Fréttablaðið - 29.05.2004, Blaðsíða 18

Steingrímur J. Sigfússon, alþingismaður ogformaður Vinstrihreyfingarinnar - grænsframboðs, hefur verið í sviðsljósinu í vikunni.
Hann þótti standa sig afar vel í eldhúsdagsumræð-
um á Alþingi á mánudaginn. Fulltrúar hinnar ópóli-
tísku JC-hreyfingar sem fylgdust með umræðum af
þingpöllum voru svo hrifnir að þeir útnefndu hann
ræðumann kvöldsins. Raunar er það ekkert
nýtt að Steingrímur fái hrós fyrir ræðu-
mennsku, því hann hefur allan þing-
feril sinn verið talinn meðal helstu
ræðuskörunga á Alþingi, skýrmælt-
ur, afdráttarlaus og rökfastur.
Steingrímur, sem verður fimm-
tugur á næsta ári, hefur lifað og
hrærst í stjórnmálum frá því á
námsárum sínum í Háskóla Ís-
lands, þar sem hann lauk jarð-
fræðiprófi 1981 og prófum til
kennsluréttinda ári seinna.
Hann vakti hins vegar fyrst at-
hygli sem íþróttafréttamaður
Sjónvarpsins 1982 til 1983, en í
kjölfar þeirrar frægðar var
hann kosinn á þing fyrir Al-
þýðubandalagið í Norður-
landskjördæmi eystra vorið
1983. Innan Alþýðubandalagsins
reis hann fljótt til metorða, var
formaður þingflokksins 1987 til
1988, landbúnaðar- og samgöngu-
ráðherra í ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar 1988 til 1991 og
varaformaður flokksins 1989 til
1995. Hann fylgdi ekki félögum
sínum í Alþýðubandalaginu yfir í
Samfylkinguna heldur stofnaði
Vinstrihreyfinguna – grænt
framboð 1999, þar sem hann hef-
ur verið formaður frá upphafi.
Menn hafa veitt því athygli að
Steingrímur J. hefur alla tíð ver-
ið óvenju varfærinn í persónu-
legri gagnrýni á Davíð Oddsson
forsætisráðherra. Hefur það
lengi gefið sögusögnum um gagn-
kvæman áhuga þeirra á stjórnar-
samstarfi byr undir báða vængi.
Forsætisráðherra hefur ýtt undir
þetta með því að hrósa Stein-
grími jafnan á kostnað annarra
leiðtoga stjórnarandstæðinga.
Hið sérstaka samband þeirra
þótti koma vel fram í eftirlauna-
frumvarpinu um síðustu jól, þar
sem Steingrímur fékk „leyfi“ frá
þingstörfum eftir að hafa lofað Davíð stuðningi við
frumvarpið. Það fól í sér ríflegri eftirlaun forsætis-
ráðherra en gildandi lög og raunar einnig umtals-
verða launahækkun fyrir formenn stjórnar-
andstöðuflokkanna. Í ljósi þessa sambands vakti
því mikla athygli í síðustu viku þegar Steingrími of-
bauð svo framkoma Davíðs Oddssonar forsætisráð-
herra í fjölmiðlamálinu að hann kallaði hann
„gungu og druslu“.
Vinstri grænir njóta ekki fjöldafylg-
is og margir hafa horn í síðu flokks-
ins og formannsins. Sérstaklega
hefur Samfylkingarfólk látið
Vinstri græna fara í taugarnar á
sér. Það orð hefur legið á Stein-
grími og flokkssystkinum hans að
þau væru „á móti öllu“ og þann
stimpil hefur þeim ekki tekist að
þvo af sér. Fræg eru ummæli
Guðna Ágústssonar landbúnað-
arráðaherra að Vinstri grænir
hefðu bara stutt eitt stjórnar-
frumvarp frá honum og það
hefðu verið girðingarlögin;
„enda eru þeir svo miklir
þvergirðingar,“ mun Guðni
hafa sagt.
„Hugsjónir Steingríms J.
ganga út á það að hafa vit fyrir
almenningi og skerða frelsi
fólks. Steingrímur vill umboð
þjóðarinnar til að ráða yfir henni
í einu og öllu, slík er forræðis-
hyggjan sem hann boðar,“ skrif-
aði ung kona í vefritið Deigl-
una.com fyrir þremur árum og
var ekki hrifin. Í dag minna
þessi orð raunar allt eins á leið-
toga annars stjórnmálaflokks!
Steingrímur nýtur samt fylg-
is langt út fyrir raðir Vinstri
grænna. Hann skorar hátt í vin-
sældakönnunum, heggur þar
nærri leiðtoga Sjálfstæðis-
flokksins og fer iðulega fram úr
honum í nettóvinsældum. Það
verður að teljast vel af sér vikið
af leiðtoga þess flokks sem
lengst er til vinstri í íslenskum
stjórnmálum. Líklega byggist
það á því að þótt þorri kjósenda
sé honum ósammála í stjórnmál-
um er almennt viðurkennt að
hann sé grandvar og láti málefn-
in ráða ferðinni en ekki stundar-
vinsældir. ■
29. maí 2004 LAUGARDAGUR18
MAÐUR VIKUNNAR
Ræðuskörungur
Alþingis
STEINGRÍMUR J. SIGFÚSSON
LEIÐTOGI VINSTRI GRÆNNA
M
YN
D
: H
EL
G
I S
IG
U
RÐ
SS
O
N
Stórblaðið The New York Times
stækkaði enn frekar í vikunni. Að
minnsta kosti í mínum augum. Á
ritstjórnarsíðu blaðsins birtist upp-
gjör við fréttaflutning blaðsins í að-
draganda og eftirleik innrásarinnar
í Írak. Þessi gagnrýna sjálfsskoðun
fylgir í kjölfar þess að blaðið hefur
spurt áleitinna spurninga um Íraks-
stefnu Bandaríkjastjórnar og for-
sendur innrásarinnar. Blaðið rekur
dæmi þar sem kapphlaupið um
fréttirnar var á kostnað þess að
fullkanna heimildir og viðurkennir
að leiðréttingar á röngum uppslátt-
arfréttum voru faldar ef þær birt-
ust yfirleitt. Það fylgir því einhver
ferskur andblær að lesa heiðarlegt
sjálfsuppgjör. Kannski vegna þess
hversu sjaldgæf þau eru hér á
landi. Hin ríka ævisagnahefð Ís-
lendinga einkenndist lengstum af
hetjubókmenntum þar sem mistök
voru samviskusamlega skráð á
reikning allra annarra en söguhetj-
unnar. Fjölmiðlar hafa verið sama
marki brenndir.Morgunblaðið hef-
ur lagt gríðarlega rækt við að sýna
fram á að blaðið hafi rétt fyrir sér
í fortíð og nútíð. Ég man ekki í
fljótu bragði eftir því að Mogginn
hafi nokkurn tímann viðurkennt
mistök. Í seinni tíð finnst mér
Morgunblaðið raunar æ oftar
hætta sér út á hálan ís til að við-
halda þessari sjálfsmynd í málum
þar sem heiðarlegt endurmat hefði
verið miklu heilbrigðara. Þetta er
arfur kalda stríðsins, þegar tekist
var á um sannleikann sem aðeins
var til í tveimur útgáfum, svart
eða hvítt. Menn og málgögn töldu
sér trú um að ef þeir viðurkenndu
minnsta vafa eða veikleika í eigin
málflutningi væri það til marks
um uppgjöf og ósigur. Kynslóðir
stjórnmálamanna ólust upp í þessu
kaldastríðsandrúmslofti og telja
enn að það sé höfuðsynd að skipta
um skoðun, viðurkenna mistök.
Margir bundu vonir við að fall
Berlínarmúrsins myndi brjóta upp
þessa stöðnuðu umræðuhefð á Ís-
landi. Það gengur hægt. Blessunar-
lega hafa dagblöðin sýnt þess
merki á síðustu misserum að þau
séu farin að líta á vinnubrögð
hvers annars gagnrýnum augum.
Sjálfsgagnrýni hlýtur að vera
næsta skref. Á stjórnmálasviðinu
er þó mest óunnið. Hvernig stend-
ur á því að Alþingi Íslendinga virð-
ist eina þjóðþingið í heiminum sem
ekki hefur metnað eða burði til að
upplýsa aðdraganda Íraksmálsins
og stuðning stjórnvalda við stríð-
ið? Enn er ekki upplýst hverjir
stóðu að ákvörðuninni og hvort
stuðningur stangaðist á við laga-
skyldu um samráð við utanríkis-
málanefnd. Eða er það bara brand-
ari að gera ráð fyrir að afstaða Ís-
lands hafi byggt á traustum gögn-
um? Að Alþingi hafi sjálfsvirðingu
gagnvart ráðherravaldinu? Eftir
síðustu atburði er raunar umhugs-
unarefni hvað vinnubrögð þurfa að
vera léleg til að þau samræmist
ekki virðingu þjóðþingsins. Botn-
inum hlýtur að vera náð. ■
SKOÐUN DAGSINS
SJÁLFSGAGNRÝNI
DAGUR B.
EGGERTSSON
Það fylgir því ein-
hver ferskur andblær
að lesa heiðarlegt sjálfsupp-
gjör. Kannski vegna þess
hversu sjaldgæf þau eru hér
á landi.
,,
Uppgjör Tímans - heiðarlegt endurmat
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
hefur aukist hér á landi undanfar-
in ár enda þótt mikið vanti á að
hann sé nægur hjá hinum lægst
launuðu. Lægstu laun duga enn
ekki til þess að láglaunafólk geti
lifað mannsæmandi lífi. Sumir
talsmenn ríkisstjórnarinnar halda
því fram, að kaupmáttur hafi auk-
ist meira undir stjórnarforustu
Sjálfstæðisflokksins en í annan
tíma. En það er ekki rétt eins og
rakið verður hér á eftir. Raunar á
hið sama við um hagvöxtinn. Hann
hefur aukist meira áður en í tíð
síðustu ríkisstjórna undir forustu
Sjálfstæðisflokksins.
Lítum á þróun kaupmáttar ráð-
stöfunartekna á mann sl. 40 ár,
þ.e. meðalbreytingu á ári. Kaup-
mátturinn segir ef til vill mest um
breytingu lífskjara almennings.
Eftirfarandi kemur í ljós: Kaup-
mátturinn eykst langmest á tíma-
bilinu 1971-1980 eða um 5,7%, þ.e.
í stjórnartíð Ólafs Jóhannesson-
ar,Geirs Hallgrímssonar og Bene-
dikts Gröndal. Næstmest eykst
kaupmátturinn á viðreisnarára-
tugnum 1961-1970 eða um 5,2%.
Síðan kemur tímabilið 1981-1990
með 2,2% aukningu kaupmáttar
en tímabil ríkisstjórna Davíðs
Oddssonar, 1991-2002, rekur lest-
ina með 1,8% kaupmáttaraukn-
ingu (hér er byggt á hagtölum
Þjóðhagsstofnunar og fjármála-
ráðuneytis).
Ef litið er á hagvöxtinn kemur
hið sama í ljós: Hagvöxtur hefur
aukist meira á fyrri tímabilum.
Athuguð er þróun hagvaxtar sl.
40 ár og litið á hvern áratug fyrir
sig. Eftirfarandi kemur í ljós: Á
þessu tímabili er meðaltalshag-
vöxtur á ári á mann langmestur á
tímabilinu 1971-1980 eða rúmlega
5%. Á þessum tíma voru við völd
vinstri stjórnir undir forustu
Ólafs Jóhannessonar (1971-1974
og 1978-1979), stjórn Geirs Hall-
grímssonar (1974-1978) og minni-
hlutastjórn Alþýðuflokksins undir
forustu Benedikts Gröndal (1979-
1980). Hagvöxtur er næstmestur á
áratugnum á undan, þ.e. 1961-
1970. Þetta er viðreisnaráratugur-
inn, þegar ríkisstjórn Alþýðu-
flokksins og Sjálfstæðisflokksins
fór með völd. Á þessu tímabili var
meðaltalshagvöxtur á ári á mann
rúm 3%. Ef litið er á áratuginn
1991-2002, þ.e. stjórnartíð ríkis-
stjórna undir forustu Davíðs
Oddssonar, kemur í ljós, að meðal-
talshagvöxtur á ári er aðeins tæp
2% sem er lítið miðað við hagvöxt
viðreisnaráratugarins og hagvöxt
tímabilsins 1971-1980 (byggt á töl-
um Hagstofunnar).
Ef hagvöxtur á Íslandi er bor-
inn saman við hagvöxt í öðrum
OECD-ríkjum á tímabilinu 1990-
2000 kemur í ljós, að hagvöxtur
hér er slakur í samanburði við
önnur OECD-ríki. Hagvöxtur er
mestur á Írlandi eða 6,2%, þ.e.
rúmlega þrefalt meiri en á Íslandi
en síðan koma 14 ríki innan
OECD, sem öll eru með meiri hag-
vöxt en Ísland. Hins vegar er hag-
vöxtur mestur á Íslandi af öllum
OECD-ríkjum á tímabilinu 1970-
1980 (byggt á tölum OECD).
Hér blasir nokkuð annað við en
talsmenn Sjálfstæðisflokksins
hafa sagt, m.a. fyrir kosningar vor-
ið 2003. Þá var á þeim að heyra, að
hagvöxtur hefði verið meiri í tíð
ríkisstjórna Davíðs Oddssonar en
nokkru sinni fyrr og að kaupmátt-
ur hefði aukist meira á því tímabili
en í annan tíma. En staðreyndir
segja allt annað. Hagvöxtur hefur
aðeins verið hóflegur síðasta ára-
tuginn eða svipaður og áratuginn á
undan en mun minni en 1971-1980
og mun minni en á viðreisnarára-
tugnum, 1960-1970. Kaupmáttur
ráðstöfnunartekna á mann hefur
aukist mun minna sl. áratug en
þrjá áratugina á undan. Aukin
skattbyrði alls þorra launamanna
vegna skattkerfisbreytinga ríkis-
stjórnarinnar hefur dregið úr
aukningu kaupmáttar ráðstöfunar-
tekna. ■
Kaupmátturinn
á áttunda áratugnum
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
UMRÆÐAN
KAUPMÁTTUR
LAUNA
Hér blasir nokkuð
annað við en tals-
menn Sjálfstæðisflokksins
hafa sagt, m.a. fyrir kosn-
ingar vorið 2003. Þá var á
þeim að heyra, að hagvöxt-
ur hefði verið meiri í tíð
ríkisstjórna Davíðs Odds-
sonar en nokkru sinni fyrr
og að kaupmáttur hefði
aukist meira á því tímabili
en í annan tíma.
,,