Alnæmi breiðist út
með leifturhraða
Hún heldur mynd af honum
ofurvarlega í hendi sér til að
minna sjálfa sig á hvemig það
var að vera móðir, að eiga lítinn
son, þó svo að hún haft aðeins átt
hann í nokkra mánuði. Hann
fæddist til þess eins að deyja.
„Eg trúði því ekki að hann
væri dáinn,“ segir Prapai Poka-
mor tvítug thaflensk stúlka, alein
í heiminum, sýkt af alnæmi og
tilfinningalegt rekald. „Ég dó
líka.“ Saga Prapai er dæmigerð
fyrir útbreiðslu alnæmis í Thaí-
landi, en nú er talið að 1 % þjóð-
arinnar sé sýkt af alnæmi —
570.000 manns.
Alnæmi kom tiltölulega seint
til Thaflands, en undir lok síð-
asta áratugar smitaðist það með-
al hinna 300.000 heróínsjúk-
linga með meiri hraða en mælst
hefur nokkurs staðar annars
staðar. Djönkaramir sýktust
fyrst, en vændiskonumar svo af
þeim. Talið er að í Thaflandi séu
um 650.000 vændiskonur, en
þær em undirstaða kynlífsiðnað-
ar landsins, sem er ein ábatasam-
asta gjaldeyrislind þess. Vændis-
konumar smituðu síðan aðra
viðskiptavini sína, sem smituðu
eiginkonur sínar og þær smituðu
böm sín.
Verði ekkert að gert til að
hægja á útbreiðslu sjúkdómsins
(um 1% þungaðra kvenna grein-
ist með HlV-veiruna) er talið að
milli 2 og 4 milljónir Thaflend-
inga verði sýktar um aldamótin.
Smittíðnin er um 40% hjá
sprautusjúklingum, 15% hjá
götumellunum og tæplega 5%
hjá dýru lúxusmellunum. A
sumum svæðum reynast allt að
63% vændiskvenna og djönkar-
anna smituð.
Þessar tölur em þess valdandi
að Thafland er þungamiðja al-
næmisfaraldursins í Asíu, en áð-
ur en þessi áratugur er allur mun
Asía fara ffam úr Afríku í fjölda
smita á ári.
Prapai á heima í athvarfi fyrir
alnæmissýktar dætur götunnar
og gerir lítið annað en að horfa á
myndina af látnum syni sínum.
Hún var hneppt í kynlífsþræl-
dóm, haldið fanginni í hómhúsi
og líkami hennar Ieigður hverj-
um sem hafa vildi.
„Þetta er ekkert annað en
þrælahald," segir Kanitha Vi-
chaincharoen, sem stýrirathvarf-
inu. „Þetta er þjóðarskömm en
tíðkast samt enn. I sumum hér-
uðum sérðu engar ungar stúlkur,
þær em allar famar." Prapai var
ein þeirra.
Maður í einkennisbúningi
keypti hana fyrir 5.000 baht eða
um 12.000 íslenskar krónur af
eiganda veitingahúss í Bangkok
þar sem Prapai gekk um beina
ásamt vinkonu sinni frá sama
þorpi. Einkennisklæddi maður-
inn seldi hana fljótt aftur manni,
sem hún þekkir einungis undir
gælunaíni sínu, „Kob“ eða
Froskurinn. Hann seldi hana til
hómhúss í Nakhon Pathom, þar
sem hún var læst inni í sex mán-
uði. Hún fékk mat kvölds og
morgna og var neydd til að
liggja undir allt að 12 mönnum á
dag; vömbflstjómm, Iögreglu-
þjónum og skólapiltum.
Margir thaflenskir karlmenn
em sannfærðir um að ákjósan-
legast sé að missa sveindóminn
með vændiskonu og skoðana-
kannanir benda til þess að 95%
thaflenskra karlmanna yfir 21 árs
aldri hafi notfært sér þjónustu
skyndikvenna. Til skamms tíma
tóku þeir ekki heldur í mál að
nota smokkinn, en heilbrigðis-
ráðuneytið segir að það kunni að
vera að breytast. Sú breyting
kom þó of seint fyrir Prapai.
„Ég varð að taka þrjá eða fjóra
kúnna um leið og ég vaknaði á
morgnana," segir hún með ger-
samlega tilfinningalausri röddu.
„A kvöldin varð ég vanalega að
taka sjö í viðbót auk þess, sem
borgaði fyrir að sofa hjá mér.
Það em 12 á dag. Þetta var
ógeðslegt en ég hafði ekkert
val.“
Sex mánuðir liðu áður en hún
fékk nokkra peninga, en þá fékk
hún 200 baht (um 500 krónur) til
að fara í fóstureyðingu. Fóstur-
eyðingar em ólöglegar í Thaí-
landi en þekki maður til í bak-'
húsum Bangkok er hægðarleikur
að finna skrapara, sem vill vinna
verkið. Frænka Prapai þekkti
hins vegar ekki nógu vel til og
fór með hana til læknis, sem
neitaði að drepa fóstrið og sendi
hana þess í stað til lögreglunnar,
sem kom henni fyrir í athvarfinu.
Að sögn Kanitha er stúlkun-
um í sveitahóruhúsunum hættara
við smiti en í borgunum, því þær
em yfirleitt neyddar til að af-
greiða eins marga kúnna og tími
gefst til. Eftir lögregluatlögu á
hómhús í fyrra vom 25 vændis-
konur færðar til rannsóknar. All-
ar 25 reyndust smitaðar af al-
næmi. Fæstar höfðu unnið þar í
meira en ár.
Smit Prapai kom í ljós þegar
hún fór í fyrstu læknisskoðunina
vegna bamsins ófædda. Sjö
mánuðum síðar var það tekið
með skurði og þá kom í ljós að
sonur hennar hafði smitast í
móðurkviði. Fyrstu fjóramánuð-
ina virtist hann hraustur, en síð-
ustu átta mánuðina var hann á
sjúkrahúsi. „Hann fékk kvef og
elnaði síðan sóttin," segir Prapai.
„Hann fékk sýkingu í tunguna..."
og röddin fjarar út í miðri setn-
ingu en augun halda áfram að
flökta til og frá án þess þó að
horfast nokkum tímann í augu
við nokkum.
„Ég fór á deildina þar sem
bamið mitt var en það var farið.
Mér var sagt að það hefði dáið
daginn áður. Ég gat ekki trúað
því. Ég dó líka, átti ekkert eftir.
Hann var það eina sem ég átti.“
Prapai sefur ásamt fimm öðr-
um í rúmgóðu herbergi á annarri
hæð athvarfsins. Skýlið er
skammt frá miðborginni en
Prapai fer aldrei neitt. ,JÉg hef
ekkert að fara.“ Niðri hangir
skilti, sem á stendur: „Þetta hús
er gjöf frá japönskum áhorfend-
um Stöðvar 24. Við óskum ykk-
ur til hamingju."
Undir skiltinu sitja sjö stúlkur
og borða við langborð. Þær vom
í hópi 15 vændiskvenna, sem
lögreglan kom nýlega með. AU-
ar smitaðar af alnæmi.
Uppi á lofti situr Prapai ein.
Hún veit meira um alnæmi og
HlV-vehuna en hún vill vita.
„Ég er ekki líkamlega veik enn-
þá en ég kvelst viðstöðulaust
innst inni,“ segir hún. „Ég hef
séð bækur og myndbönd af sjúk-
lingum á lokastigi alnæmis. Ég
vona bara að ef ég dey þá þurfi
ég ekki að kveljast.“
Líklegast mun hún samt kvelj-
ast og deyja, líkt og sonur hennar
áður og ótaldir landar næstu ár
og áraraðir.
JÓNARHORN
BIRGIR ÁRNASON
Evrópubandalagsins
„Það að Þýskaland hefur gert þetta
sjónarmið að sínu eykur líkurnar á
því að það verði ofan á innan Evr-
ópubandalagsins og jafnframt líkurn-
ar á því að meirihluti EFTA-ríkjanna
verði orðinn aðili að bandalaginu
ild. Finnland mun gera það í
þessum mánuði og Pólland,
Tékkóslóvakía og Ungverja-
land hafa lýst því yfir að þau
æski aðildar eins fljótt og verða
má. Evrópubandalagið getur
ekki til lengdar vikið sér undan
öllum þessum aðildammsókn-
um.
Fjölgun aðildarríkja verður á
dagskrá á næsta reglulega leið-
togafundi Evrópubandalagsins
sem haldinn verður í Lissabon í
Portúgal í júní á þessu ári og
verður þá gerð tilraun til að
móta stefnu í þessum efnum.
Nú þegar má greina grófustu
drættina í þessari stefnu. Nýjar
aðildarþjóðir verða teknar inn í
tvennu lagi. Fyrst þau
EFTA-ríki sem áhuga hafa og
uppfylla þegar þau pólitísku og
efnahagslegu skilyrði sem sett
em fyrir aðild. Næst og þá fimm
til tíu ámm síðar þau ríki í Aust-
ur-Evrópu og annars staðar sem
náð hafa tilskildum pólitískum
og efnahagslegum þroska.
Meginálita- og jafnvel ágrein-
ingsefnið er hvenær EFTA-ríkj-
innan fárra ára.
unum verður veitt aðild að
bandalaginu.
I Evrópubandalaginu em
uppi tvö sjónarmið í þessu efhi.
Annars vegar er því haldið fram
að leggja eigi alla áherslu á að
efla samstarf innan bandalags-
ins, meðal annars með því að
koma á myntbandalagi og nán-
ara samstarfi í öryggis- og vam-
armálum. Talsmenn þessa sjón-
armiðs telja að fjölgun aðildar-
ríkjanna myndi standa í vegi
fyrir því að þetta nánara sam-
starf verði að vemleika. Hitt
sjónarmiðið er það sem Helmut
Kohl hélt á loft á Norðurlanda-
ráðsþinginu í fyrri viku, að taka
eigi EFTA-ríkin inn eins fljótt
og kostur er eða um miðjan
þennan áratug. Önnur ríki gætu
þá fylgt í kjölfarið um eða strax
eftir næstu aldamót. Það að
Þýskaland hefur gert þetta sjón-
armið að sínu eykur líkumar á
því að það verði ofan á innan
Evrópubandalagsins og jafn-
framt líkumar á því að meiri-
hluti EFTA-ríkjanna verði orð-
inn aðili að bandalaginu innan
fána ára.
Ríkisstjómin hefur lýst því
yfir að Islendingar sækist ekki
eftir aðild að Evrópubandalag-
inu. Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra hefur hins vegar látið
hafa eftir sér að fari svo að flest
EFTA- ríkjanna gerist aðilar að
bandalaginu verði Islendingar
að endurskoða afstöðu sína.
Til hvers að bíða svo lengi?
Það er ljóst hvert stefnir. Rflds-
stjómin á auðvitað strax að láta
kanna kost og löst á því að Is-
land sæki um aðild að Evrópu-
bandalaginu. Vel getur verið að
aðild samrýmist ekki hagsmun-
um Islendinga. Það getur líka
vel verið að Evrópubandalagið
sjái sér lítinn hag í aðild Islend-
inga. Enginn veit. Þetta þarf að
kanna í stað þess að stinga höfð-
inu í sandinn og veigra sér við
því að taka á erfiðu máli. Hinn
kosturinn er að hætta á að ísland
einangrist norður í ballarhafi um
langa framtíð.
Höfundur er hagfræðingur hjá
EFTA í Genf.