Fréttablaðið - 17.09.2004, Qupperneq 18

18 17. september 2004 FÖSTUDAGUR
VERJANDI MICHAELS JACKSON
Robert Sangar, verjandi Michaels Jackson,
mætir í réttarsalinn í Santa Barbara með
kerru fulla af gögnum sem eiga væntan-
lega að styðja sakleysi Jacksons, sem sak-
aður er um að hafa beitt dreng kynferðis-
legri misnotkun.
UMFERÐIN Í fyrra fórust 23 vegfar-
endur í umferðarslysum hér á landi,
sex færri en árið 2002. Þetta kemur
fram í skýrslu Rannsóknarnefndar
umferðarslysa um banaslys í um-
ferðinni 2003.
Tuttugu banaslys urðu í umferð-
inni í fyrra. Athygli vekur að ekkert
slys varð á tæplega hálfs árs tíma-
bili, frá 13. október 2002 til 9. mars
2003. Í hálft ár þar á eftir fórust
hins vegar 13 vegfarendur. Algeng-
ustu tegundir banaslysa voru
útafakstur, 35%, og framanákeyrsl-
ur, 30%. Í 15 prósentum tilvika urðu
slysin þannig að ekið var á gangandi
vegfarendur. Á undanförnum
fimmtán árum hefur 51 gangandi
vegfarandi farist í umferðarslys-
um. Þar af voru 22 eldri en 65 ára og
tíu börn yngri en fjórtán ára.
Hlutfall látinna eftir kynjum var
svipað og undanfarin ár. Karlmenn
sem létust í umferðinni voru 63 en
konur voru 37.
Í fyrra fórust tveir erlendir
ferðamenn í umferðarslysum, en
alls hafa tólf erlendir ríkisborgarar
farist í umferðinni undanfarin sex
ár. Af þeim voru fimm ferðamenn.
Öll banaslys sem erlendir ökumenn
koma við sögu í og rannsóknar-
nefndin skoðaði voru útafakstur og
bílveltur. Í fjórum þeirra tilvika fór-
ust farþegar sem notuðu ekki bíl-
belti. ■
Samskipti ríkisstjórnar Íslands og
forsvarsmanna öryrkja í landinu
hafa verið nokkuð stormasöm á
undanförnum árum. Svo virðist
sem ný rimma sé í uppsiglingu.
Garðar Sverrisson, formaður Ör-
yrkjabandalagsins, hefur lýst því
yfir að öryrkjar íhugi málssókn á
hendur ríkinu. Tilefnið eru meint
svik á samningi milli heilbrigðis-
ráðherra og Öryrkjabandalagsins
um aldurstengda hækkun á
grunnlífeyri öryrkja.
Samkomulagið góða
Forsaga málsins er sú að 25. mars
árið 2003 handsöluðu Garðar
Sverrisson, fyrir hönd Öryrkja-
bandalagsins, og Jón Kristjánsson
heilbrigðisráðherra samkomulag
um hækkun á grunnlífeyri ör-
yrkja. Hækkunin skyldi koma
þeim mest til góða sem greindust
með örorku snemma á lífsleiðinni.
Þannig skyldi einstaklingur sem
greindist öryrki 18 ára gamall fá
tvöföldun á grunnlífeyri, en
hækkunin skyldi síðan fara lækk-
andi eftir því sem einstaklingur
greindist eldri. Einstaklingur sem
greindist öryrki við 67 ára aldur
fengi þannig enga hækkun á
grunnlífeyri.
Hér er um að ræða gamalt bar-
áttumál öryrkja. Ljóst er að að-
búnaður þeirra sem greinast ung-
ir með örorku er mun verri en
þeirra sem greinast með örorku á
efri árum. Sá ungi er að hefja
náms- og starfsferil og hefur ekki
safnað sér neinum lífeyrisréttind-
um á almennum vinnumarkaði. Sá
sem greinist seint með örorku
hefur hins vegar safnað að sér al-
mennum lífeyrisréttindum. Það
hefur því lengi verið talið réttlæt-
ismál að þeir sem greindust ör-
yrkjar ungir fengju hærri bætur
en hinir.
Grundvallarkrafan uppfyllt -
deilt um útfærslu
Það er skemmst frá því að segja
að þessi mikilvæga kerfisbreyt-
ing varð að lögum 1. janúar síðast-
liðinn. Öryrkjar voru því ekki
sviknir hvað varðar þetta grund-
vallaratriði og varð það þeim
nokkuð fagnaðarefni eitt og sér.
Til dæmis ályktaði aðalfundur Ör-
yrkjabandalags Íslands 9. október
2003 um málið, og þar sagði: „Með
kerfisbreytingu þessari er hin
margvíslega sérstaða öryrkja
viðurkennd í verki. Fyrir það póli-
tíska raunsæi eiga íslensk stjórn-
völd þakkir skildar.“
Það er því óhætt að segja að
deila öryrkja og ríkisstjórnarinn-
ar standi ekki um grundvallar-
atriði samningsins. Hinu nýja
kerfi með aldurstengdum grunn-
lífeyri, og tvöföldun til þeirra
yngstu, hefur verið komið á. Það
má síðan snurfusa með reglugerð-
um. Deilan milli öryrkja og ríkis-
stjórnar snýst um aðra hluti. Hún
snýst um peninga. Hversu mikið á
þetta nýja kerfi að kosta? Kostn-
aðurinn er síðan tengdur annarri
spurningu: Hvernig á að útfæra
þetta nýja kerfi? Hversu brött á
til dæmis lækkunin að vera á upp-
bótarlífeyrinum miðað við aldur?
Útfærslan að þessu leyti getur
haft veruleg áhrif á kostnaðinn.
Útfærsla öryrkjanna
Hér stendur hnífurinn í kúnni. Ör-
yrkjabandalagið stendur í þeirri
meiningu að ákveðin útfærsla á
hinu nýja kerfi hafi verið innifal-
in í samkomulaginu við heilbrigð-
isráðherra. Þessi útfærsla fól í sér
að a) grunnlífeyrinn skyldi tvö-
faldast til þeirra sem greinast ör-
yrkjar 18 ára eða yngri og að b)
uppbótin skyldi lækka um 421
krónu á hverju ári til 67 ára ald-
urs. Skemmst er frá því að segja,
að þessi útfærsla reyndist of dýr
og ráðherra virðist ekki hafa haft
fjárheimildir til að standa við
hana, a.m.k. ekki að sinni. Sam-
kvæmt útreikningum Trygginga-
stofnunar, sem munu hafa legið
fyrir nokkrum vikum eftir gerð
samningsins, þurfti 1,5 milljarð á
ársgrundvelli til að standa við
þessa útfærslu.
Of lítið fé
Ráðherra hafði einungis úr millj-
arði að spila. „Þetta var samning-
ur upp á einn milljarð,“ sagði
Davíð Oddsson, fráfarandi for-
sætisráðherra, að loknum þing-
flokksfundi Sjálfstæðisflokksins
Reykjavík:
Erill vegna
hvassviðris
LÖGREGLA Nokkur erill var hjá
lögreglunni í Reykjavík í fyrri-
nótt og gærmorgun vegna hvass-
viðris en engin slys urðu á fólki.
Járnplötur fuku af húsþökum á
Kjalarnesi og naut lögregla að-
stoðar björgunarsveita Lands-
bjargar. Skemmdir urðu á
nokkrum smábátum sem slógust
utan í hafnarbakkan í Reykjavík-
urhöfn í hvassviðrinu í gær-
morgun. Þá urðu einhverjar
skemmdir á bílum vegna fjúk-
andi hluta. ■
GARÐAR SVERRISSON
Segir 500 milljónir vanta upp á til þess að ríkið uppfylli gerðan samning við öryrkja. Hótar
málssókn.
DAVÍÐ ODDSSON
Segir það afdráttarlaust að samningurinn
við öryrkja hafi hljóðað upp á einn milljarð
og ekki krónu meira.
JÓN KRISTJÁNSSON
Hefur margoft lýst því yfir að hann vilji
uppfylla kröfur Öryrkjabandalagsins.
GUÐMUNDUR STEINGRÍMSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
DEILA ÖRYRKJA OG
RÍKISSTJÓRNARINNAR
Öryrkjar og ríkið
í hár saman á ný
Öryrkjabandalagið undirbýr málssókn á hendur ríkinu vegna meintra vanefna á samningi
um hækkun grunnlífeyris. Deilan snýst um útfærsluatriði. Þótt ráðherra virðist allur af
vilja gerður virðist fátt koma í veg fyrir hörkuna.
FRAMTÍ‹ARHÓPUR
Samfylkingarinnar
Framtí›arhópur Samfylkingarinnar bo›ar
til opins fundar í I›nó
laugardaginn 18. september kl. 11:00-13:00
um samfljöppun, fákeppni og venjulegt fólk.
Atvinnulíf framtí›arinnar
- samkeppni og samfljöppun
Frummælendur:
Gylfi Magnússon hagfræ›ingur - Samkeppni,
réttlæti og hagkvæmni.
Hafli›i Helgason bla›ama›ur - Hræringar í
vi›skiptalífi – ástæ›a til a› óttast?
Jón fiór Sturluson hagfræ›ingur - Hva› mega
íslensk fyrirtæki vera stór?
Fundurinn er öllum opinn. Morgunver›ur kr. 1.200.
Fundarstjóri er Katrín Júlíusdóttir alflingisma›ur.
Sjá nánari á www.framtid.is
BANASLYS Í UMFERÐINNI Í FYRRA
Staðsetningar á landinu.
Rannsóknarnefnd umferðarslysa:
23 banaslys í fyrra
Opinber heimsókn forseta:
Óblíðar
móttökur
SERBÍA-SVARTFJALLALAND, AP Ferenz
Madl, forseti Ungverjalands,
fékk fremur kaldar móttökur
þegar hann kom í opinbera heim-
sókn til Serbíu-Svartfjallalands í
gær.
Madl heimsótti meðal annars
héraðið Subotica, sem er við
landamæri Ungverjalands. Um
10 prósent íbúa héraðsins eru
ungverskrar ættar og um árabil
hefur ríkt mikil spenna milli
þeirra og serbneskra þjóðernis-
sinna. Forsetinn heimsótti ung-
verska fjölskyldu á svæðinu sem
hefur sætt ofsóknum þjóðernis-
sinna. Þegar Madl kom að húsinu
var búið að mála slagorðin
„Dauði“ og „Drepum Ungverja“
á útidyrahurðina og stinga stór-
um hníf í hana. ■