Pressan - 25.06.1992, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR PRESSAN 25. JÚNÍ1992
*
„Eg er enn með örin í andlitinu,“ segir íslenskur karlmaður sem þurfti að þola ofbeldi af höndum eiginkonu
sinnar í mörg ár. Hann lýsir þeirri lífsreynslu karlmanns að verða fórnarlamb ofbeldis á heimili.
„Ég segi þelta ekki hverjum
sem er. Sumir karlmenn, sem
þekkja þessa sögu, segja að það
sé aumingjaskapur og sjálfsvor-
kunnsemi að segja frá þessu.
Karlmenn eiga að bíta á jaxlinn.
Þeir segja ekkert frá svona hlut-
um.“
Viðmælandi okkar er karl-
maður á l'ertugsaldri. í nokkur ár
bjó hann við andlegt og líkam-
legt ofbeldi af hálfu konu sinnar,
ofbeldi sem gerði hann að tauga-
hrúgu og dró hann að barmi
sjálfsmorðs. Eftir skilnað leitaði
hann aðstoðar sálfræðings og er
nú eftir langa meðferð að ná sér
upp úr tilfinninga- og sjálfs-
myndarkreppu sem fæsta hefði
grunað að fullorðinn karlmaður
gæti lent í.
En hann er sannfærður um að
hann er ekki einn um þessa lífs-
reynslu. Þess vegna hefur hann
ákveðið að deila sögu sinni með
lesendum PRESSUNNAR í kjöl-
far umfjöllunar blaðsins um ný
viðhorf í jafnréttisbaráttu karla, í
von um að hún opni augu og
veki skilning á því sem lengi
hefur verið tabú á Islandi — of-
beldi og kúgun sem karlmenn
geta þolað í sambúð eða hjóna-
bandi.
Hann kýs að koma fram í
skjóli nafnleyndar. Hann vill
ekki vorkunnsemi, er ekki að
leita samúðar eða að reyna að ná
sér niðri á neinum. Hann er að ná
sér eftir mjög sérstæða lífs-
reynslu. PRESSAN hefur fengið
frásögn hans staðfesta á óyggj-
andi hátt.
„Það er erfitt að lýsa því sem
gerist á nokkrum árum í stuttri
frásögn," segir hann og byijar að
lýsa kynnum sínum og stúlkunn-
ar sem síðar varð konan hans.
„Það sem hún hreifst mest af við
mig þegar við byijuðum saman
var sjálfstraustið. Ég hef alltaf
haft mikið sjálfstraust og verið
frekar sterkur karakter, óbilandi
bjartsýnn og hress. Ég er smám
saman að ná því aftur, en henni
tókst í þessari sambúð smám
saman að telja mér trú um að ég
væri einskis virði.“
HÚN TÓK BRJÁLÆÐIS-
KÖST
„Fljótlega eftir að við byijuð-
um saman tók ég reyndar eftir
því að hún var ekki eins og fólk
er flest í skapinu, þessi kona.
Hún tók brjálæðisköst — það er
ekki hægt að lýsa því öðruvísi.
Hún varð óð svo maður þekkti
hana ekki fýrir sömu konuna og
þá var allt látið vaða. Þetta varð
til þess að fyrstu árin hættum við
oft saman, en tókum saman aftur
eftir að hún lofaði bót og betrun.
Ég trúði henni alltaf, enda var
hún inn á milli alveg yndisleg
manneskja — öfgamar í tilfinn-
ingunum voru mjög miklar. Ég
hugsaði með mér að þetta væri
ekkert mál, maður gæti alltaf far-
ið. Auk þess var það ekki á
hveijum degi að maður kynntist
stelpu, sem hafði svona margt
gott til að bera, þrátt fyrir allt.
Eftir fimm ár varð hún ólétt.
Þá voru vitaskuld fyrirsjáanleg
mikil umskipti í lífi mínu og ég
þurfti að hugsa minn gang upp á
nýtt. Við giftum okkur og ég var
harðákveðinn í að nú ætlaði ég
að standa mig, nú yrðum við að
setjast niður og gefa okkur í að
láta hlutina ganga. Svo fæðist
bamið, en það breytist ekkert
sérstaklega mikið í samskiptum
okkar. Við keyptum okkur ibúð,
þurftum bæði að vinna mikið og
eftir það fór þetta að verða vem-
lega erfitt.“
Hvernig lýstu þessi sam-
skipti sér?
„Það er erfitt að lýsa því —
það var svo margt sem kom til,
svo margir samverkandi þætt-
ir. Hún var alltaf mjög gagn-
rýnin, neikvæð út í allt sem ég
gerði og smám saman varð
andrúmsloftið að fargi sem var
óbærilegt. Brjálæðisköstin
urðu tíðari og ofsafengnari og
maður vissi að á hverri stundu
gat hún átt til að umturnast.
Það var aldrei neitt hreinsað út,
aldrei neitt rætt eða fyrirgefið,
en í hverju reiðikasti var ausið
yfir mann súpunni af því sem
maður var sakaður um.
Ég mátti ekki vera ég sjálf-
ur, ekki tala við vini mína eða
fjölskyldu um okkar mál. Ég
mátti heldur ekki hafa áhuga-
mál — ég var virkur í félags-
málum, en hún linnti ekki lát-
um fyrr en ég hætti því. Mér
þótti það ekki stórmál þá, en
svo fann ég mér önnur áhuga-
mál, æfði íþróttir, en ég var
alltaf með samviskubit þegar
ég fór á æfingu. Ég reyndi
fleira til að fá einhverja útrás,
en það fór á sama veg.
Hún gat verið mjög
skemmtileg, sjarmerandi og
hress, en það er hræðilegt að
lifa við þessa spennu, stöðuga
ógn, stöðuga gagnrýni. Það
þurfti allt að vera hundrað pró-
sent ef ekki átti allt að fara til
fjandans. Ég var orðinn dauð-
hræddur við hana. Ef hún fór
út að kvöldi til pússaði ég af
borðum, ef ekki annað, til að
finna mér eitthvað að gera. Ég
var svo hræddur um að þegar
hún kæmi heim hefði ég
gleymt að gera eitthvað. I eitt
skipti lá ég fyrir og slappaði af.
Ég vissi að hún myndi æsa sig
yfir þessu, bara yfir að ég lægi,
að ég væri ekki að gera eitt-
hvað. Og það gekk eftir; hún
varð brjáluð, einmitt þess
vegna. Þá kom ræðan um hví-
likt úrhrak, letingi og aumingi
maður væri.“
AÐRIR HEFÐU KANNSKI
BARA LAMH) HANA
Það er svolítið erfitt fyrir
ókunnuga að ímynda sér hvemig
þessar aðstæður hafa verið.
Maðurinn er hávaxinn, myndar-
legur og stæltur - ekki beinlírús
manngerðin sem ímynda má sér
að láti kúga sig. Úti á götu gæti
hann virst ofurvenjulegur ungur
maður - jafnvel svolítið töffara-
legur og kaldur. En það er ein-
hver glampi í augunum. Kannski
sambland af tortryggni og ótta.
Tókstu ekkert á móti?
„Ég gerði það fyrst í stað.
Ég svaraði henni, benti henni á
hvað þetta væri mikil vitleysa,
en smám saman hætti ég því.
Þegar maður upplifir svona of-
beldi veit maður ekki hvað á til
bragðs að taka — það þarf
innri styrk til að taka á móti og
hann missti ég smáni saman.
Viðbrögðin urðu alltaf veikari
og veikari. Smám saman gafst
ég upp. Á endanum settist ég
niður, grúfði andlitið í höndum
mér og sagði „hættu þessu“.
Það sem gerist er að manni
finnst maður einskis virði.
Maður veit að það þarf svo lít-
ið út af að bregða — það er
alltaf mikil spenna, sífelldar
aðfinnslur, sífellt nöldur. Það
var sama hvað ég gerði, ég var
alltaf ómögulegur. Og ef ég
gerði eitthvað virkilega vel gat
viðkvæðið verið: „Viltu nú fá
hrós?“
Ég brást frekar við þessu
með því að reyna að bæta mig.
Ég fór að trúa henni, fór að
trúa að það væri allt mér að
„Inn á milli var hún alveg
yndisleg manneskja."
„Henni tókst smám saman
að telja mér trú um að ég
væri einskis virði."
„Það þurfti allt að vera
hundrað prósent ef ekki átti
allt að fara til fjandans."