Pressan - 12.03.1992, Blaðsíða 41

FIMMTUDAGUR PRESSAN 12. MARS 1992
Ástin er jafn flókin og hún er einföld.
Þegar hún ryðst inn í lífþitt verður grasið grœnna, himinninn blárri,
sjórinn ógurlegri og fjöllin tignarlegri.
Þú hœttir að borða, svífur þegar þú dansar, gengur á Ijósastaura,
ert óvinnufœr, heyrnarlaus, setur lyklana í ruslið
og ferð með inniskóna í tunnuna.
Þú bara fúnkerar alls ekki.
hafði ástin kviknað milli stráks-
ins og einnar stúlkunnar og engr-
ar undankomu auðið. Þau
ákváðu að ferðast saman. I dag
eru þau gift, eiga eitt bam og búa
í Bandaríkjunum.
Annað dæmi um ferðalag á
meginlandi Evrópu var þegar ís-
lensk kona lagði í rútuferðalag
frá London til Suður-Frakklands
í þeim tilgangi að renna sér á
skíðum í frönsku Olpunum. Við
upphaf ferðarinnar vindur sér að
henni Englendingur, býður sam-
lokur, jógúrt, sælgæti, vín, sígar-
ettur, bækur, kassettutækið sitt...
1 stuttu máli allt sem hann fann í
tuðm sinni.
Þegar í Alpana kom hélt mað-
urinn uppteknum hætti; elti
stúlkuna upp um öll fjöll, sat hjá
henni í lyftunum, bauð henni
heita drykki eftir langa daga í
fjöllunum og reyndi allt hvað af
tók að sannfæra hana um að hún
ætti heima í sama skíðakennslu-
flokki og hann, þótt raunin væri
önnur.
Mikið hreint óskaplega fór
maðurinn í taugamar á henni en
að sama skapi var hann svo æv-
intýralegur að hún komst ekki
hjá því að velta þessu fyrir sér.
Hann var með hana á heilanum.
Nokkmm mánuðum seinna var
hún komin með hann á heilann
og hlutimir fóm að gerast.
Einir sex Englendingar sem
búa hér á landi fluttust búferlum
frá Englandi eftir kynni við ís-
lenskar stúlkur á Butlins-sumar-
dvalarstöðunum í Bretlandi. Þeir
em Bill McManus, Tony
Chonge, David Vokes, Neville
Young, George White og Jim
Smart, ljósmyndari PRESS-
UNNAR. Á Butlins tíðkast að
starfsmenn klæðist rauðum
jökkum og hvítum buxum og er
starf þeirra fólgið í að aðstoða
gesti við að skemmta sér. Jim var
klæddur í búninginn sinn og til-
búinn að dansa þegar hann sá
konuna sína tilvonandi í fyrsta
sinn. Þó svo hann næði ekki fyrs-
ta dansinum þá rættist úr og
þeirra dans stendur enn yfir.
ÁSTIN SIGRAR
Algengt ferli í dramatískum
bíómyndum er hvemig andstaða
samfélagsins styrkir ástina, en í
langflestum tilfellum ná elsk-
endumir saman í lokin, ef ekki
með brúðkaupi þá í dauðanum.
Þó svo að eftirfarandi dæmi úr
íslenskum veruleika sé ekki
samnefnari fyrir bíómynda-
stemmningu sýnir það hvemig
styrkur ástarinnar getur aukist
við mótlæti.
Þau vom ung þegar þau
kynntust, hún 17, hann 16. Sam-
an vom þau í æskulýðsfélagi í
kirkju í Reykjavík, höföu starfað
við sunnudagaskóla sóknarinnar
og hann spilað í hljómsveit á
vegum safnaðarins. Þau urðu
ástfangin innan trúfélags þar sem
leiðtogar lögðu línur milli góðs
og ills. Þegar þau leituðu sam-
þykkis á sambandinu hjá einum
af leiðtogum safnaðarins var
þeim sagt að þau yrðu að bíða
eftir vilja Guðs og þroskast hvort
í sínu lagi.
Að bíða er erfið og óraunsæ
lausn fyrir ungt ástfangið fólk,
en þau reyndu. Sambandi sínu
héldu þau leyndu í um ár en svo
fór í lokin að stráknum vom sett-
ir afarkostir; Hljómsveitin eða
kærastan. Svo fór að þau drógu
sig út úr félaginu og em ham-
ingjusamlega gift í dag.
ÁSTIN ER EIGN HINS
FAGRA
Bókin Samdrykkjan er ffæg-
asta rit um ástina sem ritað hefur
verið og er heimspekileg grein-
argerð á fyrirbærinu ást. Aftast í
bókinni er ræða Sókratesar um
ástina, skráð af Platón, og er hún
aðalefhi bókarinnar: Við þráum
að eignast hið fagra og fyrir Plat-
óni er hið fagra og góða það
sama. I raun getur ekkert verið
fagurt sem ekki er gott; það sem
er gott hlýtur að vera fagurt. Ást
er þörfin fyrir að eignast ævar-
andi hlutdeild í hinu fagra, hin-
um fögm eiginleikum sem hver
manneskja hefur til að bera. Ást-
in hlýtur því að vera ævarandi
eign hins fagra, sem leiðir af sér
mikla hamingju.
Platón telur að maðurinn
þroskist þannig að við sjáum og
nemum fegurðina á breytilegan
hátt. Þó svo að við sjáum fyrst
ytri fegurð þá er hin eina sanna
fegurð sú sem býr innra með
okkur. Þróun ástarinnar er sú að
við fömm að þrá innri fegurð
manneskjunnar. Hin eina sanna
ást er sú ást sem er algjörlega
óháð hinu jarðneska, því fegurð
andans ræður. Þetta er hin marg-
firæga platónska ást.
Samkvæmt frummynda-
kenningunni eiga allir jarðneskir
hlutir sér einhvers konar ffurn-
mynd sem er eilíf og óbreytanleg
í tíma og rúmi. Æðst allra ffum-
mynda er hið góða. Þegar þú
eignast að eilífu hið góða og
skynjar það ertu svo sannarlega
ástfangin(n).
Hughyggjan gengur aftur á
móti út ffá því að ástin sé einung-
is hugmynd manns sjálfs, að hið
fagra sé einungis að finna í
manns eigin huga og sé ekki eig-
inleiki sem eigi sér einhveija til-
vist. Einfaldlega ómenguð hug-
hyggja.
Það er sama hvemig við reyn-
um að skilgreina ástina, hvort
sem um Platón, Freud, ffum-
myndakenningu eða hughyggju
er að ræða; Ástin er eilíf og rugl-
ar okkur alltaf örlítið í ríminu.
Anna Har. Hamar
Ég var ber í sólbaði en Palli var í
gulum jakka. i#r fannst hann nú
uvísi en
svolítið sj^nnandi og öðr
aðrir,“ segir^Áslaug Snorradóttir
Pdaginn þegar hún hitti Pál Stef-
I • áfrs^on í lauginni.
K Y N L í F
Blindgötur í
kynlífsumrœðu
Er ekki hægt að tala um
kynlífið nema eitthvað sé að?
Engar fréttir — góðar fféttir
segjum við stundum þegar
okkur finnst fréttir eingöngu
snúast um það sem miður fer.
Stundum ofbýður mér hvað
kynlífsumræðan í þjóðfélag-
inu er einhliða á neikvæðu
nótunum (nú eða bara í gríni a
la Flosi). Kynferðisleg áreitni,
nauðganir, sifjaspell, alnæmi,
óffjósemi — svona mætti
lengi telja. Hvergi örlar á þeirri
hugmynd að kynlíf hafi já-
... Kynferðisleg
vellíðan var
lágt skrifuð og
lítið um já-
kvœða kynlífs-
reynslu. Það var
helst að kynlífið
batnaði þegar
hafin var ný
sambúð eftir
skilnað.
kvæð áhrif á sálartetrið.
Nýlega var ég með fram-
haldsskólanemendur á nám-
skeiði þar sem við fjölluðum
um jákvæðar hliðar kynlífsins.
Kynlíf verður að setja í sam-
hengi við aðra þætti lífsins.
Kynferðisleg samskipti verja
okkur gegn streitu, auðvelda
okkur að deila innstu tilfinn-
ingum okkar með annarri
manneskju, efla ónæmiskerfið
og eru eitt helsta tækið til að
uppfylla eðlilega snertiþörf
meðal unglinga og fullorð-
inna, svo fátt eitt jákvætt sé
nefnt.
Til að okkur líði vel kyn-
ferðislega þurfum við að vita
að það er ekkert til sem heitir
fullkomið kynlíf — þannig
drögum við úr óþarfa kröfum
bæði til sjálfra okkar og ann-
arra. Til að láta ekki mata sig á
goðsögnum úr óbeinu kyn-
fræðslunni (vinir, ástarsögur,
klisjukvikmyndir) er gott að
verða sér úti um haldbetra
kynfræðsluefni. Á allra síð-
ustu árum hafa komið út
margar ágætis bækur á ís-
lensku. Gallinn er bara sá að
þær staldra stutt við í bóka-
söfnunum og eiga það til að
gufa upp! Til að koma kyn-
ferðislegum þörfum okkar til
skila þurfum við að eiga auð-
velt með að tala um kynlífið,
en til að það sé hægt verðum
við að hafa til þess orð sem
okkur finnst eðlileg og sjálf-
sögð. Fyrirferðin á miðju and-
litinu nefhist nef og litla holan
á kviðnum er kölluð nafli.
Engum finnst athugavert að
vera með nef eða nafla og við
gefum þeim ekki heiti eins og
„féstútta" eða „magadudda".
Annað er upp á teningnum
þegar kemur að góðu orði yfir
kynfæri kvenna. En það er
heldur ekki nóg að hafa not-
hæf orð til tjáskiptanna. Það
þarf líka að æfa sig í að ræða
þessi mál við sína nánustu,
ekki bara við bestu vinkonuna
eða vininn eða á fylleríi úti í
bæ.
Eftir fyrirlesturinn skipti
ég framhaldsskólanemunum í
nokkra hópa og átti hver þeirra
að skrifa æviferil ímyndaðs
einstaklings niður á blað. Þar
átti að koma fram nafh, fjöl-
skyldubakgrunnur, kyn, kyn-
hneigð, helstu lífsviðburðir,
fyrsta kynlífsreynsla, þættir
sem stuðla að jákvæðri kyn-
lífsreynslu og val á gemaðar-
og kynsjúkdómavömum svo
það helsta sé nefnt. Síðan stað-
settu þau hvert atvik — auð-
veldara að búa til einhvem til
að tala um en að tala um sig
sjálf — og þau þurftu að taka
ákvarðanir um hvemig og
hvenær einstaklingurinn
þroskaðist. Effir hópvinnuna
bámm við saman æviferil
fimm ímyndaðra einstaklinga
og kom þá margt í ljós. Ein-
kennandi var að þau létu þessa
einstaklinga ganga í gegnum
margt neikvætt; fóstureyðing-
ar, kynsjúkdóma, skilnaði,
framhjáhald, slys, dauða af
völdum alnæmis, „lykkjufall"
svo fátt eitt sé nefnt. Hins veg-
ar vom þau sammála urn að
þetta væri raunvemleikinn
sem blasti við flestu fólki —
svona væri lífið. Síðan var
áberandi hvað hugarfóstur
þeirra pældu lítið í getnaðar-
og kynsjúkdómavömum.
Einnig var athyglisvert að
nemamir gátu lítið sett sig í
spor eldra fólks. Best gekk
þeim að spá í ævina út frá sinni
eigin ævi: Flest létu þau
ímynduðu einstaklingana fara
í fyrsta læknisleikinn um 4—6
ára aldur, kelerí og sjálfsfróun
um 12 ára aldur og fýrstu kyn-
mök við 15 ára aldur. Aðspurð
halda þau að það síðastnefnda
sé ekki óalgengt. Kynferðisleg
vellíðan var lágt skrifuð og lít-
ið um jákvæða kynlífsreynslu.
Það var helst að kynh'fið bam-
aði þegar hafin var ný sambúð
eftir skilnað.
I fljótu bragði virðist ungt
fólk ekki almennt undir það
búið að hugsa um kynltf á já-
kvæðan hátt. Líkt og í annarri
heilbrigðisumfjöllun ber um-
ræðan sterkan keim af sjúk-
dómsmiðuðum hugsunar-
hætti. Þetta er það sem ég á við
með blindgötum í kynlífsum-
ræðu. Er ekki kominn tími til
að líta á kynlífið á annan hátt
en með neikvæðu gleraugun-
um?
Spyrjiö Jónu um kynlifið. Utanáskrift:
Kynlifc/o PRESSAN, Hverfisgötu 8-10, 101 Reykjavik.