Morgunblaðið - 25.06.2005, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 25. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Fastlega er reiknað með þvíað sósíalistar, sem áðurkenndu sig við komm-únisma, sigri í þingkosn-
ingum sem fara fram í Búlgaríu í
dag. Virðist sem almenningur í land-
inu hafi fengið nóg af núverandi for-
sætisráðherra og fyrrverandi kon-
ungi Búlgaríu, Simeon af
Sachsen-Coburg-Gotha (eða Simeon
Saxe-Coburg), þrátt fyrir að í stjórn-
artíð hans hafi hagvöxtur aukist,
dregið hafi úr atvinnuleysi, Búlgarar
hafi gengið í Atlantshafsbandalagið
(NATO) og markviss skref hafi verið
stigin í átt að aðild að Evrópusam-
bandinu.
Skoðanakannanir sem birtar voru
á fimmtudag sýna að sósíalistar
munu hljóta á bilinu 35-46% at-
kvæða. Þetta er afgerandi forysta á
Þjóðarhreyfingu Simeons, en hún
fær á bilinu 18,5-25% atkvæða skv.
könnunum. Myndi það verða umtals-
vert fylgistap fyrir Simeon af Sach-
sen-Coburg-Gotha, eða Saxcoburg-
gotski eins og búlgörsk, borgaraleg
útgáfa ættarnafnsins hljómar, en
flokkur hans fékk meira en helming
þingsæta í kosningunum í júní 2001.
Viðurkennir mistök en biður
um áframhaldandi umboð
Fréttaskýrendur segja að kjós-
endur hafi misst tiltrú á hinum 68
ára gamla Saxcoburggotski en hann
lofaði því, eins og frægt er orðið, að
koma á betri tíð með blóm í haga á
800 dögum í embætti.
Hagvöxtur í Búlgaríu er um þess-
ar mundir mjög mikill, 6%, og at-
vinnuleysi hefur farið úr 18% í 13%
en óánægja íbúa landsins með for-
sætisráðherrann er engu að síður
mikil, þannig sýna kannanir að að-
eins 37% almennings eru ánægð með
störf hans. Hafði konungurinn fyrr-
verandi einu sinni meira en 70%
þjóðarinnar á bakvið sig.
Er staðreyndin sú að þrátt fyrir að
miðað hafi í rétta átt þá býr enn
helmingur íbúa Búlgaríu við fátækt,
glæpagengi leika lausum hala og
spilling er landlæg.
„Ég hef mjög neikvætt álit á kon-
unginum núna. Hann sveik loforð sín
og það finnst mér agalegt,“ hefur
AFP-fréttastofan eftir Ivo Ivanov,
Búlgara sem hún tók tali á útifundi
sósíalista í Sofiu á fimmtudagskvöld.
„Hann laug um 800 dagana,“ bætti
Ivanov við.
Saxcoburggotski hefur fyrir sitt
leyti viðurkennt að hann hafi ekki
náð settu marki. „Vegna mistaka
sem ríkisstjórnin hefur gert þá varð
seinkun á því að sumum umbótaað-
gerðum yrði hrint í framkvæmd og
ekki allir íbúar landsins hafa notið
ávaxta umbótanna eins og ég hafði
vonast eftir,“ sagði hann í sjónvarps-
ávarpi á fimmtudagskvöld.
Fór konungurinn fyrrverandi
fram á það við landsmenn að þeir
gæfu honum tækifæri til að halda
umbótum sínum áfram, sagði að
næstu átján mánuðirnir myndu
skipta sköpum fyrir búlgörsku þjóð-
ina en Búlgaríu hefur verið heitið
inngöngu í ESB 2007 standi hún sína
plikt og hrindi tilteknum umbótum í
framkvæmd.
Styður aðgerðir í Írak
Saxcoburggotski fæddist Simeon
II og var krýndur konungur Búlg-
aríu aðeins sex ára gamall. Komm-
únistar afnámu hins vegar kon-
ungdæmi í Búlgaríu árið 1946 og
hrökklaðist Simeon þá í útlegð, bjó á
Spáni næstu fimm áratugina. Hann
sneri aftur til Búlgaríu árið 1996, eft-
ir hrun kommúnismans, og ákvað þá
að láta til sín taka í stjórnmálum
landsins og einungis fimm árum síð-
ar var hann orðinn forsætisráðherra;
fyrsti fyrrverandi konungurinn í
Evrópu til að verða kosinn forsætis-
ráðherra í heima-
landi sínu.
Mikil jákvæð
bylgja fylgdi kjöri
Simeons en hún
hefur ekki varað,
líkt og áður var
vikið að. Hefur sú
ákvörðun hans að
styðja hernaðar-
íhlutun Banda-
ríkjamanna í Írak
m.a. verið óvinsæl en Búlgarar hafa
460 manna herlið í Írak um þessar
mundir. Þrettán búlgarskir hermenn
hafa fallið í átökum í Írak og hefur
það valdið forsætisráðherranum
miklum pólitískum erfiðleikum.
Saxcoburggotski þykir sum-
partinn hafa verið óvenjulegur
stjórnmálaleiðtogi og hann virðist
ekki kunna alfarið við hinn harða tón
er einkennir stjórnmálabaráttuna.
Það bendir hins vegar ýmislegt til
þess að almenningur sé tekinn að líta
á „fágaðan“ stjórnarstíl Saxco-
burggotskis sem veikleikamerki og
að það skýri hugsanlega að hluta til
dvínandi fylgi við hann.
Enginn fær hreinan meirihluta
Forystumenn Sósíalistaflokksins
(PSB) hafa fyrir sitt leyti heitið því
að hækka laun fólks um 20%, efla
velferðarkerfið, lækka virðis-
aukaskattinn og skera upp herör
gegn spillingu í stjórnkerfinu komist
þeir til valda eftir kosningarnar í
dag.
Og sósíalistar hafa sett inngöngu í
ESB á oddinn, rétt eins og núverandi
valdhafar. Hefur Sergej Stanishev,
leiðtogi PSB, lýst því yfir að ef hann
verði næsti forsætisráðherra þá
muni hann skikka þing landsins til að
sitja út sumarið í því skyni að gera
allar þær lagabreytingar sem ESB
gerir kröfu um, þ.m.t. að setja nýja
refsilöggjöf, en með því vill hann af-
stýra hugsanlegum töfum á inn-
göngu Búlgaríu.
Búlgarskur Le Pen?
Ellefu ár eru liðin síðan sósíalistar
voru síðast í stjórn í Búlgaríu og
Stanishev, sem er aðeins 39 ára, til-
heyrir nýrri kynslóð stjórnmála-
manna á vinstri vængnum.
Ekki er hins vegar talið líklegt að
sósíalistar nái að tryggja sér hreinan
meirihluta í kosningunum í dag og
raunar er næsta víst að næsta stjórn
verður samsteypustjórn. Hafa
sósíalistar gefið í skyn að þeir myndu
taka flokk múslímska minnihlutans í
landinu, MDL, með sér í stjórn en
því er spáð að hann fái á bilinu 6-10%
í kosningunum.
Hugsanlega mun þetta ekki duga,
skiptist atkvæði jafnt, og sósíalistar
gætu því neyðst til að bjóða hægri-
flokkum til samstarfs einnig. Við
þær aðstæður þykir ljóst að pólitísk-
ur óstöðugleiki verði niðurstaðan
næsta kjörtímabilið.
Einn hægriflokkanna, Árás, er lík-
legur til að fá talsvert fylgi skv.
könnunum, þrátt fyrir að um glænýj-
an flokk sé að ræða sem ekki hafði
verið spáð góðu gengi. Málflutningur
forvígismanns flokksins, Volen Sid-
erov, virðist hins vegar óvænt hafa
fallið í góðan jarðveg meðal fólksins
en þar er höfðað til fordóma gegn
ýmsum minnihlutahópum í landinu,
s.s. sígaunum og Tyrkjum. Hafa
ýmsir álitsgjafar í búlgörskum fjöl-
miðlum líkt Siderov við franska þjóð-
ernisöfgamanninn Jean-Marie Le
Pen og hinn austurríska Jörg Haider
í aðdraganda kosninganna.
Fréttaskýring | Þingkosningar fara fram í Búlgaríu í dag. Davíð Logi Sigurðsson segir að svo virðist
sem búlgarskur almenningur sé óánægður með frammistöðu forsætisráðherrans og konungsins fyrrver-
andi, Simeon Saxe-Coburg, þrátt fyrir aukinn hagvöxt og minna atvinnuleysi.
Sósíalistar lík-
legir sigurveg-
arar í Búlgaríu
david@mbl.is
Reuters
Búlgarskir kjósendur ganga framhjá kosningaspjöldum í miðborg Sofiu með myndum af Simeon Saxe-Coburg.
Simeon
Saxe-Coburg
Volen
Siderov
Sergej
Stanishev
Róm. AP. | Norðurbandalagið á Ítalíu hef-
ur lagt fram tillögu þess efnis að hægt
verði að grípa til þess að vana nauðgara til
að refsa þeim fyrir glæp sinn. Roberto
Calderoli, umbótaráðherra og meðlimur
Norðurbandalagsins, lagði tillöguna fram
í kjölfar glæpaöldu sem talin er tengjast
innflytjendum í landinu. Calderoli hefur
einnig sagst telja að innflytjendur ættu að
borga einskonar tryggingargjald þegar
þeir koma inn í landið. Hafa niðrandi um-
mæli hans um innflytjendur vakið reiði og
víða verið fordæmd á Ítalíu.
Mótmælasamkomur
gegn innflytjendum
Fjölgun ofbeldisglæpa á Ítalíu að
undanförnu hefur þó einnig aukið á al-
menna tortryggni gagnvart innflytjend-
um. Fréttavefur BBC segir frá því að ný-
lega hafi nokkrum stúlkum verið nauðgað
í Mílanó og Bologna af, að því er talið er,
innflytjendum frá Norður-Afríku og í
kjölfarið hafi verið haldnar mótmælasam-
komur gegn innflytjendum.
Í könnun á vegum ítalska tímaritsins
L’Espresso kemur fram að 53% Ítala telja
að aukinn fjöldi innflytjenda sé ógn við ör-
yggi borgaranna, en 45% telja að innflytj-
endur hafi engin áhrif á öryggi fólks í
landinu.
Nauðgarar
verði
vanaðir
STJÓRN José María Aznar, þáverandi for-
sætisráðherra Spánar, leitaðist við að afvega-
leiða kjósendur eftir að hryðjuverkamenn
höfðu myrt 191 mann í sprengjutilræðum í
Madríd í marsmánuði í fyrra. Þetta kemur
fram í skýrslu rannsóknarnefndar sem lauk
störfum nú í vikunni.
Fjöldamorðið var framið 11. mars í fyrra en
þremur dögum síðar gengu Spánverjar að
kjörborðinu. Þvert á flestar spár tapaði flokk-
ur Aznars, Þjóðarflokkurinn (PP), kosning-
unum og til valda komst minnihlutastjórn
sósíalista.
Ýmsir héldu því fram að sigur sósíalista
væri til marks um að hryðjuverkamönnum
hefði tekist það ætlunarverk sitt að hafa áhrif
á niðurstöðu kosninga í lýðræðisríki. Með svo
ofboðslegu ódæðisverki hefði illvirkjunum tek-
ist að hræða almenning frá stuðningi við PP.
Hart var þá deilt um stuðning stjórnvalda á
Spáni við innrásina í Írak en skoðanakannanir
sýndu að yfirgnæfandi meirihluti var andvígur
framgöngu Aznars í málinu.
Aðrir héldu því fram að Aznar og menn hans
hefðu reynt að nýta sér fjöldamorðið í pólitísk-
um tilgangi í ljósi kosninganna. Stjórnvöld
héldu því fram í rúman sólarhring að ETA-
veg talist „viðeigandi í lýðræðisríki“.
Ýmsir fréttaskýrendur og sérfræðingar
halda því fram að almenningur hafi séð í gegn-
um viðleitni stjórnvalda til að beita blekk-
ingum eftir tilræðið og sú framganga hafi orðið
til þess að kalla fram snögga fylgissveiflu frá
Þjóðarflokknum. Þannig hafi viðbrögð Aznars
og manna hans kostað þá sigurinn.
Í skýrslunni, sem er 300 blaðsíður, kemur
ennfremur fram að stjórn Aznars hafi ítrekað
fengið viðvörun um að íslamskir hryðjuverka-
menn kynnu að láta til skarar skríða á Spáni.
Er því haldið fram að ríkisstjórnin hafi „aug-
ljóslega vanmetið þá hættu sem varað hafði
verið við“.
„Fáránleg“ niðurstaða
Sjö flokkar og hópar á þingi Spánar áttu
fulltrúa í rannsóknarnefndinni. Fulltrúar PP
neituðu hins vegar að fallast á þessa helstu
niðurstöðu skýrslunnar og eiga því formlega
ekki aðild að henni. Þingmenn Þjóðarflokksins
lögðu í gær fram sérstaka ályktun um skýrsl-
una þar sem niðurstöðu hennar er hafnað. Að
sögn spænska dagblaðsins El Mundo segir í
samþykkt þessari að niðurstöður skýrslunnar
séu „fáránlegar“ og „í engu samræmi við hið
sanna í málinu“.
Skýrslan verður nú rædd á þingi og gert er
ráð fyrir atkvæðagreiðslu um hana í næstu
viku.
hreyfingin baskneska
hefði verið að verki þó
svo að illvirkið líktist á
engan veg fyrri ódæð-
isverkum þessara
samtaka sem haldið
hafa uppi vopnaðri
baráttu fyrir stofnun
sjálfstæðs ríkis Baska
í 37 ár eða svo. Aznar
og undirsátar hans
ráku og reka enn af-
dráttarlausa stefnu
gegn ETA og boðuðu
enga eftirgjöf í viður-
eigninni við hryðju-
verkaógnina. Andstæðingar Aznars héldu því
fram að hann óttaðist að upplýsingar um að ísl-
amskir öfgamenn hefðu verið að verki myndu
verða til þess að sannfæra kjósendur um að
stefna hans í málefnum Íraks hefði orðið til
þess að kalla þessar hörmungar yfir spænsku
þjóðina.
Þingnefndin kemst að þeirri niðurstöðu að
stjórnvöld hafi gert einmitt þetta, þ.e. leitast
við að afvegaleiða kjósendur með upplýsingum
þeim sem þau veittu eftir fjöldamorðið. „Segja
má að framganga stjórnvalda hafi algjörlega
mótast … af flokkshagsmunum,“ segir m.a. í
skýrslunni og er þá vísað til Þjóðarflokks Azn-
ar. Segir þar og að slík háttsemi geti á engan
Saka Aznar um að hafa beitt
pólitískum blekkingum
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
José María Aznar