Morgunblaðið - 10.11.2005, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 2005 27
DAGLEGT LÍF
BÖRN verða æ mikilvægari mark-
hópur auglýsenda. Aldurinn 8–12
ára hefur vakið sérstaka athygli og
rannsóknir beinast nú í auknum
mæli að þessum hópi og áhuga aug-
lýsenda á þeim. Aldurshópurinn er
kallaður „tweenagers“, afbökun á
orðinu „teenagers“, táningar eða
unglingar, og vísar til orðsins „bet-
ween“ þ.e. á milli smábarna og ung-
linga.
Í Aftenposten er fjallað um
norska doktorsrannsókn sem laus-
lega þýdd ber yfirskriftina: „Það
kostar að vera kúl.“ „Öll börn vilja
vera eins. Tíu ára stelpa sagði þetta:
„Til að vera vinsæl þarf maður að
hafa eitthvað sem aðrir líta upp til“,
og ég held að hún hitti naglann á
höfuðið,“ segir Mari Rysst, dokt-
orsneminn sem vinnur að rannsókn-
inni þar sem hún skoðar hvernig
börn af ólíkum uppruna takast á við
aukna markaðsvæðingu samfélags-
ins.
Hún fylgdist með krökkum í Ósló
á tímabilinu 2002–2004, þ.e. nem-
endum í grunnskóla þar sem 30–
40% voru af erlendum uppruna.
Samkvæmt könnunum er kaupgeta
innflytjendafjölskyldna að meðaltali
minni en norskra og Rysst komst að
því að aukinn þrýstingur er að verða
á fjárhag fjölskyldna vegna þess að
börnin vilja líkjast unglingum.
Hafa ekki ráð á dýrum flíkum
Stelpur úr innflytjenda-
fjölskyldum eiga skv. rannsókn
Rysst erfiðast með að aðlagast
barna- og unglingamenningu af
þessum sökum. Foreldrarnir hafa
ekki ráð á dýrustu flíkunum og ekki
heldur þátttöku í dýru frístund-
astarfi eða tómstundum eins og
snjóbrettaiðkun, bíó- og versl-
unarferðum. Rysst bendir á að að-
lögunin yrði auðveldari ef fleiri teg-
undir frístundastarfs yrðu ókeypis.
Annars færist þrýstingurinn æ neð-
ar og erfiðara verði fyrir innflytj-
endur að aðlagast. „Það kostar að
vera kúl og aðlögun og það að til-
heyra hóp fær á sig verðmiða.“
Norræna ráðherranefndin stóð
nýverið fyrir ráðstefnu um neyt-
endamál í Kaupmannahöfn þar sem
annað aðalefnið var börn og ung-
lingar sem neytendur. Ýmsir sér-
fræðingar fjölluðu um hlutverk fjöl-
miðla gagnvart þessum vaxandi
markhóp auglýsenda og aukinn
þrýsting á hann.
Börn ber að vernda
fyrir auglýsingum
Einnig var fjallað um skýrslu sem
kom út á vegum ráðherranefnd-
arinnar fyrr á þessu ári um nið-
urstöður rannsóknar á afstöðu for-
eldra í þessu efni. Í skýrslunni
kemur m.a. fram að flestir foreldrar
líta á börn sem viðkvæman hóp sem
beri að vernda fyrir þrýstingi aug-
lýsinga og markaðssetningar.
Rannsóknin var gerð í Noregi, Sví-
þjóð, Danmörku og Finnlandi. Um-
ræður hafa hins vegar skapast um
hver beri ábyrgðina á að brynja
börnin gagnvart þessum þrýstingi;
foreldrarnir, hið opinbera eða börn-
in sjálf?

RANNSÓKN | Ungmenni í Noregi á aldrinum 8–12 ára
Það kostar að vera „kúl“
Morgunblaðið/Sverrir
Kaupgeta innflytjendafjölskyldna er að meðaltali minni en norskra og
rannsóknin leiddi í ljós að aukinn þrýstingur er að verða á fjárhag fjöl-
skyldna vegna þess að börnin vilja líkjast unglingum.
Í FRAMHALDI af frétt í Morgun-
blaðinu um danska rannsókn sem
leiddi í ljós að krabbameins- og of-
næmisvaldandi eiturefni væri að
finna í svörtum eldhúsáhöldum,
var haft samband við Umhverf-
isstofnun og spurt hvort þar væri á
einhvern hátt brugðist við slíkum
niðurstöðum. Níels Jónsson varð
fyrir svörum. „Nei, því miður
bregðumst við ekki mikið við
fréttum af rannsóknarnið-
urstöðum. Við höfum hvorki
fjármagn né mannafla til að
fylgja þeim eftir með ein-
hvers konar prófunum, sem
þyrfti auðvitað að vera. En við njótum
vissulega aðgerða annars staðar. Dönsk
neytendasamtök eru mjög virk í öllu eft-
irliti og dugleg að benda á það sem betur
má fara. Eiturefni eru mörg hver undir
mikilli smásjá í dag. Til dæmis er verið að
reyna að útrýma svokölluðum PAH olíum í
bíldekkjum og Svíar og Finnar hafa út-
rýmt þessum olíum í sinni dekkjafram-
leiðslu. Og það er bannað að setja svoköll-
uð Þalöt í leikföng barna. En þessi
umræða er varla komin á koppinn hér á Ís-
landi. Við tökum fyrst og fremst upp allt
regluverk EB í þessum efnamálum. Á
heimsvísu er tiltölulega slakt eftirlit með
efnum sem eru í tilbúnum vörum. Og hing-
að til hefur verið stólað á að þessi efni leki
ekki út, en það hefur komið í ljós að þau
gera það, til dæmis hefur mýkingarefnið í
PVC plastinu lekið úr barbídúkkum, sem
fram að því var talið bundið.“
Bregst ekki við
niðurstöðum um
eiturefni í svörtum
eldhúsáhöldum

UMHVERFISSTOFNUN