Tíminn - 01.07.1973, Blaðsíða 21

Sunnudagur 1. júli 1973
TÍMINN
21
Þeir rændu okkur
sjálfsvirðingunni
Við vorum að tala um það áðan,
að þið verðið að sækja mestalla
æðri menntun til Danmerkur. Er
þá ekki litið um háskólamenntaða
Grænlendinga úr þvi að svona
erfitt er um vik?
— Það hafa bara 50-60 manns
tekið stúdentspróf allt frá upp-
hafi, segir Benedikte. Þess vegna
eigum við mjög litið af háskóla-
mönnum. Það er til dæmis ekki til
neinn grænlenzkur læknir, svo að
ég viti. Félagsfræðing eigum við
bara einn og þannig mætti lengi
telja.
— Það leiðir af þessu, að á
Grænlandi hlýtur að vera mikill
fjöldi Dana við ýmisleg störf.
Hvernig eru þeir þokkaðir af
Grænlendingum?
— Það eru mörg þúsund Danir
á Grænlandi. Þeir fara þangað til
þess að græða peninga. Mér er
ekkert i nöp við Dani fyrir mitt
leyti, en þetta kunnáttuleysi okk-
ar hefur leitt til þess að margir
þjást af minnimáttarkennd. Ræt-
ur þess má raunar rekja aftur til
þess tima, þegar Evrópumenn
hófu fyrst komur sinar til Græn-
lands. Þeir tóku allt frá okkur —
þar á meðal það.sem mest er um
vert: sjálfsvirðinguna.
Þetta byrjaði þegar á
sautjándu öld, þegar evrópskir,
aðallega hollenzkir, hvalveiði-
menn byrjuðu veiðar við Græn-
land. Þeir rændu og rupluðu og
þeim fylgdi áfengi og margs kon-
ar böl annað.
Sjálfstæði
og jafnrétti
— Bólar ekki á neinni breyt-
ingu i þessu efni?
— Þetta er sem betur fer að-
eins að byrja að breytast. Sjálf-
stæðishreyfingunni eykst fylgi
vegna áhrifa frá námsfólki, sér-
staklega meðal ungs fólks i stærri
bæjunum.
Nú telst Grænland vera hluti af
Danmörku, þótt það hafi raunar
hlotið þá réttarstöðu að ykkur
Grænlendingum forspurðum. En
má þá segja, að raunverulegt
jafnrétti sé með Grænlendingum
og Dönum?
Sérstakar reglur kveða svo á að
þeir sem fæddir eru á Grænlandi,
skuli hafa lægra kaup en hinir,
sem fæddir eru utanlands. Það á
að visu svo að heita, að tekjur
Grænlendinga séu skattfrjálsar,
en Danir njóta lika skattfrelsis, ef
þeir staðnæmast á Grænlandi
ákveðinn fjölda ára, svo að mun-
urinn er allur okkur i óhag. Þess
vegna viljum við láta skattleggja
okkur eins og aðra, af þvi að fyrr
losnum við ekki við þessar reglur
um mismunandi kaup eftir fæð-
ingarstað.
Það er ekki nema von, að
Grænlendinga sviði, að fá miklu
lægra kaup en Danir, þótt um
sömu störf sé að ræða.
Nærri allur atvinnurekstur á
Grænlandi er i höndum rikisins.
Það segir sina sögu, að þau fáu
fyrirtæki, sem rikið ekki á, eru i
eigu Dana, sem flutzt hafa til
Grænlands.
— Grænlendingar eru ákaflega
óánægðir með kaup sin og kjör og
alla ráðsmennsku Dana eins og
þú heyrir, segir Guðmundur.
Ást við fyrstu sýn
Nú tökum við upp léttara hjal
og ég spyr ölmu, hvernig þau Ei-
rikur hafi hitzt.
— Við hittumst á balli i Ang-
magssalik eða Dansimik eins og
það heitir á grænlenzku. Eirikur
var I Angmagssalik á vegum
danskra verktaka. Hingað til Is-
lands fluttum við svo i desember
1971.
— Hvað um ykkur Benedikte,
Guömundur?
— Við hittumst i Kaupmanna-
höfn. Hún var i skóla, en ég var
bara I ævintýraleit. Svo var það
einu sinni, að ég leit inn á
Skipperkroen, sem er litil krá i
Studiestræde rétt við Strikið og
mikið sótt af Islendingum, Fær-
eyingum og Grænlendingum.
Grænlenzkir námsmenn höfðu
einmitt haldið fund um Grænland,
þetta fékk ég að vita seinna og
farið svo á Skipperkroen á eftir.
Einn Grænlendinganna var ein-
mitt Benedikte og skipti engum
togum — við urðum bæði ástfang-
in við fyrstu sýn.
Gott að vera
á Grænlandi
— Hvernig likar þér svo dvölin
á Islandi Alma?
— Mér Iikar vel, þótt ég svo dá-
litið einmana stundum, Islend-
ingar eru yfirleitt hjálpfúsir og
greiðviknir, finnst mér. Ég gæti
vel hugsað mér að búa hér ævi-
langt.
— Hvernig likaði þér þá Græn-
landsvistin, Eirikur?
— Mér geðjaðist vel að Græn-
lendingum, þeir eru ákaflega
kurteist fólk, en miklir skapmenn
undir niðri. Ég gæti vel hugsað
mér að búa þar i nokkur ár, það
er allt miklu rólegra og kyrrlát-
ara á Grænlandi en hér.
— Hvað um ykkur hin?
— Mér likar alveg prýðilega á
Islandi, segir Benedikte, en ég er
Grænlendingur og þar vil ég búa.
— Ég færi til Grænlands á
morgun, ef ég gæti, segir Guð-
mundur, þetta er svo yndislegt
fólk — eðlilegt og hlýlegt.
— Við erum einmitt að þreifa
fyrir okkur um atvinnumöguleika
á sama stað á Grænlandi, við
Guðmundur, bætir Eirikur við.
— Mér finnst eiginlega nú orð-
ið, að ég sé að koma heim, þegar
ég kem til Grænlands, hnykkir
Guðmundur á.
Etið þið hunda-
kjöt spurði frúin
— Nú eruð þið Alma og Bene-
dikte allfrábrugðnar íslendingum
i útiiti. Vekur það ekki athygii og
forvitni fólks?
— Það vikja sér margir að okk-
ur og spyrja um Grænland, segir
Benedikte.
— Sumir átta sig ekki á þvi, að
við séum grænlenzkar, sem
kannski er ekki von, segir Alma.
Stundum hef ég verið spurð, hvort
ég sé Navaho-Indiáni eða Kin-
verjieða Mexikani. Aldrei gleymi
ég konunni, sem fór að tala við
mig einu sinni, þegar við vorum
úti að skemmta okkur, og spurði
hvort það væri ekki rétt, að við
Grænlendingar byggjum i snjó-
kofum og ætum hundakjöt. Ég
varð nú aðallega hissa, en þó
sárnaði mér dálitið lika.
— Við Eiríkur erum mest
spurðir að þvi, hvar við höfum
náð i svona fallegar konur, segir
Guðmundur og hlær við Bene-
dikte sinni.
Þar með látum við þessu spjalli
lokið. Tíminn óskar þessum ungu
grænlenzk-Islenzku fjölskyldum
góðs gengis, hvort heldur það á
fyrir þeim að liggja að eyða ævi-
dögunum á Islandi eða Græn-
landi.
HHJ
„Færum til Grænlands á morgun, ef við gætum” segja þau Inga Dóra Guðmundsdóttir, Benedikte og
Guðmundur Þorsteinsson.
■
Það er ekki nema von að sífellt sé verið að spyrja eiginmennina hvar þeir hafi náð I svona fallcgar konur
j— Eins og sjá má er Alma, sem er til vinstri, öllu grænlenzkari i útliti, enda er ætt hennar ekki eða litt
blandin evrópsku blóðiá móðurætt Benedikte hófst kynblöndun hins vegar þegar á 17. öld. Þar var að
verki þýzkur greifi, Rosing að nafni, sem kom til Grænlands þeirra erinda að boða Grænlendingum
kristinn fagnaðarboðskap. Margir munu kannast við Nikolai Rosing fyrrum þingmann,sem raunar er
móðurbróðir Benedikte.