Morgunblaðið - 12.08.2004, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MANNRÉTTINDAFULLTRÚI
Evrópuráðsins heimsótti Danmörku í
vor til að kanna stöðu mannréttinda-
mála í landinu. Hann skilaði skýrslu um
heimsóknina til ráðherranefndar og
þings Evrópuráðsins þar sem hann fer
lofsamlegum orðum um ástand mann-
réttindamála í Dan-
mörku almennt en
bendir þó á merkj-
anlega stefnubreytingu
hvað varðar réttindi út-
lendinga og þjóðernis-
minnihluta. Telur hann
nýlega lagasetningu
horfa í þá átt að tak-
marka réttindi þessara
hópa og að sum ákvæði
í útlendingalöggjöfinni
geti enn fremur orðið til
að skerða þau mann-
réttindi sem ein-
staklingum eru tryggð í
Mannréttindasáttmála Evrópu og öðr-
um alþjóðlegum sáttmálum.
Í skýrslunni segir að það sé greini-
lega stefna danskra stjórnvalda að tak-
marka fjölda innflytjenda, með því að
taka fastar á málum hælisleitenda og
að takmarka fólksflutninga af fjárhags-
ástæðum. Fulltrúinn segir eðlilegt að
ríki gæti að málsmeðferð í málum hæl-
isleitenda og það þjóni einnig hags-
munum þeirra sem raunverulega eru í
neyð. Ríkin hafi líka hagsmuni af því að
takmarka fjölda þeirra sem flytjast inn
af fjárhagsástæðum. Hins vegar verði
þau að gæta þess að aðgerðir skerði
hvorki grundvallarréttindi hælisleit-
enda og farandverkafólks né hafi áhrif á
aðlögun þeirra að samfélaginu.
24 ára reglan gengur of langt
Athugasemdir mannréttindafulltrúans
snúa einkum að ákvæðum útlend-
ingalaganna sem snerta
flóttamenn og hælisleit-
endur og ákvæðum um fjöl-
skyldusameiningu. Eitt
þessara skilyrða er að er-
lendur maki fái ekki dval-
arleyfi nema báðir aðilar séu
24 ára eða eldri. Skiptir ekki
máli þótt annar sé danskur
ríkisborgari.
Dönsk stjórnvöld segja að
24 ára reglunni sé ætlað að
forða ungu fólki frá nauð-
ungarhjónaböndum og segir
mannréttindafulltrúinn slíka
vörn gegn nauðung-
arhjónaböndum vissulega mikilvægt
markmið. Hins vegar gangi reglan
langt framar markmiðinu og takmarki
verulega rétt einstaklinga á gifting-
araldri í Danmörku til að gifta sig og
stofna fjölskyldu.
Mannréttindafulltrúinn bendir á að 8.
gr. Mannréttindasáttmála Evrópu
tryggi öllum rétt til fjölskyldulífs og
einkalífs, og þó að Evrópudómstóllinn
túlki 8. gr. ekki á þann veg að ríki hafi
almenna skyldu til að veita maka af
öðru þjóðerni dvalarleyfi, sé það grund-
vallarskilyrði, að m
saman í öðru ríki. A
að sé þeim slíkt ek
viðtökuríkið að vei
Eigi þetta augljó
menn, en þá hafi m
leika á að njóta rét
öðru ríki en viðtök
ætti því fjölskyldu
skilyrðislaus. Í Da
vegar komið upp m
menn hafi ekki fen
mökum sínum eftir
gildi.
Danir telja lögin
mannréttindasáttm
Í skýrslu sinni le
fulltrúinn fram tilm
danskra stjórnvald
mannréttindamálu
þing m.a. hvött til
ákvæði útlendinga
makar þurfi að haf
Danski flóttama
aðlögunarmálaráð
athugasemdir við s
hann m.a. tilmæli m
fulltrúans um endu
Athugasemdir gerðar við
dönsku útlendingalögin
Eftir Margréti Steinarsdóttur ’…mannréttEvrópuráðsin
regluna sömu
aðrir sem haf
hana, svo sem
hús.‘
Margrét Steinarsdóttir
P
orter Goss virðist við fyrstu sýn fyllilega hæfur til
þess að taka við starfi forstjóra bandarísku leyni-
þjónustunnar (CIA). Hann starfaði um árabil hjá
stofnuninni og hefur síðan undanfarin ár verið for-
maður leyniþjónustunefndar fulltrúadeildar
Bandaríkjaþings og sem slíkur sinnt málefnum er
varða CIA. Margir demókratar eru engu að síður
óánægðir með valið á Goss, sem hefur átt sæti í
fulltrúadeildinni frá 1988 fyrir Repúblikanaflokk-
inn, segja hann of flokkspólitískan í afstöðu sinni til að gegna stöðunni.
Útnefning Goss sem forstjóra CIA kom mönnum ekki algerlega í
opna skjöldu, hann var nefndur til sögunnar sem hugsanlegur eft-
irmaður George Tenet strax í júní þegar Tenet sagði af sér sem for-
stjóri CIA.
Lét George W. Bush Bandaríkjaforseti þau ummæli einmitt falla,
þegar hann tilkynnti um ákvörðun sína í fyrradag, að Goss „þekkti
starfsemi CIA inn út og út“ og að hann væri „rétti maðurinn til að fara
fyrir þessari mikilvægu stofnun á þessum örlagatímum í sögu þjóðar
okkar“.
Þessari skoðun forsetans deila þó ekki allir. „Að velja stjórnmála-
mann – og þá skiptir engu úr hvorum flokki hann kemur – er mistök,“
sagði t.a.m. demókratinn Jay Rockefeller, öldungadeildarþingmaður
frá Vestur-Virginíu. „Að hafa óháða, óvilhalla leyniþjónustu sem þjón-
ar forsetanum og þinginu skiptir sköpum fyrir öryggi Bandaríkjanna.“
Undir þetta tekur Nancy Pelosi, leiðtogi demókrata í fulltrúadeild-
inni: „Þú verður að halda stjórnmálunum aðskildum frá starfi leyni-
þjónustunnar. Ég er ekki viss um að það hafi verið gert í þessu tilfelli.“
Formaður leyniþjónustunefndar öldungadeildarinnar, repúblik-
aninn Pat Roberts, sagðist hins vegar furða sig á fullyrðingum um að
Goss væri of flokkspólitískur. „Ég tel hann ekki flokkspólitískan. Ég
hef þekkt hann í sextán ár, ég myndi ekki nota það orð ef ég ætti að
lýsa Porter,“ sagði Roberts.
Og athygli vakti hversu varkár John Kerry, forsetaefni demókrata,
var í sínum yfirlýsingum. Gaf hann hvorki til kynna að hann væri and-
vígur ákvörðun forsetans, um að skipa Porter Goss nýjan forstjóra
CIA, né hlynntur. „Þetta er mikilvægt embætti í hryðjuverkastríðinu
og á ekki að vera skilið eftir ómannað,“ sagði Kerry einungis.
Á það hefur verið bent að Goss, sem er 65 ára, hefur verið einn af
ötulustu stuðningsmönnum Bush Bandaríkjaforseta. Hann hefur
sömuleiðis gagnrýnt John Kerry o
hefur látið falla um þjóðaröryggis
efnum „barnalegar“. Ekki kemur
malda í móinn yfir skipan hans.
Fréttaskýrendur segja að Bush
Goss núna, staðfestingarferli fari
þings einmitt þegar barátta vegna
hámarki, seint og erfiðlega kunni
sem næsta yfirmann CIA.
Jafnframt gefist demókrötum m
upp alls kyns spurningum um fram
ismálum, ekki síst ákvörðunina um
ástæður þess að CIA stóð sig jafn
við að leggja mat á gereyðingarvo
Bush vill sn
En Bush ákvað að slá til engu a
leggingar sumra ráðgjafa sinna um
hlin, starfandi forstjóra CIA, einfa
forsetakosningarnar í nóvember.
Fréttaskýrendur segja ástæðun
höndum demókrata og snúa vörn
forsetann fyrir að vera ekki þegar
Tenet.
Þá hafi demókratar gagnrýnt fo
fylgjandi öllum þeim tilmælum að
þjónustu- og þjóðaröryggismála s
þingnefndar um tildrög árásanna
Ekki allir
sáttir við að
stjórnmála-
maður taki
við CIA
Fréttaskýring| Demókratar í Bandaríkjunum eru ekki
talið að þeir reyni að koma í veg fyrir að skipan Porters
PORTER Goss, sem skipaður he
George W. Bush Bandaríkjafors
hefur átt sæti í fulltrúadeild Ban
1988. Hann vann fyrir CIA á áru
umsjón með starfi njósnara CIA
Evrópu á sjöunda áratugnum. G
mönnum í Bandaríkjunum, eign
bilinu sex til tuttugu og fjögurra
bilinu 430 milljónir ísl. kr. til 1,7
Vellauðugur þin
UMHVERFI GEYSIS
Harpa Harðardóttir, semvinnur við leiðsögn þýzkraferðamannahópa og er
jafnframt starfsmaður hjá Goethe-
Zentrum í Reykjavík, skrifaði
grein hér í blaðið í gær sem
ástæða er til að vekja athygli á.
Hún lýsir aðstæðum við Geysi og
segir frá því sem hún upplifði þar
fyrir skömmu:
„Um leið og við komum inn á
efra svæðið sé ég mér til skelf-
ingar að ungir foreldrar með tvö
börn (það yngra á að gizka eins
árs glókollur, sem sat á herðum
pabba síns) stóðu við gígbarminn
hjá Geysi í mesta gufumekkinum
og góndu eins og hálfvitar niður í
gosgíginn! Ég hrópaði hástöfum
til þeirra að hypja sig af svæðinu
og jafnframt hvort þau hefðu í
hyggju að brenna sig og börnin til
bana! Þau góndu á mig eins og ég
væri geðbiluð en færðu sig þó um
nokkra metra úr gufumekkinum
en stóðu samt áfram rétt við
barminn. Einni mínútu seinna
byrjaði Geysir að gjósa og kom
væn gusa af sjóðheitu vatni og
gufu (80–100 gráður á C) upp
u.þ.b. 6–8 metra og féll niður þar
sem unga parið hafði staðið rétt
áður.“
Harpa víkur síðan að því, að
ekki sé óeðlilegt að ferðamenn
greiði lágmarksfjárhæð til þess að
skoða náttúruperlur landsins og
að þeir fjármunir verði notaðir til
þess að tryggja fyllsta öryggi á
þessum svæðum.
Allt er þetta rétt hjá Hörpu
Harðardóttur. Það eru of mörg
dæmi um að erlendir ferðamenn
gæti ekki að sér í náttúru Íslands
og stundum með hörmulegum af-
leiðingum. Lýsingar Hörpu á því
sem hún varð vitni að við Geysi
eru vísbending um að nauðsynlegt
sé að efla öryggisgæzlu þar.
Hugmyndir um að fólk greiði
fyrir að skoða náttúruperlur hafa
við og við verið til umræðu. Nú er
tímabært að hrinda þeim í fram-
kvæmd.
ÓVENJULEG HREINSKILNI
Við Íslendingar erum vanir því aðráðamenn, sem hingað koma
frá ESB-ríkjunum hvetji okkur
beint og óbeint til þess að sækja um
aðild að Evrópusambandinu. Þótt
fæstir gangi jafnlangt og leiðtogar
norrænna jafnaðarmanna, sem hér
funduðu á dögunum.
Þess vegna kemur það skemmti-
lega á óvart að sjávarútvegsráð-
herra Breta, Ben Bradshaw, sem
hér hefur verið í heimsókn, talar á
allt annan veg. Hann sagði á blaða-
mannafundi í gær, það sem blasir
við hverjum Íslendingi, sem horfir
raunsætt á málið, að það sé ekki
tímabært fyrir Íslendinga að sækja
um aðild að ESB vegna ólíkra hags-
muna í sjávarútvegsmálum. Brad-
shaw bendir hins vegar á að stefna
ESB í sjávarútvegsmálum sé til
endurskoðunar og að aðstæður okk-
ar Íslendinga geti þess vegna
breytzt.
Það hefur alltaf legið fyrir, að
jafnvel þótt við næðum beztu hugs-
anlegu samningum við Evrópusam-
bandið um aðild mundu formleg yf-
irráð yfir íslenzkum fiskimiðum
flytjast til Brussel. Það er einfald-
lega óhugsandi að fallast á slík skil-
yrði.
Það tók okkur Íslendinga aldar-
fjórðung frá því við höfðum stofnað
lýðveldi að ná fullum yfirráðum yfir
auðlindum hafsins. Íslenzk fiskimið
voru arðrænd af Evrópuþjóðum
öldum saman. Yngra fólk mundi
ekki skilja það ástand, sem hér var
þótt ekki sé farið lengra aftur í tím-
ann en til 1972 þegar fiskveiðilög-
sagan var færð út í 50 sjómílur. Er-
lendir sjómenn tóku jafnmikinn afla
á Íslandsmiðum og íslenzkir sjó-
menn fyrir aðeins rúmlega 30 árum.
Það er auðvitað fjarstæðukennt,
að þeir stjórnmálamenn skuli vera
til á Íslandi, sem tala um það í fullri
alvöru, að við eigum að sækja um
aðild að ESB við núverandi aðstæð-
ur. En þeir eru til. Enginn veit
hvort sjávarútvegsstefna ESB
breytist þannig að hún verði að-
gengileg fyrir okkur. Enginn veit
hvaða breytingar verða innan ESB
á næstu árum. Það er síðari tíma
mál.
Brezki ráðherrann Ben Brad-
shaw hefur rétt fyrir sér. Það er
ekki tímabært fyrir okkur Íslend-
inga að sækja um aðild að ESB. Öss-
ur Skarphéðinsson, formaður Sam-
fylkingar, ætti að tala meira við
hinn brezka skoðanabróður sinn en
minna við félaga sína á öðrum Norð-
urlöndum.
SKAÐABÆTUR VEGNA HRYÐJUVERKA
Líbýa hefur samþykkt að greiðafórnarlömbum sprengjuárás-
ar á diskótek í Berlín fyrir tæpum
tuttugu árum skaðabætur. Þetta er
í annað sinn á nokkrum misserum
sem Líbýa samþykkir að greiða
slíkar skaðabætur. Áður höfðu
Líbýumenn greitt skaðabætur
vegna farþegaþotu sem sprengd
var í loft upp, full af farþegum.
Líbýumenn hafa snúið við
blaðinu í samskiptum við umheim-
inn á undanförnum árum og því ber
að fagna. Fljótlega eftir árásina í
Berlín á sínum tíma bárust böndin
að Líbýumönnum sem neituðu
lengi allri sök.
Þótt þeir hafi nú viðurkennt sekt
sína er nánast óhugnanlegt til þess
að vita að ríki hafi staðið að slíkum
hryðjuverkum á Vesturlöndum.
Hvaða önnur ríki skyldu stunda
sömu iðju nú án þess að viðurkenna
það nokkru sinni?