Pressan - 25.06.1992, Blaðsíða 25

FIMMTUDAGUR PRESSAN 25. JÚNÍ 1992
25
E R L E N T
Nýjum mönnum fylgja gjaman nýir siðir og með nýjum utanríldsráð-
herra Þýskalands má búast við ýmsum áherslubreytingum í utanríkis-
stefnu þeirra. Það kann þó ekki síður að ráða miklu um að Þjóðverjar
eru að öðlast nýtt sjálfstraust, ekki síst gagnvart Frökkum, sem ýmsir
telja fullráðríka innan Evrópubandalagsins.
Hans-Dietrich Genscher mót-
aði utanríkisstefnu Þjóðveija í 18
ár og sem oddviti Ftjálsra demó-
krata (framsóknarmanna Þýska-
lands) í samsteypustjóm með
Kristilegum demókrötum hafði
hann áhrif langt umffam kjör-
fylgi (8%). Hann lagði ofur-
áherslu á góð samskipti við Sov-
étmenn, leit á Gorbatsjov sem
trúnaðarvin, lagði ofuráherslu á
vamarsamstarf við Frakka og
hafði hom í síðu Bandaríkja-
manna.
Nú era breyttir tímar. Klaus
Kinkel, hinn nýi utanríkisráð-
herra, hefur aðrar hugmyndir er
fyrirrennari hans.Kinkel hefur
ekkert á móti því að þýski herinn
taki þátt í friðargæslu, hvort
heldur er á vegum Sameinuðu
þjóðanna eða Atlantshafsbanda-
lagsins (NATO).
Hann og Volker Riihe, hinn
nýi vamarmálaráðherra, hafa
meiri áhuga á vamarsamvinnu
við Bandaríkjamenn og Breta
heldur en Frakka, svo vafalaust
er breytinga að vænta í þeim efn-
um.
Ekki síður mun þó skipta máli
að Kinkel er ekki heittrúaður
Evrópubandalagssinni eins og
Genscher og því er líklegt að
Þjóðveijar taki oftar afstöðu með
Bretum á þeim vettvangi. Þjóð-
verjar hafa fram að þessu lagt
áherslu á að Evrópusamstarfið
verði „dýpkað“ fremur en
„breikkað" með upptöku sam-
eiginlegs gjaldmiðUs og nánara
pólitísks samstarfs innan EB, en
nú kann blaðinu að verða snúið
við og meiri áhersla lögð á
„breikkunina" á þann veg að fá
EFTA-löndin og síðar Pólland,
Tékkóslóvakíu og Ungverjaland
ftl liðs við EB.
En það er ýmislegt, sem bend-
ir til þess að Þjóðveijar séu famir
að fá efasemdir um ýmsar hliðar
Evrópusamvinnunnar, sérstak-
lega hlut Frakka í henni.
FRAKKAR FÆRA SIG
UPP Á SKAFTIÐ
Pierre Beregevoy, forsætis-
ráðherra Frakka, dró enga dul á
það hvert helsta markmið
Frakka með Evrópska mynt-
bandalaginu væri. Hann telur
það óþolandi minnkun fyrir
Frakka og aðrar þjóðir EB
hversu háðar þær em þýska
seðlabankanum Bundesbank og
að þýska markið skuli vera kjöl-
festa Evrópska myntkerfisins.
Milli línanna má lesa að Þjóð-
veijar verði að láta markið lönd
og leið í þágu vinsamlegra sam-
skipta við Frakka. Þjóðveijar eru
tUbúnir að fóma mörgu fyrir vin-
samleg samskipti við granna
sína, en þeir vita líka sem er að
það er engin tílvUjun að markið
hefur verið jafhstöðugt og raun
ber vitni. Það verður því athygl-
isvert að fylgjast með umræðum
á leiðtogafundi EB í Lissabon nú
um helgina, þar sem fjármál þess
og landbúnaðarstefna verða
mjög tU umfjöllunar.
En þetta er ekki hið eina, sem
hefur gert samskipti þessara
tveggja risa meginlandsins stirð-
ari upp á síðkastið. Þjóðverjar
munu ekki gleyma því í bráð að
Frakkar gerðu aUt sem í þeirra
valdi stóð dl að koma í veg fyrir
að sameining Þýskalands yrði að
veruleika. Þjóðveijar líta ekki á
viðbrögð Frakka sem ótrúlega
skammsýni, heldur ffemur sem
óþokkabragð. Ekki síst vegna
þess að nær allar þjóðir aðrar
sýndu sameiningarþrá Þjóðveija
fuUan skilning og sumar bældu
niður gamlan beig við öflugt
Þýskaland. Og Þjóðverjar vita
sem er að stefnu Frakka réð ekki
hræðsla við öflugt Þýskaland,
heldur óttí við að það leiðtoga-
hlutverk, sem þeir höfðu ætlað
sér í Evrópu, rynni þeim úr
greipum og að þeir yrðu að sætta
sig við meira samráð við Breta
og Þjóðverja.
Maður skyldi ætla að Frakkar
létu þetta duga, en svo var alls
ekki.
Frakkar hafa verið í fylu út í
Bandaríkin frá stríðslokum, þar
sem þeir geta ekki ógrátandi
hugsað til þess lúabragðs Banda-
nkjanna að frelsa Frakkland
undan hemámi Þjóðverja, án
þess að Frakkar kæmu þar mikið
við sögu. Fúlastur allra var þó út-
varpshershöfðinginn og forset-
inn fyrrvérandi Charles de
Gaulle, sem sagði skilið við
vamarsamvinnu NATO árið
1967.
1 von um að verða fremstir
meðal jafningja í vamarsam-
vinnu Evrópu hófu þeir fyrir
nokkmm ánim endurreisn Vest-
ur-Evrópusambandsins (WEU)
og lögðu sérstaka áherslu á efl-
ingu vamarsamvinnu sinnar og
Þjóðverja, meðal annars með
stofnun sameiginlegrar herdeUd-
ar landanna tveggja.
Það kom því sem þmma úr
heiðskíru lofti þegar Frakkar tíl-
kynntu að þeir myndu áfram
framleiða hinar skammdrægu
Hades-eldflaugar, þrátt fyrir að
þær dragi ekki lengra en tíl aust-
urhluta Þýskalands! Má geta
nærri að Þjóðveijar em famir að
fá mjög ákveðnar efasemdir um
hugmyndir Frakka um nýja skip-
an vamarmála í Evrópu.
ÞJÓÐVERJUM
NÓG BOÐIÐ?
Fyrst og ffemst fer það þó fyr-
ir bijóstið á Þjóðveijum hvemig
Frakkar reyna leynt og ljóst að
notfæra sér þá í nafni evrópskrar
samvinnu. Maastricht-fundurinn
var vart afstaðinn þegar Jacques
Delors, forseti framkvæmda-
stjómar EB, lagði ffam ffumvaip
um fjárlög EB árin 1993-’97,
sem munu auka tekjur þess um
þriðjung. Og sem fyrr eiga Þjóð-
veijar að bera þyngstu byiðamar
og það á sama tíma og kostnað-
urinn af sameiningunni er hvað
mestur.
Það vekur líka litla hrifningu
að eigi Þjóðveijar erindi við EB
þurfa þeir að gera grein fyrir því
á ffönsku —jafhvel þó svo við-
komandi embættismaður banda-
lagsins sé líka þýskur.
Það ætti því fáum að koma á
óvart þótt þýskir kjósendur séu
famir að spyrja stjómmálamenn
sína að því hvaða tilgangi það
þjóni að láta „frönsku mafíuna"
stýra öllum helstu alþjóðastofn-
unum, sem gleypa verulegan
hluta fjárlaga Þýskalands.
Með „frönsku mafíunni" er átt
við þrönga klíku fyrrverandi
embættismanna í Frakklandi,
sem allir gengu í sömu skóla (les
grand ecoles), menntuðust bein-
línis til þess að verða mandanriar
hjá hinu opinbera og aðhyllast
allir möppudýrasósíalisma, þótt í
mismiklum mæli sé. Þetta em
þeir Jacques Delors hjá EB,
Michel Camdessus hjá Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum (IMF), Jean-
Claude Paye hjá Efriahagssam-
vinnu- og þróunarstofnuninni
(OECD) og Jacques Attali hjá
Evrópska endurreisnar- og þró-
unarbankanum (EBRD).
Ásakanir um að þessir emb-
ættismenn, sem em mjög áhrifa-
miklir og sjálfstæðir í senn, beri
ffanska hagsmuni fyrst og fremst
fyrir bijóstí verða æ háværari og
þær em ekki úr lausu loffi gripn-
ar. Þrátt fyrir að sósíalistastjóm
Franfois Mitterrands hafi nú um
áraraðir heitíð ffekari einkavæð-
ingu heldur rfkisbáknið þar
áfram að þenjast ÚL
Frönsk fyrirtæki hafa verið ið-
in við að kaupa fyrirtæki annars
staðar í Evrópu og hafa sumir
nefnt það tíl sönnunar því að í
Evrópu sé að verða til heilbrigð-
ur og opinn markaður með fjár-
magn. Það gleymist hins vegar
að meira en helmingur þessara
„innkaupa" er gerður af ríkis-
reknum fyrirtækjum, sem sjálf
munu aldrei eiga á hættu að
verða keypt af erlendum aðilum
og hafa ótrúlega rúm fjárráð í
kraftí ffanskrar ríkisábyrgðar.
Fram til þessa hafa Þjóðveijar
forðast það í lengstu lög að láta
nokkuð neikvætt ffá sér fara um
Frakka af ótta við foitíðina. En
sú kynslóð er að deyja út. Ungir
Þjóðveijar hika ekki við að segja
Frökkum til syndanna og þó svo
að þeir séu mjög áffam um evr-
ópska samrunann vilja þeir
ftyggja að þýskir hagsmunir séu
ekki látnir lönd og leið vegna
þess eins að ffanski aðallinn fær
að haga sér að vild.
Hugsjónin um ffiðsæla og
auðsæla Evrópu var bæði fögur
og skynsamleg: þjóðir Evrópu
varð að sætta og binda sameigin-
legum hagsmunum. Og þetta á
ekki síður við eftir hmn komm-
únismans — hafi Evrópa ein-
hvem tímann þurft á kapítalísku
efnahagsundri að halda þá er það
nú.
Jafnmiklir Evrópumenn og
Frakkar þykjast vera er það sorg-
legt hvemig þeir virðast vera að
klúðra þessari hugsjón með
ómerkilegum hroka, eigingimi
og minnimáttarkennd yfir þvi að
vera ekki það stórveldi, sem þeir
vilja svo ákaflega vera.
Andrés Magnússon
S L Ú Ð U R
Ljósmyndari lær borgað
Þessi ljósmynd tengist órjúfanlega einhverju
mesta hneykslismáli sjöunda áratugarins. Hana tók
árið 1963 ástralski ljósmyndarinn Lewis Morley af
fyrirsætunni og vændiskonunni Christíne Keeler,
sem þá var 21 árs. Á sama tíma fóm eins og eldur
| um sinu fréttir um samband Keelers og breska
! vamarmálaráðherrans, Johns Profumo. Ekki bætti
j heldur úr skák að Keeler var líka í þingum við rúss-
neskan KGB-mann og urðu lyktimar þær að Prof-
umo varð að segja af sér. Myndin varð heimsfræg og er ein af jieim
Ijósmyndum sem bera hvað sterkastan keim þessa tímabils. En ljós-
myndarinn sjálfur, hann fékk ekkert fyrir sinn snúð, þangað tíl nú að
hann hefur gert fimmtíu eintök af myndinni og áritað þau. Hann er
reyndar ekki búinn að selja nema eina mynd, fyrir 280 þúsund ís-
lenskar kiónur á uppboði. Það em fyrstu auramir sem hann segist
hafa fengið fyrir myndina.
Ekki góður bolti
Þeir em margir ffægu fótbolta-
mennimir sem hafa sparkað bolta á
Evrópumótinu í Svíþjóð síðustu dag-
ana. Þó er kannski ekki örgrannt um
að fótboltamennimir sem em utan
vallar séu ögn ffægari en þeir sem em
innan vallar. Þama fylgjast til dæmis
með þríf margfaldir verðlaunahafar úr
Breitner, Briegel og frægum liðum Vesftir- Þjóðveija: Paul
Schumacher. Breitner, sem áður stjómaði þýska
landsliðinu eins og herforingi og varð heimsmeistari 1974, er orðinn
feitugur og starfar sem blaðamaður fyrir dagblaðið Bild-Zeitung.
Hans- Peter Briegel, sá mikli kraffamaður, keppti til úrslita í heims-
meistaramótinu 1982 og 1986, en vinnur í Svíþjóð fyrir fótboltatíma-
ritið Kicker. Hann er 36 ára. Briegel var samtíða markverðinum
fræga, Harald Schumacher, í landsliðinu, en hann er orðinn 38 ára og
lýsir leikjum fyrir sjónvaipsstöðina Sat 1. Saman urðu þeir félagamir
Evrópumeistarar 1980 og þeir em sammála um að fótboltinn sé ekki
einsgóðurogþá.
Dýr mundi Byron allur
Um breska skáldið Byron lávarð var sagt
að það væri „hættulegt að þekkja hann“.
Hann var semsagt ekkert séistaklega góður
félagsskapur, en tókst þó að gera sjálfan sig
að rómantískri hetju sem er miklu ffægari en
útbreiðsla verka hans gefur tíl kynna. Ný-
skeð var boðinn upp í London lokkur sem tal- Lokkur f silkiöskju .
inn er úr hári Byrons, brúnskolleimr að lit, í silkiöskju. Fyrir þetta
greiddi breskur safnari 4.620 sterlingspund (um 460 þúsund íslensk-
ar krónur) tíl að gefa syni sínum sem stundar nám við háskólann í
Cambridge. En kannski er ekki hægt að hafa mikið meira gagn af
lokki úr hári skáldsins en getnaðarlim Napóleons, sem sagt er að hafi
verið á uppboði fyrir nokkmm árum. Hann seldist ekki, enda mun
hafa verið farið fram á mjög hátt veið fyrir gripinn.
Dýrasta stelpa f helmi
Þýska fyrirsætan Claudia Schiffer er oft bor-
in saman við þá ffægu BB, Birgitte Bardot.
Báðar em þær íturvaxnar og hafa þokka sem
sumir myndu segja að væri svolítíð kisulegur.
Schiffer, sem er 21 árs og búsett í París og New
York, hefur um 300 sinnum prýtt forsíður
tískutímarita og er af mörgum sögð vera „and-
lit tíunda áratugarins“, björt, íturvaxin og
kvenleg, ólikt fyrirsæftun síðasta áratugar sem
höfðu nokkuð harðneskjulegt yfirbragð. í öðm
tíllití virðist Claudia Schiffer líka orðin drottn-
ing tískuheimsins. Hún hefur nýskeð gert
þriggja ára samning við snyrtívörufyriitækið
Revlon, sem mun vera sá stærsti sem tískufyrir-
sæta hefur gert. Fyrirtækið mun greiða henni
um 600 milljónir íslenskra króna fyrir ómakið.
L
600 milljónir
THE WALL STREET JOURNAL
Gula regnið
Við höfum nú fengið staðfestingu á því ffá rússneska forsetaemb-
ættinu, að forverar hans lugu þegar þeir neituðu því að miltísbrands-
faraldurinn í Sverdlovsk árið 1979 hefði stafað af slysi í sýklavopna-
búri. Nú viljum við vita hvað skjalasöfhin í Moskvu geyma fleira um
lífefhavopnasmíði Sovétríkjanna.
Þetta blað heftír ekki mátt þola litla gagnrýni í áranna rás fyrir að
birta fféttir um brot Sovétríkjanna á sáttmála um lífefhavopn ffá 1972.
Bæði við og bandarísk stjómvöld höfum lengi verið þeirrar skoðunar
að hryllilegt slys hafi orðið í Sverdlovsk, en mættum tómum efasemd-
arröddum í flestum öðmm fjölmiðlum og í „röðum vísindamanna",
en þar fór ffemstur Matthew Meselson, vísindamaður við Harvard-
háskóla og guðfaðir sátttnálans ffá 1972. Og við og þeir höfum jafn-
ffamt deilt um gula regnið, sem Hmong- ættbálkurinn í Laos varð fyr-
ir.
Það væri fróðlegt að vita meira um eiturvopnatilraunir Sovét-
manna; hvort eiturhemaður kom við sögu þegar fregnir bámst af látn-
um afgönskum skæruliðum, sem fundust stjarfir með augun enn opin
við byssukíkinn; hvort Júríj Ovtsjinníkov, varaforseti sovésku vís-
indaakademíunnar, hafi stýrt erfðarannsóknum í hemaðarskyni. 1
stuttu máli viljum við komast til boms í því hvort að í sovéska vopna-
búrinu sé að finna efni, sem em enn banvænni og hugsanlega við-
kvæmari fyrirhnjaski en meira að segja miltisbrandur.