Morgunblaðið - 19.12.2005, Side 6

6 MÁNUDAGUR 19. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
GUÐNI Ágústsson landbúnaðarráð-
herra ætlar að ræða það við rík-
isstjórnina að komið verði á fót
stýrihópi sem ætlað verði að kanna
hvernig þurfi að undirbúa aðlögun
landbúnaðarins að breytingum á
ríkisstuðningi og tollavernd, og
hvernig þeim breytingum verði
háttað. Hann vill þó gera slíkar
breytingar í samstarfi við aðrar
þjóðir.
Talsvert hefur verið rætt um
styrkjakerfið í íslenskum landbún-
aði undanfarið, í kjölfar könnunar á
verði matvæla hér á landi saman-
borið við nágrannaríkin. Einnig var
rætt um tolla og stuðning við land-
búnaðinn á fundi Heimsviðskipta-
stofnunarinnar (WTO) í Hong Kong,
og sagði Geir H. Haarde utanrík-
isráðherra á fundinum að Ísland
væri tilbúið til að draga úr tollum og
styrkjum ef jafnvægi skuldbindinga
verður viðunandi.
Ekki einhliða breytingar
„Bændur hafa verið að búa sig
undir það í nýjum búvörusamning-
um að þetta komi yfir þá,“ segir
Guðni. Hann segir þó að hann sé því
ekki fylgjandi að breytingar verði
gerðar á tollum og ríkisstuðningi við
landbúnaðinn hér á landi nema í
kjölfar alþjóðasamninga sem krefj-
ist slíkra breytinga. „Við erum
þarna í 150 þjóða hópi, og eins og ut-
anríkisráðherra sagði erum við til-
búnir, ef aðrir
ganga þann veg
einnig.“
Guðni bendir
enn fremur á að
hátt verðlag á
matvöru hér á
landi snúi ekki
eingöngu að háu
verði á landbún-
aðarvörum. Taka
megi dæmi um innfluttar landbún-
aðarvörur sem beri hér enga sér-
staka tolla, en séu engu að síður 30–
40% dýrari hér á landi en í ná-
grannalöndunum.
„Hér er hærra verð á öllum svið-
um og hefur verið. Ísland er dýrt
land, velmegunarland. Eins og hjá
öðrum ríkum þjóðum er verðlagið
hátt og sjálfsagt launameðaltalið
hærra en annars staðar og lífskjörin
betri. Þetta snýr ekki að íslenskum
landbúnaðarvörum eingöngu, það er
alveg eins með brauðið, saltið, pip-
arinn, appelsínu og Moggann,“ segir
Guðni.
„Hví hækkar varan svo í hafi?“
Hann segir verslunareigendur að
einhverju leyti skýla sér bak við
landbúnaðinn. „Þeir fagna alltaf
þessari umræðu af því að það leggj-
ast allir í það að tala bara um ís-
lenskar landbúnaðarafurðir,“ segir
Guðni, og bendir á hærra verð á inn-
fluttum landbúnaðarvörum sem
ekki bera tolla. „Stórmarkaðirnir og
verslunarvaldið má spyrja sig; hví
hækkar varan svo í hafi?“
Ráðherra vill stýrihóp til að undirbúa aðlögun að breyttum stuðningi við landbúnaðinn
Tilbúnir að breyta ef
aðrar þjóðir gera það líka
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
Guðni Ágústsson
GEIR H. Haarde, utanríkisráðherra,
segist fagna því, að tekist hafi að
koma til móts við fátækustu ríki
heims, og eftirgjöf Evrópusambands-
ins á útflutningsbótum á landbúnað-
arafurðum, í samkomulagi ráðherra-
fundar
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar,
WTO, í Hong Kong í gær. Því miður
hafi ekki tekist að ná heildarsam-
komulagi frekar en vænst hafi verið
en það þýði að færri atriði séu eftir til
þess að klára á næsta ári, en þá fara
fram Doha-viðræðurnar um frjáls-
ræði í viðskiptum.
„Þetta eru gríðarleg hagsmuna-
átök, þar sem aðilar eru að reyna að
passa hver sitt, fyrir hönd sérhags-
munahópa í sínu landi. Hins vegar
sýnist mér nú að það mikilvægasta
sem kom út úr þessu sé samkomulag
um að fella niður tolla og kvóta á
framleiðsluvörum þeirra ríkja sem
eru allra fátækust í heiminum,“ sagði
Geir í samtali við fréttavef Morgun-
blaðsins.
Málinu lokið á næsta ári
„Hvað varðar iðnvarning og fleira
virðist vera samkomulag um að fara
ákveðna leið sem virðist koma ágæt-
lega út fyrir íslenska útflytjendur.
Það sem límir þetta allt saman er hins
vegar ekki komið og því verður að
ljúka á næsta ári,“ segir Geir.
Í lokayfirlýsingu ráðherrafundar-
ins er kveðið á um að ríkari aðildar-
lönd WTO afnemi
útflutningsbætur
með landbún-
aðarafurðum fyrir
árið 2013 og flýti
fyrir afnámi ann-
arra niður-
greiðslna með
landbúnaðarvör-
um. Auðugri ríki
verði að afnema
allar útflutningsbætur á bómull á
næsta ári og auka aðstoð sína við
bændur. WTO-löndin ákváðu og að
minnka til muna tolla á iðnaðarvörum
sem og í viðskiptum með landbúnað-
arvörur. Fátækustu löndin fá þó
meira svigrúm til slíkra breytinga, en
þau munu um 50 talsins.
Geir segir þær ákvarðanir sem nú
hafa verið teknar á fundi WTO ekki
hafa svo mikil áhrif á Íslandi. „Við
höfum opnað fyrir tollfrjálsan aðgang
að flestum vörum þessara landa sem
einhverju máli skipta hér á Íslandi.
Við flytjum inn fullt af matvælum án
gjalda og ýmsum vörum frá þessum
löndum,“ segir Geir.
Mótmæla ólíkum atriðum
Varðandi hin miklu mótmæli, sem
verið hafa vegna fundarins, segir Geir
mótmælendur mótmæla ólíkum atrið-
um. Sumir vilji meiri stuðning við
landbúnað og aðrir minni stuðning við
landbúnað. Hann hafi mest orðið var
við kóreska bændur sem telji hags-
munum sínum ógnað ef opnað verði
fyrir innflutning á hrísgrjónamarkað í
Kóreu.
Komið til móts við fátæk-
ustu ríkin á WTO-fundi
Hefur ekki mikil áhrif á Íslandi, segir utanríkisráðherra
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Geir H. Haarde
Í TILEFNI af ákvörðun um bygg-
ingu þjónustu- og menningar-
miðstöðvar í Spönginni í Reykjavík
buðu aðilar sem að starfseminni
standa í gær til hátíðarhalda á fyr-
irhugaðri byggingarlóð miðstöðv-
arinnar. Hera Hallbera Björnsdóttir,
frístundaráðgjafi í Miðgarði, segir
að lengi hafi verið beðið eftir sam-
þykki fyrir byggingu og að því hafi
aðilarnir sem starfa munu saman í
húsinu sem rís, viljað halda hátíð til
að opinbera ákvörðunina og fagna
henni. Hera segir að væntanlega
hefjist hönnunarvinna við húsið
strax eftir áramótin, en stefnt sé að
því að hægt verði að hefja starfsemi
þar eftir tvö ár.
Aðilarnir sem um ræðir eru Mið-
garður, sem er þjónustumiðstöð
Grafarvogs og Kjalarness, Graf-
arvogskirkja, lögreglan í Reykjavík,
hverfisráð Grafarvogs og Borg-
arbókasafn Reykjavíkur. Undirrit-
uðu þeir viljayfirlýsingu að sam-
starfinu í gær, auk þess að marka
sér land með kyndlum að sið land-
námsmanna. Stefán Jón Hafstein,
formaður hverfisráðs Grafarvogs,
ávarpaði viðstadda og talaði um að
atburðurinn væri táknrænn. Lýsti
hann yfir mikilli ánægju með fyr-
irhugaða byggingu.
Unglingakór Grafarvogskirkju og
nemendur í tónskóla Hörpunnar og
tónlistarskóla Grafarvogs léku jóla-
lög fyrir gesti, auk þess sem boðið
var upp á heitt kakó og smákökur.
Þá litu jólasveinar við á hátíðinni.
Hefja landnám í Grafarvogi
AÐ SÖGN þeirra Guðlaugs Þórs
Þórðarsonar og Péturs H. Blöndal,
þingmanna Sjálfstæðisflokksins,
þyrfti þróun í þá átt að fella niður
tolla og vernd á landbúnaðar-
afurðum hér á landi að ganga mun
hraðar, enda komi markaðs-
hindranir á Vesturlöndum ákaflega
illa við fátækustu
þjóðir heims.
Guðlaugur Þór
telur mikilvægt
að farið verði út í
vinnu við að skil-
greina við-
skiptastefnu okk-
ar Íslendinga,
hvert markmiðið
með henni eigi að
vera og hvað í
okkar landbúnaði
eigi að njóta
verndar. Í kjölfar
slíkrar vinnu væri
hægt að lækka
eða fella niður
tolla á þeim svið-
um sem ekki er
ástæða til að
vernda. Hann
segir að hugs-
anlega megi sjá
rök með því að styðja áfram við
sauðfjár- og nautgriparækt út frá
menningarlegum og byggðatengd-
um forsendum en á öðrum sviðum,
þar sem slík rök séu ekki til staðar,
eigi að falla frá tollavernd.
Að sögn Guðlaugs er talsvert um
það í dag að vörugjöld og tollar séu
lögð á vörur án þess að það þjóni
ákveðnum, skilgreindum mark-
miðum. „Ég get ekki með neinu móti
séð einhver rök fyrir því að him-
inháir tollar og vörugjöld séu til
dæmis á vörum eins og IPod. Ég veit
ekki til þess að við séum að vernda
neina innlenda framleiðslu með því.“
Stíga ákveðnar fram
Pétur H. Blöndal segir að ef við
Íslendingar værum að hugsa um hag
fátækasta fólks í heiminum ættum
við að stíga fram með mun ákveðnari
hætti varðandi niðurfellingu á toll-
um og stuðningi við innlenda fram-
leiðslu, en gert hefur verið. Frjáls
verslun er virkasta vopnið gegn ör-
birgð og hungurdauða í heiminum.
Hann segir ljóst að stóru blokkirnar
í heiminum í dag, ESB og Bandarík-
in, séu að loka inni ákveðin lífskjör
með tollum og öðrum hindrunum.
Þetta sjáist einnig hér á landi, t.d.
með átökunum um starfsmannaleig-
urnar og fleira. „Þetta hefur komið
ákaflega illa við fátækustu þjóðir
heims og almenning í þessum lönd-
um,“ segir Pétur og bendir á að Ís-
lendingar eigi ekki að láta sitt eftir
liggja í þessum efnum.
Þó stangist á tvenns konar sjón-
armið varðandi þessi málefni, ann-
ars vegar að styðja innlendan land-
búnað og halda landinu í byggð og
hins vegar spurningin hvort þessar
aðgangshindranir séu besta leiðin til
að vernda hag bænda.
„Ég er ekki að segja að við eigum
að gefa innflutning algjörlega frjáls-
an í einu vetfangi en við ættum að
stuðla að því að þessi viðskipti verði
frjálsari. Ég held að það yrðu of
miklar sviptingar að hætta öllum
hindrunum á aðgangi landbún-
aðarvara,“ segir Pétur.
Þróunin í átt
að minni
vernd þarf að
vera hraðari
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Pétur H. Blöndal
ÖKUMAÐUR og þrír farþegar
sluppu með skrekkinn þegar bíll
þeirra hafnaði út í Fjarðará á Seyð-
isfirði, eftir að ökumaður missti
stjórn á bílnum innanbæjar. Að
sögn lögreglu sluppu ökumaðurinn
og tveir af farþegunum ómeiddir,
en einn farþeganna, sem ekki var í
bílbelti, kenndi sér einhvers meins
og var fluttur til læknis. Bíllinn,
sem er fjórhjóladrifinn fólksbíll, er
mikið skemmdur eða ónýtur.
Bíll í Fjarðará
ÍSLENSKIR bændur eru tilbúnir
til að ráðast í vinnu við endurskoðun
á styrkjakerfi segir formaður
Bændasamtaka Íslands (BÍ). Hann
segir umræðuna á vettvangi Heims-
viðskiptastofnunarinnar (WTO)
benda til þess að þjóðríki muni
hætta framleiðslutengdum stuðningi
við bændur og taka þess í stað upp
óframleiðslutengdan stuðning.
„Það er ekkert um annað að ræða,
en ég held að þetta geti líka leyst úr
læðingi ákveðna framleiðslu- og hag-
ræðingarhvata sem við þyrftum að
huga að, ég útiloka það ekki,“ segir
Haraldur Benediktsson, formaður
BÍ. Hann bendir þó á að það kerfi
sem notað sé í dag sé skilvirkt, hver
króna skili sér til bænda, neytendum
til hagsbóta.
Haraldur segir að virðist sem
sumir verslunarmenn noti bændur
sem blóraböggla fyrir háu mat-
vælaverði hér á landi, t.d. í kjölfar
frétta af háu matvælaverði hér á
landi samanborið við nágrannalönd-
in, sem sagt var frá í vikunni. Hann
segir ekki þýða að benda bara á
bændur, enda séu einungis um 5-6%
matvæla sem seld eru hér á landi ís-
lensk búvara, og matvæli séu ekki
nema um 16% af neyslu landsmanna.
Það sé því fráleitt að bændur beri
höfuðábyrgð á háu verðlagi matar.
Bændur
tilbúnir að
endurskoða
styrkjakerfi
♦♦♦