Morgunblaðið - 24.02.2005, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 24.02.2005, Blaðsíða 30
30 FIMMTUDAGUR 24. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ UMRÆÐAN T alsmenn samtaka grunnskólakennara hyggjast nú verja láglaunastefnuna af miklu offorsi, enginn má skerast úr leik. Að minnsta kosti fæ ég ekki séð að hægt sé að túlka viðbrögð þeirra vegna væntanlegra samninga við kenn- ara í Ísaksskóla á annan hátt. Engu virðist skipta þótt kenn- ararnir við skólann einkarekna bendi á að þeir muni hækka í launum en að vísu mismunandi mikið. Kennaraforystan ætlar að berjast til síðasta blóðdropa fyrir rétti sínum til að ráðskast með kjör félagsmanna í miðstýrðum samningum með gamla laginu. Lægsti samnefnarinn er þar á bæ alltaf hin eina, sanna við- miðun, enginn má reyna að skara fram úr. Það er nefnilega svo ljótt og stríðir gegn lögmál- inu um að dýrlegt jafn- rétti ríki í eymd allra. Kjörin eru ekki málið heldur völdin yfir félagsmönnum. Kannski er forustan líka smeyk við að almennir félagsmenn hagi sér ekki eins og jarmandi sauða- hjörð og fari að velta því fyrir sér, ef tilraunin í Ísaksskóla gengur vel, hvort eitthvað sé bogið við stefnuna sem fylgt hef- ur verið síðustu áratugi. Hvort það geti lagað kjörin og kennsl- una að skólarnir verði einka- reknir og samið um kaup og kjör í hverri stofnun. Einu sinni í árdaga þurfti launafólk að berjast hatramm- lega fyrir réttinum til að semja saman um kaup og kjör við óvin- veitta atvinnurekendur. Hinir síðarnefndu vildu ekki samtök vegna þess að þá myndi leik- urinn jafnast. Launþegi mátti sín lítils gagnvart peningavaldinu ef hann stóð einn. En það er langt síðan sam- félagið var svo harkalegt. Og við skyldum líka halda að einhverju máli skipti að viðsemjandi kenn- ara er enginn annar en skatt- greiðandinn sjálfur sem kýs sér fulltrúa sem aftur skipa fulltrúa til að annast samningagerðina. Kennarar eru skattgreiðendur og eru því í ákveðnum skilningi að semja við sjálfa sig. Rauðir fánar og gömul slagorð verða vægast sagt ankannaleg þegar menn berjast gegn sjálfum sér. Kennararnir 10 í Ísaksskóla verða vafalaust brotnir á bak aftur, svo mikið er í húfi fyrir stéttarfélögin. Ráðamenn kenn- arafélagsins telja og sennilega með réttu að fái hinir óbreyttu svona mikið frjálsræði verði sjálfur valdagrundvöllur foryst- unnar í hættu. Þeir muni missa réttinn til að lama þjóðfélagið með reglulegu millibili, fái ekki lengur að sýna þannig mátt sinn og megin. Hvað er það sem Ísaks- skólafólkið er að ræða um, er þetta eitthvað sem hefur eins og dottið af himnum ofan? Svo sannarlega ekki. Hugmyndin að baki samningum þeirra var og er nefnd vinnustaðasamningur og hefur öðru hverju verið rædd en aldrei náð tryggri fótfestu hér á landi. Þá er að vísu yfirleitt gengið lengra og átt við að allir starfsmenn sama fyrirtækis/ stofnunar semji um ákveðinn lágmarkstaxta. Síðan er hægt að hafa ákvæði um að hver ein- stakur geri samning við fyr- irtækið um hærra kaup, t.d. með tilliti til ábyrgðar eða mennt- unar. Þetta merkir að sjálfsögðu að eftir sem áður verður launamun- ur innan fyrirtækja eins og nú tíðkast. Kosturinn er hins vegar sá að hægt er að miða kröfur við aðstæður á hverjum stað. Hver er skynsemin í því að fyrirtæki sem verður fyrir óvæntum áföll- um megi undir engum kring- umstæðum spyrja starfsmenn hvort þeir séu reiðubúnir að taka á sig tímabundnar launa- lækkanir og koma þannig í veg fyrir hrun? Og jafnframt semja um betri kjör en gerist í sam- bærilegum fyrirtækjum ef rekst- urinn gengur framar vonum? En þetta er ekki sjálfsagt fyr- ir þá sem eru fastir í gömlum slagorðum stéttabaráttunnar um að sá sem kaupi vinnuna sé allt- af „óvinurinn“. Aldrei megi líta svo á að hann og launþegarnir geti átt einhverja sameiginlega hagsmuni. Það séu stéttsvik og betra að allir standi uppi at- vinnulausir en að taka tillit til aðstæðna í hverju fyrirtæki og rifa seglin. Þetta afturhaldssjón- armið margra stéttarfélaga veld- ur því að æ fleiri launþegar neita að vera í beisli og velja þá leið að gera sinn eigin samning við vinnuveitandann. Það sem mörgum óar við er sú lausn að hver einstakur kennari semji við skólastjóra um eigin kjör. Stjórnandinn fær því tæki- færi til að umbuna þeim sem hann eða hún vill umfram allt að vinni áfram við stofnunina. Verð- leikar munu ráða en ekki starfs- aldur sem nú er ein helsta við- miðun þegar raðað er í launa- flokka. En er ekki réttlátt að fólk sem hefur tollað í starfi áratugum saman fái hærra kaup en græn- jaxlarnir? spyrja menn. Nú vandast málið. Hvernig á miðaldra maður að þora að leggja til atlögu við þessa grunn- múruðu réttlætiskenningu – eiga á hættu að sigra og verða síðan lækkaður í launum til að hægt sé að hygla ungum og hæfari vinnufélaga? Er ekki nóg um meðvitundarlausa æskudýrkun í auglýsingum? Þetta er erfitt, bragðið er beiskt. En það breyt- ir engu um að reglubundnar starfsaldurshækkanir eru, þegar grannt er skoðað, ekki endilega réttlátari en til dæmis hækkanir í samræmi við breytingar á vaxt- arlagi eða háralit. Varla dettur nokkrum í hug að hrukkur, grá hár eða ístra séu trygging fyrir betra vinnu- framlagi þó að uppsöfnuð þekk- ing og reynsla séu sannarlega mikils virði. Ekki getur launþeg- inn dæmt sjálfur um það, hætt er við að dómurinn litist af eig- inhagsmunum. Heppilegast er að stjórnandi meti það hvort sú reynsla og þekking nýtist vel. Síðan getum við hin reynt að telja honum hughvarf eða bölvað í hljóði. Gráhært réttlæti Ráðamenn kennarafélagsins telja og sennilega með réttu að fái hinir óbreyttu svona mikið frjálsræði verði sjálfur valdagrundvöllur forystunnar í hættu. VIÐHORF Eftir Kristján Jónsson kjon@mbl.is SÚ UMRÆÐA, sem farið hefur fram um málefni Þjóðarbókhlöð- unnar á síðum þessa dagblaðs und- anfarið, þar sem komið hefur fram hógvær og rökstudd gagnrýni á yf- irstjórn Lands- bókasafns Íslands – Háskólabókasafns, hef- ur þegar haft jákvæð áhrif þótt í litlu sé. Þó að enn hafi ekki verið stungið nema á fáum kýlum hefur umfjöllun í þessum fjölmiðli orðið til þess, að for- ráðamenn safnsins eru nú varari um sig, um sinn, en áður var, a.m.k. í gerðum en að vísu ekki í orðum. Þeir hafa reyndar lengi verið undir „smásjánni“, en aldrei eins og nú þegar fjöldi mætra manna fylgist með málefnum safnsins af nákvæmni. Hagur og efling þessarar opinberu stofnunar varðar sannarlega allan al- menning sem og háskólasamfélagið í landinu. Fjármálastjórn safnsins virðist nú vera sem í molum, eins og stórkost- legur og hraðvaxandi fjárhagshalli stofnunarinnar síðustu misserin ber skýran vott um, og vitanlega verður hann ekki bættur með uppsögnum mætra starfsmanna, sem mjög hafa verið í umræðunni. Er þá ekki úr vegi að minna á, að forstöðumenn og stjórnir opinberra stofnana bera ábyrgð á því að fjárhagsráðstafanir þeirra séu í samræmi við heimildir. Geta veruleg frávik frá heimiluðum rekstr- arútgjöldum, hvort heldur sem þau stafa af getuleysi eða verða af ráðnum hug, varðað hlutaðeigandi stjórn- endur viðurlögum ef áminningar koma fyrir ekki, sbr. m.a. 49. gr. laga nr. 88/1997 um fjárreiður ríkisins. Með fjármálum stofnunar- innar er nú fylgst mjög náið af hálfu þar til bærra ríkisstjórnvalda – og er aldrei að vita nema einhverra tíðinda sé að vænta úr þeirri átt, án þess að neitt verði fullyrt í þeim efn- um. Af hálfu yfirstjórnar safnsins hafa verið höfð uppi nokkur andmæli gegn þeirri gagnrýni, sem fram hefur kom- ið, en þó tekið á fáu, sem vonlegt er sökum þess að þar hefur verið komið við ýmis kaun, sem reynt hefur verið að dylja. Sá fulltrúi yfirstjórnarinnar, sem verið hefur til andsvara, hefur t.d. gefið mjög villandi upplýsingar um uppsagnir starfsmanna safnsins hin síðustu misserin, svo að furðu gegnir. Einnig hefur hann, svo dæmi sé tekið, fjallað um málefni hand- ritadeildar safnsins (er hann vildi leggja niður ekki alls fyrir löngu, „sællar“ minningar, og hefur tæpast faglega þekkingu til að rita um) og sveigt að minningu og starfsheiðri merkra og þjóðkunnra fræðimanna, sem á liðnum árum og áratugum hafa starfað að útgáfu vandaðra skráa um handritaeign safnsins, svo sem sýnt er fram á með verðugum hætti í at- hyglisverðri og djarflegri grein eins hinna kunnustu starfsmanna safnsins í Morgunblaðinu 10. febrúar sl. Mjög margir starfsmenn stofn- unarinnar óttast um sinn hag ef þeir dirfist að viðra skoðanir sínar á mál- efnum safnsins opinberlega, svo sem Heggur sá, er hlífa skyldi Páll Sigurðsson fjallar um Landsbókasafn – Háskólabókasafn ’Á það skal þó minnt, aðstjórn safnsins kann, eftir atvikum, að bera sömu ábyrgð á því, sem miður fer, og fastráðnir yfirstjórnendur þess.‘ Páll Sigurðsson ÁHYGGJUR af slökum rekstri, flótta verslana og döpru mannlífi við Laugaveg hefur tröllriðið opinberri umræðu undanfarin ár. Þær hafa nú vikið fyrir frásögnum af bjartsýnum kaupmönnum, fjárfestingum og áhugasömum almenningi sem vill miðborginni vel. Fjölmargt veldur þessum ánægjulega viðsnúningi. Án efa á þróunaráætlun miðborgarinnar þar hlut að máli. Af henni er sprottin andlitslyfting Austurvallar, breiðar gangstéttar Bankastrætis og hið nýja andlit Skólavörðustígs. Borg- aryfirvöld hafa einnig gert Lauga- veginum, elstu verslunargötu lands- ins, til góða og einkaaðilar hafa fylgt í kjölfarið með margvíslegu framtaki. Verslunum fjölgar nú í fyrsta sinn í áratug. Byggt hefur verið í skörð þannig að vel hefur til tekist á Lauga- vegi 22 b og 40. Viðgerðir eru hafnar á gömlum og reisulegum húsum þannig að prýði er að. Til varnar miðborginni Þróunaráætlun var unnin í sam- vinnu Miðborgarsamtakanna og Reykjavíkurborgar. Ástæðan var sú að í miðborginni voru ýmis vandamál sem komu í veg fyrir að hún gæti staðið undir nafni og þróast með æskilegum hætti. Þau sem við blöstu voru: fækkun verslana, einkum í Kvosinni, óheft fjölgun veitingahúsa og vínveitingastaða, ónógt framboð af heppilegu verslunarrými, ónógt framboð af heppilegu skrifstofurými, skortur á fjárfestingu, skortur á skýrri framtíðarsýn, skortur á bíla- stæðum, lítil uppbygging íbúðar- húsnæðis og aukin samkeppni frá Kringlu og síðar Smáralind. Mikil vinna var lögð í þarfagreiningu m.a. með fundum og viðtölum við fulltrúa viðskiptalífsins, fulltrúa íbúa, fast- eignasala, kaupmenn, fulltrúa banka, fulltrúa húsverndarfólks og ferða- þjónustu svo fáir séu taldir. Ráðnir voru erlendir ráðgjafar með víðtæka reynslu af árangursríkri endurreisn miðborgarsvæða. Heildarskipulag Laugavegar Eitt mikilvægasta verkefni þróun- aráætlunar var þó tvímælalaust gerð deiliskipulags fyrir Laugaveginn. Samkvæmt eldra skipulagi frá 1927 má segja að öll hús við Laugaveg hafi mátt víkja. Engar skýrar kvaðir voru heldur um útlit þess sem koma ætti í staðinn. Hið nýja skipulag fól hins vegar í sér heildstæða sýn á ásýnd og yfirbragð Laugavegar sem versl- unargötu þar sem sjónarmið upp- byggingar og varðveislu haldast í hendur. Á hverjum reit var samráð við hagsmunaaðila og íbúa á frum- stigi auk hinnar hefð- bundnu kynningar og auglýsingaferils. Loks voru drög að deiliskipu- lagi á nær öllum reitum við Laugaveg rýnd af sérstökum hópi til að tryggja samræmi og að markmið um metn- aðarfulla uppbyggingu í sátt við umhverfið. Alls voru þetta 19 reitir. Sameiginlegur metnaður Það er um þessar 19 áætlanir sem umræða hefur risið síðustu daga. Þau hafa flest verið í fullu gildi síðustu tvö þrjú ár. Borgaryfirvöld gáfu meðal annars út upplýsingabækling til að kynna Laugavegs- skipulagið og haustið 2003 var haldin mið- borgarsýning á sem vakti verulega athygli. Allar deiliskipulags- tillögurnar byggðust m.a. á húsakönnunum þar sem skráð er saga hvers einasta húss. Raunar má efast um að vandað hafi verið jafnrækilega til skipulags á nokkru byggðu svæði á Íslandi enda stendur fátt Reykvíkingum eins nærri hjarta og gamli bærinn. Þennan sama hug ber borgarstjórn til miðborgarinnar. Það var sameiginlegur metnaður fyr- ir miðborginni sem gat af sér þessa umfangsmiklu vinnu í þágu miðborg- armála. Tímabær umræða Umræða undanfarinna daga er kærkomin og tímabær. Í mínum huga endurspeglar hún þó einnig að borgaryfirvöldum hafi að einhverju leyti mistekist að kynna niðurstöðu samráðsins og þróunaráætlunar og skipulags hvað sem sýningum og kynningarbæklingum líður. Alla um- ræðu er mikilvægt að byggja á stað- reyndum. Skipulagið kveður á um hvar megi byggja frekar upp og hvar ekki. Þau gömlu hús við Laugaveg sem fest eru í sessi með nýju skipu- lagi eru þó vitanlega langtum fleiri en þau sem mega víkja. Ef til niður- rifs kemur þarf að sækja um það sér- staklega og þá á grundvelli hug- mynda um hvað eigi að koma í staðinn. Þær geta falið í sér viðbygg- ingar við eldri hús, flutning innan reita eða á nýjar lóðir eða nýjar byggingar. Og ekki er síður mikilvægt að á miðborgarsvæðinu gilda frá árinu 2000 strangir skilmálar um útlit, svipmót nýbygg- inga og raunar allt nið- ur í frágang hurða og glugga. Áhyggjur af útliti Í umræðunni hefur ýmist verið litið fram hjá þessum skilmálum eða áhyggjum lýst af því að þeir haldi ekki. Þetta á bæði við um stuðningsmenn og gagnrýnendur Lauga- vegsskipulagsins. Þetta eru fullkomlega eðlilegar áhyggjur enda geymir sagan því miður dæmi um allt of fyrirferðarmikil og jafnvel ljót hús á lyk- ilreitum. Ljóst er að í nýbyggingum í gamla bænum mun reyna jafnt á snilli og hógværð arki- tekta, virðingu fyrir svipmóti og sögu. Jafnframt mun reyna á metnað og festu skipulagsráðs Reykjavík- urborgar við að fylgja ofangreindum skilmálum eftir. Tryggja þarf að upp- bygging við Laugaveg verði til bóta. Til stuðnings í því verkefni verður stofnaður hópur fagfólks og fulltrúa íbúa sem veita mun umsögn um allar nýbyggingar við Laugaveg. Jafn- framt verði metið hvort ástæða er til að setja frekari skilmála og jafnvel láta vinna leiðbeinandi teikningar um útlit á völdum reitum. Eflaust verður alltaf hægt að deila um útlit húsa. Með þessu móti verður skipulagsráð þó betur í stakk búið að tryggja upp- byggingu sem fer vel í umhverfi sínu og forða Laugavegi frá metn- aðarleysi eða slysalegu útliti nýbygg- inga. Uppbygging í sátt við sérkenni Laugavegar Dagur B. Eggertsson fjallar um Laugaveginn ’Eitt mikilvæg-asta verkefni þróunaráætl- unar var þó tví- mælalaust gerð deiliskipulags fyrir Laugaveg- inn.‘ Dagur B. Eggertsson Höfundur er formaður skipulagsráðs.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.