Morgunblaðið - 17.10.2004, Blaðsíða 8

8 SUNDAY 17. OCTOBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hann sendi mig.
Af þeim 19 þingmál-um sem tekinverða fyrir á
Kirkjuþingi er heimild til
þess að selja prestssetur
eða hluta af prestssetrum.
Tillagan er lögð fram af
stjórn prestssetrasjóðs,
en sjóðurinn fer með yf-
irstjórn prestssetra og
hefur fyrirsvar þeirra
vegna.
Prestsjarðir sem at-
huga á um heimild til sölu
á eru sjö talsins en að auki
eru tvær landspildur inn-
an kirkjujarða. Höskuldur
Sveinsson, framkvæmda-
stjóri prestssetrasjóðs,
bendir á að jarðirnar séu
allt fyrrverandi prestssetur.
„Lykilinn að þessu er sá að það
er búið að leggja þessi prests-
setur sem slík niður, þess vegna
er verið að selja þau,“ segir
Höskuldur. Hann segir fjölda fyr-
irspurna hafa borist frá einka-
aðilum vegna þessara jarða sem
hafi sýnt þeim áhuga, en jarðirn-
ar sem fyrirhugað er að selja eru
eftirfarandi: „Prestssetursjörðin
Árnes á Ströndum í Árneshreppi,
Húnavatnsprófastsdæmi. Prests-
setursjörðin Ásar í Skaftártungu,
Skaftafellsprófastsdæmi. Prests-
setursjörðin Bergþórshvoll í
Vestur-Landeyjum, Rangárvalla-
prófastsdæmi. Prestssetursjörðin
Desjarmýri í Borgarfirði eystri,
Múlaprófastsdæmi. Prestsset-
ursjörðin Prestbakki við Hrúta-
fjörð, Húnavatnsprófastsdæmi.
Prestssetursjörðin Vatnsfjörður,
Ísafjarðarprófastsdæmi. Prests-
setursjörðin Hraungerði í Ár-
nesprófastsdæmi. Að selja land
úr prestssetursjörðinni að Hofi í
Vopnafirði. Um er að ræða land-
spildu þá sem látin var frá prests-
setrinu Hofi á árinu 1954 til ný-
býlisins Deildarfells (Deildar-
lækjar). Nánar tiltekið er um að
ræða ca 94 ha landspildu. Að selja
land úr prestssetursjörðinni að
Hofi í Vopnafirði. Um er að ræða
landspildu sem núverandi sókn-
arprestur hefur ræktað upp og
reist lítið hús á.
Enginn forkaupsréttur
Höskuldur segir jarðirnar
leigðar út nú um mundir. T.a.m.
sé Árnes á Ströndum leigt út til
árs, en nágrannabóndinn leigir
það. Þar er talsvert æðarvarp
sem telst til hlunninda að sögn
Höskulds. Hann bendir á að jarð-
irnar séu allar embættisjarðir og
því hafi prestarnir sem slíkir eng-
an forkaupsrétt að þeim. Þeir fari
af jörðinni þegar þeir hafa lokið
sinni þjónustu. Hann segir að lítið
sé hægt að ræða um eitthvert
verð á jörðunum. „Við erum ekki
komnir svo langt í messunni, ef
svo má að orði komast,“ segir
Höskuldur. Væntanlega færu
jarðirnar í mat hjá fasteignasöl-
um, eða í einhvern slíkan farveg.
„Það hefur verið rætt stundum
á þingi að vegna sögulegrar þýð-
ingar þessara jarða þá ætti kirkj-
an ekki að selja þær,“ segir Hösk-
uldur. Hlutverk prestssetrasjóðs
sé ekki að eiga jarðir hér og þar.
Heldur sé hann fyrst og fremst
hugsaður sem rekstrarsjóður.
Hann bendir á að vissar efasemd-
ir séu meðal manna um að selja
jörð eins og t.d. Bergþórshvol
sem sé landsfræg ef þá ekki
heimsfræg jörð, með mikla sögu á
bak við sig.
Lög um sölu kirkjujarða
Árið 1907 voru sett lög um sölu
kirkjujarða þar sem samkomulag
var gert við ríkið um að afhenda
kirkjujarðirnar. Í staðinn skyldi
ríkið greiða laun presta og þannig
varð ríkið vörsluaðili eigna fyrir
kirkjuna, sem átti verulegar fast-
eignir. Gamla kerfið, þar sem
prestarnir sjálfir báru ábyrgð á
viðhaldi prestssetursins og kirkj-
unnar, var gengið sér til húðar því
ekki var hægt að reka prestsemb-
ættin á því sem kirkjujarðirnar
gáfu af sér.
Í samkomulaginu frá 1907 var
gengið út frá að kirkjujarðirnar
skyldu afhentar og ríkið myndi
ávaxta andvirði seldra kirkju-
jarða í kirkjujarðasjóði og í prest-
launasjóði. Prestlaunasjóður var
jöfnunarsjóður er átti að jafna
tekjur presta. Launakerfið varð
ekki langlíft og prestar fóru á föst
laun frá ríkinu nokkrum árum
seinna. Efnahagsþrengingar hög-
uðu því þannig að sjóðirnir urðu
að engu.
Í janúar 1997 var gert sam-
komulag milli þjóðkirkjunnar og
íslenska ríkisins um að „kirkju-
jarðir og aðrar kirkjueignir sem
þeim fylgja, að frá töldum prests-
setrum og því sem þeim fylgir,
væru eign íslenska ríkisins“ á
móti þeirri skuldbindingu að ís-
lenska ríkið greiddi „laun presta
þjóðkirkjunnar og starfsmanna
biskupsembættisins“. Þetta var
síðan áréttað í lögum um stöðu
stjórn og starfshætti þjóðkirkj-
unnar er tóku gildi 1. janúar 1998.
Í framhaldi var gerður fjárhags-
samningur sem var útfærsla á
ofangreindu kirkjujarðasam-
komulagi og fjallaði hann um laun
og rekstrarkostnað biskupsemb-
ættisins, presta, prófasta og
vígslubiskupa. Viðræðum um
prestssetrin og eignir sem þeim
fylgja er ekki lokið. Samkomulag-
ið frá 1997 er endurnýjun og
árétting á löggjöfinni frá 1907.
Fréttaskýring | Rætt um sölu kirkjujarða
Einkaaðilar
sýna áhuga
Um er að ræða sjö prestssetur og tvo
hluta úr prestssetrum
Kirkjuþing verður haldið í Grensáskirkju.
Eignir kirkjunnar og
greiðslur ríkisins

Jarðeignir sem voru í eigu
kirkjunnar og ekki höfðu verið
seldar með lögmætri heimild eru
kirkjujarðir en ekki ríkisjarðir.
Þetta var grundvöllur viðræðna
við ríkið um að tengja saman á
ný eignir kirkjunnar og
greiðslur frá ríkinu og lauk þeim
með samningi milli ríkis og
kirkju árið 1997. Enn er eftir að
semja um prestssetur o.fl. að því
er fram kemur í upplýsingum frá
þjóðkirkjunni.
jonpetur@mbl.is
Sigurrós
Þorgrímsdóttir
Ásdís Halla
Bragadóttir
Arnbjörg
Sveinsdóttir
Stjórnmálanámskeið fyrir konur
19. október til 11. nóvember, þriðjudags- og
fimmtudagskvöld, kl. 20.00—22.10
í Valhöll, Háaleitisbraut 1
LÁTTU AÐ ÞÉR KVEÐA!
• Konur og áhrif
• Konur í forystu
• Konur og stjórnmál
• Konur og vald
• Konur og lýðræði
• Aukinn hlutur kvenna
í stjórnmálum
• Listin að vera
leiðtogi
• Konur og auður
• Konur og velgengni
• Konur og fjölmiðlar
• Að kveðja sér hljóðs
• Konur og
Sjálfstæðisflokkurinn
• Flokksstarfið
• Fundarstjórn
Hanna Birna
Kristjánsdóttir
Stefanía
Óskarsdóttir
Sólveig
Pétursdóttir
Ásta
Möller
Ragnheiður
Elín Árnadóttir
Þorbjörg H.
Vigfúsdóttir
Þórunn
Guðmundsd.
Sigríður Anna
Þórðardóttir
Gréta
Ingþórsdóttir
Drífa
Hjartardóttir
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
Stjórnmálaskólinn, SUS, LS, Heimdallur og Hvöt.
Innritun: Sími 515 1700/777. Netfang: disa@xd.is www.xd.is
AUGLÝSINGADEILD netfang: augl@mbl.is, sími 569 1111