Morgunblaðið - 12.08.2004, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 2004 25
UMSVIFIN í Vatnsmýrinni hafa víst ekki
farið framhjá neinum sem átt hefur leið um
Hringbrautina síðustu vikur, en þarna
stendur yfir hin margumtalaða færsla
Hringbrautar, sem á að vera
lokið í október á næsta ári.
Síðustu mánuði hefur öflug op-
inber umræða farið fram um
verkið, mörg sjónarmið litið
dagsins ljós og ýmislegt full-
yrt. Það er lofsvert að láta sig
borgarmálin varða og taka
þátt í umræðu um þau, enda er
opinber umræða um hags-
munamál borgarbúa besta
leiðin til að fá fram góðar
ábendingar og ólík sjónarmið.
Sumum er maður sammála,
öðrum ekki og hvað varðar
færslu Hringbrautar hefur
rökstuðningur sumra mótmæl-
endanna að nokkru leyti verið
byggður á fullyrðingum sem
standast ekki. Þær eru af
fernu tagi:
 að Hringbraut hefði áfram
getað legið í gegnum lóð Land-
spítalans
 að lagning brautarinnar í
göng eða gjá sé ódýrari til
lengri tíma þótt hún sé dýrari í
bráð
 að borgaryfirvöld hafi
ekki svarað gagnrýnisröddum,
og nú síðast
 að borgaryfirvöld hafi haft
milljarða króna tekjur af borgarbúum með
því að Landspítalinn verður byggður upp
við Hringbrautina.
Fjölbreytt umferð
Stækkandi borg fylgir vaxandi umferð en
Reykjavíkurborg hefur með ýmsu móti
mætt vaxandi bílaeign í borginni. Stígagerð
hefur verið efld til að greiða hjólandi og
gangandi vegfarendum leið, á næstunni
verða almenningssamgöngur á öllu höf-
uðborgarsvæðinu samræmdar og efldar með
nýju leiðakerfi og afkastageta umferð-
armannvirkja hefur verið aukin. Nú stendur
yfir mikil uppbygging í miðborg Reykjavík-
ur og reikna má með að þar verði lítið lát á
næstu árin. Í því ljósi væri ákaflega var-
hugavert að leggja brautina í stokk framhjá
miðborginni, þangað sem vaxandi hluti um-
ferðarstraumsins á eftir að liggja. Vatns-
mýrin á líka eftir að byggjast, en allt kallar
þetta á greiðari umferð um Hringbraut. Að
leggja brautina í göng eða gjá eftir Vatns-
mýrinni myndi að auki kalla á frekari mann-
virki ofanjarðar þar sem stór hluti umferð-
arinnar er á leið á nærliggjandi svæði, ekki
enda á milli í gjánni. Þá getur aukin breidd
nýrrar Hringbrautar á milli Snorrabrautar
og Njarðargötu skapað tækifæri til að hafa
eina akreinina forgangsrein almennings-
vagna, en við stofnun Strætó bs. skuldbundu
öll sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu sig
til að tryggja strætisvögnum aukinn for-
gang í umferðinni.
Gamla Hringbrautin liggur þvert í gegn-
um lóð Landspítalans. Framtíð Reykjavíkur
er mikill akkur í staðsetningu Landspítalans
- þessa stærsta vinnustaðar landsins - í mið-
borginni. Vera hans þar, með allt sitt starfs-
fólk og gesti, styrkir miðborg Reykjavíkur.
Eigandi sjúkrahússins, ríkið, tók þá ákvörð-
un að byggja það upp til framtíðar á einum
stað og í ljósi framansagðs um áherslu á
uppbyggingu og endurnýjun í miðborginni
voru borgaryfirvöld áfram um að framtíð-
arheimili Landspítalans yrði við Hring-
braut. Óhjákvæmilegur þáttur þess er að
vaxandi umferð um Hringbraut hverfi út af
lóð spítalans. Borgaryfirvöld vilja ekki
standa í vegi fyrir framtíðaruppbyggingu
Landspítalans. Áfram er þó gert ráð fyrir að
nokkur umferð verði um gömlu Hringbraut-
ina – helstu aðkomuleið spítalans – því talið
er að umferð, sem tengjast starfsemi spít-
alans sjálfs, verði um 8.000 bílar á dag.
Stokkur – með eða á móti
Borgaryfirvöld eru hvorki almennt með eða
á móti að götur séu lagðar í göng, gjár eða
stokka frekar en að vera með eða á móti
mislægum gatnamótum. Hvorki stokkar né
mislæg gatnamót eru allsherjarlausnir á
vanda vegna vaxandi bílaumferðar. Það fer
eftir aðstæðum hvaða lausn hentar hverjum
stað. Það er óumdeilt að aukakostnaður við
stokklögn Hringbrautar skiptir hundruðum
milljóna króna, en þrisvar sinnum hafa
borgaryfirvöld látið meta þennan kostnað,
ýmist við opinn stokk eða lokaðan. Stokkar
geta haft sína ótvíræðu kosti á réttum stöð-
um, en í ljósi þess sem áður er sagt um galla
þess að umferðaræð, sem á að bera umferð í
miðborgina liggi í stokki framhjá henni,
þótti ekki rétt að leggja Hringbrautina í
stokk á þessum kafla. Gallarnir voru kost-
unum yfirsterkari og kostnaðurinn mikill.
Því hefur raunar verið haldið fram að svo
mikið byggingaland myndi vinnast með
stokklögninni að verð landsins skilaði kostn-
aðinum til baka. Þeir útreikn-
ingar voru hreinlega rangir og
byggðust á lóðaverði sem aldr-
ei hefur sést í Reykjavík, þó
borgin sé vinsæl.
Kosningamál 2002
Færsla Hringbrautarinnar var
á kosningastefnuskrá Reykja-
víkurlistans árið 2002. Þá um
vorið voru breytingar á aðal- og
deiliskipulagi vegna færslunnar
auglýstar og matsáætlun vegna
umhverfisáhrifa lá fyrir. Þá var
í framboði til borgarstjórnar
listi á vegum Höfuðborg-
arsamtakanna, sem nú gagn-
rýna færslu Hringbrautar.
Ekki fæst séð við að fletta
gögnum frá þessum tíma að þá
hafi framkvæmdin verið gagn-
rýnd. Þá var færsla Hring-
brautar á meðal þess sem ég
kynnti og ræddi um við borg-
arbúa á hverfafundum borg-
arstjóra síðastliðið haust, á alls
níu fundum. Borgaryfirvöld og
samtök áhugafólks hafa haldið
samtals fjóra opna borg-
arafundi þar sem færsla Hring-
brautar hefur verið til umræðu,
stundum eina málið á dagskrá.
Sjálfur var ég á þremur þessara funda. Þær
eru nú komnar hátt í tuginn greinarnar og
athugasemdirnar sem ég hef sent frá mér í
þessari umræðu síðustu mánuði og borg-
arfulltrúar og borgarstarfsmenn hafa svar-
að spurningum fréttamanna og blaðamanna
auk þess að mæta í umræðuþætti.
Engu að síður er því haldið fram, nú síð-
ast fyrir nokkrum dögum, að ekki sé svarað
fyrir þetta kosningamál Reykjavíkurlistans.
Sú tugga að borgaryfirvöld ræði ekki málið
hefur verið tuggin oft og af merkilega mörg-
um þó staðreyndirnar tali öðru máli.
Fleiri staðreyndir
Nýjasti kapítuli gagnrýninnar á færslu
Hringbrautar er þó líklega með því sér-
kennilegra sem komið hefur upp í þessari
umræðu. Því er haldið fram að með samn-
ingum við ríkisvaldið um uppbyggingu
Landspítala við Hringbraut hafi borgaryf-
irvöld haft af Reykvíkingum fjármuni svo
milljörðum skipti. Rökstuðningurinn fyrir
fullyrðingunni byggir á því að Reykjavík-
urborg þurfi ekki að fara að lögum; þurfi
ekki að leggja land án gatnagerðargjalda
undir sjúkrahús eins og lög kveða þó á um.
Reykjavíkurborg þarf að fara að lögum.
Önnur rök gagnrýnenda eru að þessi samn-
ingur kveði á um að gatnagerðargjöld verði
ekki innheimt af neinum nýbyggingum á
Landspítalalóðinni. Það er rangt. Þau verða
greidd af öðru húsnæði en því sem beint
heyrir til spítalastarfseminni, s.s. kennslu-
húsnæði. Það er fullyrt að hagsmunir borg-
arbúa hafi verið fyrir borð bornir með samn-
ingunum. Þvert á móti er höfuðborgarbúum
akkur af því að hafa þessa mikilverðu þjón-
ustu innan borgarmarkanna, en ekki t.d. í
nágrannasveitarfélagi, eins og einnig var til
skoðunar. Það hefði að mínu mati berlega
strítt gegn hagsmunum borgarbúa ef borg-
aryfirvöld hefðu neitað Landspítalanum um
byggingaland eða með öðrum hætti lagt
stein í götu öflugrar uppbyggingar heil-
brigðisþjónustu í borginni.
Staðið við loforð
Á dögunum brá ég mér í stígvélin og gekk
eitt kvöldið eftir nýja götustæðinu frá
Miklubraut vestur undir Háskólavöll. Eftir
að hafa skoðað framkvæmdirnar með eigin
augum sé ég betur fyrir mér en áður allar
þær hugmyndir sem ég hef verið að ræða
við borgarbúa um á fundum og í blaðagrein-
um í vetur. Það er sannfæring mín að sá
kostur sem varð ofan á er sá heppilegasti og
að færsla Hringbrautarinnar á eftir að
greiða fólki leið í miðborgina og að og frá
framtíðarbyggingarlandi á flugvallarsvæð-
inu. Þar eru metnaðarfull uppbygging-
aráform að taka á sig sífellt gleggri mynd og
áhugi fólks og fyrirtækja til þátttöku í upp-
byggingu hennar stöðugt að glæðast. Við
verðum vitaskuld fyrir nokkrum óþæg-
indum meðan á framkvæmdunum stendur,
en það er eins og heima hjá okkur stundum;
það er allt á rúi og stúi meðan verið er að
mála, leggja parket eða flísar, en við sjáum
fyrir okkur betra heimili á eftir og tökum
því til hendinni.
Um Hringbraut
Eftir Þórólf Árnason
Þórólfur Árnason
’Sú tugga aðborgaryfirvöld
ræði ekki málið
hefur verið
tuggin oft og af
merkilega
mörgum þótt
staðreyndirnar
tali öðru máli.‘
Höfundur er borgarstjóri.
makarnir geti búið
Af þessu megi ráða,
kki mögulegt, þá verði
ita þeim dvalarleyfi.
óslega við um flótta-
makarnir ekki mögu-
ttar til fjölskyldulífs í
kuríki. Í þeim tilvikum
usameining að vera
anmörku hafi hins
mál þar sem flótta-
ngið að sameinast
r að nýju lögin tóku
n ekki brjóta ákvæði
mála
eggur mannréttinda-
mæli í 11 liðum til
da um úrbætur í
um. Eru ríkisstjórn og
að endurskoða
alaganna um að báðir
fa náð 24 ára aldri.
anna-, innflytjenda- og
ðherrann hefur gert
skýrsluna. Túlkar
mannréttinda-
urskoðun ákvæða út-
lendingalaganna um fjölskyldusamein-
ingu svo, að fulltrúinn álíti að þessi
ákvæði kunni að veikja hinn annars háa
mannréttindastaðal danskra laga, en að
þau brjóti ekki í bága við Mannréttinda-
sáttmála Evrópu. Vísar ráðherrann
einnig til þess að danska ríkið hafi
gengist undir alþjóðlegar skuldbind-
ingar til að tryggja að báðir aðilar gangi
í hjónaband af fúsum og frjálsum vilja.
Álit mannréttinda-
fulltrúa vegur þungt
Hliðstæð regla um að maki verði að
vera eldri en 24 ára til að fá dvalarleyfi
á grundvelli fjölskyldusameiningar tók
gildi hér á landi 1. maí sl. Munurinn frá
danska ákvæðinu er sá, að aldursskil-
yrðið nær aðeins til þess maka sem
sækir um dvalarleyfi hér á landi, en
ekki beggja.
Frumvarpið var talsvert gagnrýnt
meðan það lá fyrir Alþingi. Í umsögn og
athugasemdum Alþjóðahúss sagði m.a.
um 24 ára regluna, að væri fólki mis-
munað á grundvelli þjóðernis maka
væri um ólöglega mismunun að ræða.
Auk þess væri ákvæðið óþarft hér á
landi þar sem ekki væri vitað til þess að
dæmi fyndust um nauðungarhjónabönd
á Íslandi. Í þriðja lagi hefði ákvæðið
neikvæð áhrif á persónufrelsi þeirra Ís-
lendinga og útlendinga sem dveljast hér
löglega og ganga í hjúskap með erlend-
um ríkisborgara.
Af því sem að ofan er rakið má ráða
að mannréttindafulltrúi Evrópuráðsins
lítur 24 ára regluna sömu augum og
aðrir sem hafa gagnrýnt hana, svo sem
Alþjóðahús. Verður að líta á orð hans
sem vísbendingu um það að reglan fái
ekki staðist ákvæði Mannréttinda-
sáttmála Evrópu, öndvert við það sem
danski ráðherrann heldur fram í at-
hugasemdum sínum við skýrslu mann-
réttindafulltrúans.
Hafa ber í huga að Mannréttinda-
dómstóllinn einn úrskurðar um það
hvort brotið hafi verið gegn ákvæðum
Mannréttindasáttmálans, það er ekki
mannréttindafulltrúans að skera úr um
það. Hann tekur hins vegar mið af
dómafordæmum dómstólsins í verkum
sínum. Telji hann að endurskoða beri
einstök ákvæði í löggjöf aðildarríkja
vegna þess að þau skapi hugsanlega
hættu á mannréttindaskerðingu, eru
líkur á að Mannréttindadómstóllinn
komist að sömu niðurstöðu.
Dómsmál í
uppsiglingu í Danmörku
Fyrrgreindar athugasemdir mannrétt-
indafulltrúans um óljós ákvæði dönsku
laganna um rétt flóttamanna til fjöl-
skyldusameiningar eiga vart við hér á
landi, þar sem í 46. gr. útlendingalaga
er kveðið á um rétt maka flóttamanns
og barna undir 18 ára aldri, á hæli. Var
engin breyting gerð á ákvæðinu sl. vor
og verður að ætla að 24 ára reglan taki
ekki til maka flóttamanna. Hið sama
virðist eiga við um maka EES-borgara,
enda fengi slíkt vart samræmst samn-
ingnum um Evrópska efnahagssvæðið
og viðaukum við hann.
Eins og fram hefur komið í fréttum
nýlega, hefur þegar verið höfðað dóms-
mál í Danmörku vegna 24 ára regl-
unnar. Þá hefur heyrst að dönsk mann-
réttindasamtök ætli að höfða mál vegna
ýmissa ákvæða í dönsku útlendingalög-
unum, m.a. 24 ára reglunnar. Því er lík-
legt að á þessi skilyrði dönsku laganna
reyni fyrir Mannréttindadómstólnum.
Er að sjálfsögðu mjög áhugavert fyrir
okkur að fylgjast með þessum málum,
og þá einkum hvað 24 ára regluna
áhrærir.
tindafulltrúi
ns lítur 24 ára
u augum og
fa gagnrýnt
m Alþjóða-
Höfundur er lögfræðingur
Alþjóðahúss.
opinberlega fyrir ummæli sem hann
smál og sagt hugmyndir hans í þeim
því á óvart að demókratar skuli
h taki nokkra áhættu með útnefningu
nú af stað í öldungadeild Bandaríkja-
a forsetakosninganna í haust er að ná
að ganga að fá Goss samþykktan
með þessu móti tækifæri til að varpa
mmistöðu Bush í þjóðarörygg-
m að ráðast á Írak í fyrra og um
nilla fyrir innrásina og raun bar vitni
opnabúr Íraka.
núa vörn í sókn
að síður. Hikaði ekki við að hunsa ráð-
m að best væri að láta John McLaug-
aldlega gegna embættinu fram yfir
na þá að Bush vilji slá vopnin úr
í sókn. Þeir hafi nefnilega gagnrýnt
r búinn að tilnefna arftaka George
orsetann fyrir að hafa ekki lýst sig
ð breytingum á fyrirkomulagi leyni-
sem fram koma í nýlegri skýrslu
á Bandaríkin 11. september 2001.
Með skipan Goss nú hafi Bush hins vegar tekið frumkvæði í þessum
málum á ný.
Hefur The Washington Post eftir ónafngreindum embætt-
ismönnum að Hvíta húsið hafi einfaldlega metið stöðuna þannig að
Bush gæti ekki tapað: demókratar geti ákveðið að efna til vandræða í
öldungadeildinni í tengslum við staðfestingu Goss en Bush gefist þá
tækifæri til að saka þá um að standa í vegi fyrir því að nauðsynlegur
stöðugleiki komist á hjá CIA á tímum þegar ógn steðjar að bandarísku
þjóðinni og þegar stofnunin þarfnast nauðsynlega styrkrar stjórn-
unar.
„Þetta var pólitískt erfið staða [fyrir forsetann]. En Bush veðjar á
að hann geti leikið hina pólitísku refskák á næstu mánuðum betur en
demókratar,“ segir Michael O’Hanlon, fræðimaður við Brookings-
stofnunina í Washington.
„Heimavarnir og stríðið gegn hryðjuverkum eru það sem helst gef-
ur Bush sterkari stöðu umfram Kerry – jafnvel það eina, myndu sumir
segja. Og hann vill ekki eiga á hættu að þar verði breyting á,“ segir
David Rohde, stjórnmálafræðingur við ríkisháskólann í Michigan.
Þrátt fyrir þá gagnrýni sem úr röðum demókrata hefur heyrst er
ekki talið sennilegt að þeir reyni að koma í veg fyrir staðfestingu Goss
í embættið. Þeir vilji forðast þá stöðu sem kom upp fyrir þingkosning-
arnar 2002 en þá notaði Bush það sem fyrr segir óspart gegn demó-
krötum í kosningabaráttunni að þingmenn flokksins skyldu ekki hafa
lagt blessun sína hratt og skilmerkilega yfir heimavarnarfrumvarp
hans, sem þá var til meðferðar.
Þá er bent á að Bush gæti svarað gagnrýni demókrata, um að út-
nefning Goss sé flokkspólitísk, með því að minna á að hann hafi nýtt
sér starfskrafta George Tenet í heil þrjú ár, jafnvel þó að Tenet hafi
verið skipaður til starfans þegar demókratinn Bill Clinton var í Hvíta
húsinu.
Að síðustu hefur verið bent á að yfirmenn CIA hafi svo sem áður
komið úr röðum stjórmálamanna. Ronald Reagan skipaði til dæmis
William Casey, sem stýrði kosningabaráttu hans í forsetakosning-
unum 1980, sem yfirmann CIA og George Bush eldri varð yfirmaður
CIA um miðjan áttunda áratuginn þrátt fyrir að hann hefði áður verið
búinn að gegna starfi formanns landsnefndar Repúblikanaflokksins.
Ekki langlífur í embætti?
Bush Bandaríkjaforseti hefur sem fyrr segir tekið vel tilmælum
þingnefndarinnar sem rannsakaði aðdraganda árásanna á Bandaríkin
11. september 2001. Lýsti Bush sig m.a. samþykkan því að komið verði
á fót sérstöku embætti yfirmanns leyniþjónustumála innanlands, sem
yrði hluti af alríkislögreglunni FBI en fengi vald til að móta stefnu og
störf jafnt CIA og FBI á sviði innanlandsöryggis. Forsetinn er hins
vegar ekki á því að umræddur yfirmaður allra öryggismála í Banda-
ríkjunum eigi að taka sæti í ríkisstjórn og hafa aðsetur í Hvíta húsinu.
Hverju sem því líður eru vangaveltur þegar farnar af stað um það
hver muni gegna þessu nýja embætti og talið er að skipan Goss nú
sem forstjóra CIA geti þýtt, að hann muni koma sterklega til greina.
„Hann gæti verið réttur maður í það,“ segir repúblikaninn Mike DeW-
ine, öldungadeildarþingmaður frá Ohio. „Hann væri fær um að fara á
fund forsetans og horfa í augu hans og leiða hann í allan sannleika um
stöðu tiltekinna mála án þess að blikna.“
Scott McClellan, talsmaður Hvíta hússins, vildi ekki útiloka þennan
möguleika eða staðfesta að Goss kæmi til greina í embættið. En frétta-
skýrendur benda á að ekki sé heldur öruggt að Porter Goss sitji lengi
á forstjórastóli hjá CIA. Ef Bush nái ekki endurkjöri í forsetakosning-
unum í nóvember sé allt eins líklegt að næsti forseti vilji velja annan
mann í starfið.
allir ánægðir með valið á nýjum forstjóra CIA. Ekki er þó
Goss í embættið fáist staðfest í öldungadeild þingsins.
AP
efur verið nýr forstjóri CIA, ásamt
seta í Hvíta húsinu í fyrradag. Goss
ndaríkjaþings fyrir Florida-ríki
unum 1962-1972 og hafði þá m.a.
A í bæði Mið-Ameríku og í Vestur-
Goss er einn af auðugustu þing-
nir hans voru á síðasta ári metnar á
a milljóna Bandaríkjadala, þ.e. á
7 milljarðs.
ngmaður
david@mbl.is
Helstu heimildir: Associated Press, The Washington Post, fréttasíða BBC.