Morgunblaðið - 02.05.2004, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 2. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Jón Kristjánsson heilbrigðisráð-herra frestaði í síðustu vikugildistöku reglugerðar ogverðskrár lyfja sem taka skyldi
gildi 1. maí. Frestun gildistök-
unnar í þrjá mánuði kom í kjölfar
þess að samkomulag náðist milli
lyfjaverðsnefndar, Pharmaco og
Samtaka verslunar og þjónustu um
lækkun ýmissa samheitalyfja.
Jón sagði í viðtali við Morgunblað-
ið að undanfarna mánuði hafi verið
unnið mikið starf að lyfjamálum í
heilbrigðisráðuneytinu í því skyni að
lækka lyfjakostnað ríkisins.
„Það er alveg ljóst að mikill verð-
munur er á lyfjum hér og í nágranna-
löndunum. Sjálfvirkur vöxtur í lyfja-
útgjöldum er einnig mikill, meðal
annars vegna nýjunga í lyfjum. Það
er gerð sú krafa til okkar í fjárlög-
unum fyrir þetta ár að spara 450
milljónir á lyfjareikningi Trygginga-
stofnunar ríkisins (TR).“
Leitað leiða til lækkunar
Gripið hefur verið til ýmissa að-
gerða til að ná markmiðum fjárlaga
varðandi lyfjakostnað, bæði fyrir TR
og heilbrigðisstofnanir.
„Við kynntum í vetur tillögur sem
sneru að okkar heilbrigðisstofnun-
um. Meginþátturinn í þeim var að
koma betri skikk á lyfjalista og lyfja-
nefndir,“ segir Jón. Lyfjalisti er skrá
yfir þau lyf sem lyfjanefnd á tiltek-
inni stofnun hefur valið til notkunar.
Jón segir að vilji starfsfólk stofnun-
arinnar nota dýrari lyf en skráð eru á
listann verði að rökstyðja það sér-
staklega. En eru það ævinlega ódýr-
ustu lyfin sem rata á lyfjalistana?
„Nei, sú er ekki reglan,“ segir Jón.
„Menn velja góð lyf sem talin eru
hafa eðlilega verkun. Hins vegar er
þetta svo tæknilegt og flókið mál að
það geta alltaf komið upp frávik. Ein-
hver sjúklingur gæti fengið auka-
verkanir af lyfi á listanum og þurft
þess vegna dýrara lyf, þá er ekki
hægt að neita um það. Í lögum um
réttindi sjúklinga stendur að það eigi
að veita sjúklingum bestu mögulega
lækningu. Því getum við ekki horft
framhjá.“
Jón segir aðgerðir á heilbrigðis-
stofnunum sambærilegar við þær
sem gripið var til varðandi greiðslu-
þátttöku TR í lyfjakostnaði. Svokall-
aða „analog“ viðmiðun. Þá miðast
endurgreiðsla lyfjakostnaðar við
ódýrasta lyf í hverjum flokki. Telji
læknir að sjúklingur þurfi að nota
dýrara lyf, vegna aukaverkana eða
þess sjúkdóms sem hrjáir sjúkling-
inn, getur hann sótt um greiðsluþátt-
töku í því lyfi til TR.
„Þetta er afar umdeilt mál og flók-
ið, eins og komið hefur fram,“ segir
Jón. „En við teljum eigi að síður að
þetta geti virkað. Eins að markmið-
inu um eitt kerfi fyrir alla sé ekki
stefnt í voða. Þetta leggur mikla
ábyrgð á herðar lækna.“
Lækkun um 800 milljónir
Jón telur að besta leiðin til að
mæta kröfu fjárlaga um sparnað í
lyfjakaupum sé að lækka verð
lyfjanna. „Það reyndist svo vera að
lyfjaiðnaðurinn – lyfjaframleiðendur,
heildsalar og smásalar – er til við-
ræðu. Ég hef átt fundi með þeim um
hvort við getum náð því takmarki að
lækka lyfjaverðið í heild. Að mínu
mati lítur miklu betur út með það
núna heldur en það gerði til dæmis á
svipuðum tíma fyrir ári. Það er allt
annað andrúmsloft í þeim viðræðum.
Ég taldi skylt að láta á það reyna
hvort við næðum ekki þessum ár-
angri með því að stefna að almennum
verðlækkunum. Við erum með á
borðinu núna heildarlækkanir á lyfj-
um upp á 800 milljónir króna á árs-
grundvelli.“
– Um 63% af þeirri lækkun sem
þegar er sátt um lenda hjá Trygging-
arstofnun. En er þá ekki búið að
mæta markmiði fjárlaga um sparnað
í lyfjakaupum?
„Nei, því er ekki náð vegna þess að
liðnir eru fjórir mánuðir af árinu. Við
þurfum að ná meiru. Ég vil taka upp
viðræður og samráð um hvort ekki er
hægt að ná enn betri árangri á þessu
sviði. Ég hef ekki fellt reglugerðina
[og verðskrá lyfja með sambærileg
áhrif] úr gildi, en frestað gildistöku
hennar um þrjá mánuði. Þá sjáum við
betur árangurinn af þeim aðgerðum
sem nú eru að komast til fram-
kvæmda.“
Læknarnir eru lykilmenn
– Getur þú séð hvað mun sparast í
heildina, bæði innan heilbrigðisstofn-
ana ríkisins og gagnvart TR?
„Ég hef ekki tölur nú á reiðum
höndum um það sem snýr að stofn-
ununum. Sparnaðurinn upp á 800
milljónir nær yfir lyfjaverð til al-
mennings. Stofnanirnar eru þar fyrir
utan.“ Jón segist telja það vera al-
gjört neyðarúrræði að auka greiðslu-
þátttöku sjúklinga til að draga úr
lyfjakostnaði Tryggingastofnunar.
Greiðsluþátttakan sé nú þegar veru-
leg og segist Jón ekki vilja ganga
lengra í því.
– Í umræðunni um ráðstafanir
stjórnvalda í lyfjamálum hefur meðal
annars verið gagnrýnt að reynsla
sjúklinga af lyfjanotkun hafi ekki
verið tekin til greina né haft samráð
við lyfjafræðinga. Hefur komið til
greina að ráðfæra sig við þessa hópa?
„Ég hef viljað kappkosta gott sam-
ráð,“ segir Jón. „Á næstu dögum
mun ég skipa vinnuhópa með inn-
flytjendum lyfja og smásölum. Ég tel
einboðið að menn kalli eftir áliti sem
víðast. Okkur gefst svigrúm til þess á
þessum tíma.“
Jón segir að læknar hafi átt aðild
að lyfjahópi heilbrigðisstofnana rík-
isins. „Læknar eru náttúrulega al-
gjörir lykilmenn í þessu. Það verður
aldrei náð árangri í þessari „analog“
viðmiðun nema þeir séu með okkur í
því. Læknarnir standa í eldlínunni
með sjúklinginn fyrir framan sig og
þurfa að svara því hvaða lyf eigi að
gefa. Það er á þeim sem eldurinn
brennur. Hins vegar er samráð við
innflutnings- og smásölufyrirtækin
fólgið í því að greina markaðinn.
Lyfjamarkaðurinn lýtur nokkuð öðr-
um lögmálum heldur en viðskipti al-
mennt. Hann er mjög miðstýrður,
víðast hvar. Við viljum greina sem
best möguleikana á því að ná sem
bestu lyfjaverði frá framleiðendum.“
Erfiður samanburður
– Í skýrslu Ríkisendurskoðunar
um lyfjakostnað, sem birt var í byrj-
un apríl, er Ísland borið saman við
Norðurlönd. Þar er bent á mikinn
mun á lyfjakostnaði hér og hins vegar
t.d. í Danmörku og Noregi. En er
ekki ljóst að einhver verðmunur hlýt-
ur að verða á lyfjum hér og í þessum
löndum í ljósi þess að skráningar- og
viðhaldskostnaður lyfja er sagður
svipaður í hverju þessara landa, en
markaðurinn hér miklu minni?
„Skráningar og árgjöld lyfja eru
reyndar mun lægri hér á landi en ég
held auk þess að það sé ekki beint
sanngirni í því að jafna þessu alveg
saman. Auðvitað er markaðurinn hér
á Íslandi lítill. Þó verður að geta þess
að þetta er markaður upp á 14 millj-
arða króna. Miðað við aðra vöru-
flokka þá er það hreint ekki svo lítið.
Ég hef orðið rækilega var við það í
þeim slag, sem staðið hefur undan-
farið, að erlendum lyfsölufyrirtækj-
um hefur ekki staðið á sama um
þennan markað. Þau fylgjast grannt
með þróuninni í gegnum sína um-
boðsmenn. Það er alveg ljóst að þau
líta svo á að þessi markaður skipti
einhverju máli. Fjórtán milljarðar
eru býsna miklir peningar. Við höfum
stefnt að því að minnka þennan mun
milli landanna. Samkvæmt skýrslu
Ríkisendurskoðunar er munurinn á
lyfjaverði hér og í Noregi 46%. Það
gerir um fjóra milljarða króna. Ég er
ekki að segja að við náum því. Hins
vegar finnst mér einboðið að það sé
svigrúm til að minnka þennan mun.“
Ráð Ríkisendurskoðunar
– Í skýrslu Ríkisendurskoðunar er
bent á ýmsar leiðir til að draga úr
lyfjakostnaði ríkisins. Hefur ráðu-
neytið tekið þau ráð til greina að ein-
hverju leyti?
„Já, við höfum verið að koma sumu
af því í framkvæmd. Við ætlum okkur
að fara í heildarendurskoðun á lyfja-
lögum. Ég hef þegar mælt fyrir
frumvarpi til lyfjalaga og það er til
meðferðar í þinginu. Grundvallarat-
riði í því er að sameina greiðsluþátt-
tökunefnd og lyfjaverðsnefnd í lyfja-
greiðslunefnd. Það er í samræmi til
dæmis við það sem segir í skýrslunni
um að endurmeta þurfi hlutverk
Best að lækka lyfjaverð
Lyfjareikningur lands-
manna hefur hækkað ört á
undanförnum árum. Guðni
Einarsson ræddi við Jón
Kristjánsson heilbrigðis-
ráðherra um aðgerðir til
lækkunar á lyfjakostnaði.
Morgunblaðið/RAX
LYFJAREIKNINGUR lands-
manna nam í fyrra tæpum 14 millj-
örðum króna og var hlutur rík-
isins 9,4 milljarðar. Samkvæmt
fjárlögum ársins er gert ráð fyrir
450 milljóna króna sparnaði í lyfja-
málum.
Í byrjun apríl voru kynntar ráð-
stafanir sem heilbrigðisráðu-
neytið, ásamt Tryggingastofnun
ríkisins (TR) og lyfjaverðsnefnd,
gerðu til að ná fyrirhuguðum
sparnaði í lyfjakostnaði. Ráðstaf-
anirnar fólust í því að taka upp
viðmiðunarverð lyfja með sam-
bærileg áhrif í þremur kostn-
aðarsömustu lyfjaflokkunum. Það
eru sýrubindandi og blóðfitulækk-
andi lyf og þunglyndislyf. Kostn-
aðarhlutdeild TR skyldi hér eftir
miðast við ódýrasta lyf í hverjum
flokki. Eins mundi TR hætta
greiðsluþátttöku vegna svo-
nefndra Coxib bólgueyðandi lyfja
og örvandi lyfja á borð við rítalín,
nema að gefnum ákveðnum for-
sendum.
Ríkisendurskoðun birti skýrslu
um lyfjakostnað 2. apríl síðastlið-
inn. Þar kemur fram að frá 1990
til 2003 hafi lyfjakostnaðurinn
hækkað að meðaltali um 9,2% á
ári, en lyfjanotkunin ekki aukist
nema um 3,9% á ári. Í skýrslunni
kom einnig fram að lyfjakostnaður
á hvern Íslending er 46% hærri en
að meðaltali fyrir hvern íbúa í
Danmörku og Noregi. Á árinu
2003 greiddi hver Íslendingur að
meðaltali 48.115 krónur fyrir lyf,
en hver Norðmaður 34.237 krónur
og hver Dani 31.612 krónur.
Helsta skýringin á þessum mikla
mun var talin mun minni notkun
svonefndra samheitalyfja hér á
landi. Einnig væri dreifingar- og
sölukostnaður lyfja hærri hér á
landi en í hinum löndunum vegna
smæðar markaðarins. Ríkisend-
urskoðun segir í skýrslu sinni að ef
lyfjakostnaður hvers Íslendings
hefði verið sambærilegur við það
sem gerist í Danmörku og Noregi
árið 2003, hefði lyfjakostnaður
landsmanna verið 4,4 milljörðum
lægri. Í skýrslunni segir að 51% af
þessum mun stafi af hærri álagn-
ingu í smásölu og heildsölu lyfja
hér á landi en í hinum löndunum.
Hærra innkaupsverð lyfja sem
flutt eru til landsins eða keypt hér
á landi skýri 49% munarins.
Sett var reglugerð og verðskrá
lyfja sem taka skyldi gildi 1. maí.
Gildistöku hennar var frestað um
þrjá mánuði í kjölfar þess að sam-
komulag náðist um lækkun verðs
á ýmsum samheitalyfjum.
Mikil hækkun
á lyfjakostnaði
…með allt fyrir sumarið