Fréttablaðið - 11.11.2004, Blaðsíða 48

E
kki kom sérlega mikið á óvart þegar Kleif-
arvatn, ný spennusaga Arnaldar Indriða-
sonar, vippaði sér í efsta sæti íslenska met-
sölulistans örfáum dögum eftir útkomu.
Kleifarvatn gefur bestu bókum metsölu-
höfundarins, Mýrinni og Grafarþögn, ekk-
ert eftir, en í þessari nýju bók koma íslenskir náms-
menn í Austur-Þýskalandi nokkuð við sögu.
„Ég hef þrisvar komið til Leipzig vegna kynningar
á bókum mínum. Á ferðum mínum um borgina fór ég
inn á Stasi-safnið. Þá kviknaði sú hugmynd að skrifa
sögu úr kalda stríðinu sem gæti hugsanlega gerst í
Leipzig. Ísland tengist þeirri borg sögulega og menn-
ingarlega og þar voru Íslendingar við nám í kalda
stríðinu,“ segir Arnaldur. „Um það leyti las ég í dag-
blaði að vatnsyfirborð Kleifarvatns hefði minnkað og
minntist þess að þar fundust njósnatæki árið 1973.
Þar kviknaði hugmynd að upphafi sögunnar og í huga
mínum varð smám saman til kaldastríðssaga með
njósnum, ástum, svikum og öllum pakkanum. Í bók-
inni er ég einnig að vinna með mannshvörf, eins og ég
hef gert í fyrri bókum mínum, en mannshvörf hafa
lengi vakið áhuga minn og þau eru sannarlega helsta
áhugamál Erlendar.“
Mannshvarf og kalda stríðið
Í Kleifarvatni endurspeglast kannski betur en í öðrum
bókum Arnaldar hversu næmt auga höfundur hefur
fyrir smáatriðum sem tengjast söguþræði ekki beint
en dýpka söguna, og aukapersónur hafa einnig öðlast
aukið vægi. „Þegar ég sest niður til að skrifa veit ég
ekki nákvæmlega hvað mun gerast. Þegar ég byrjaði á
þessari sögu hafði ég þetta þema: mannshvörf og
kalda stríðið. Þegar hin eiginlega vinna hófst komu
allar litlu hugmyndirnar. Þannig verður heimur bók-
arinnar til. Dag eftir dag sest ég við tölvuna og reyni
að hugsa eitthvað og skrifa, held mig við það og reyni
að aga mig. Ég hef alltaf reynt að hafa svokallaðar
hliðarsögur til að víkka söguna og aukapersónur til að
stækka persónugalleríið,“ segir Arnaldur. „Um leið
gæti ég vel að því að halda utan um efnið sjálft, sem í
þessari bók snýst um það gríðarlega áfall sem verður í
lífi manneskju sem uppgötvar að ástvinur er horfinn.
Hvernig bregst hún við? Hvað gerir hún? Kennir hún
sjálfri sér um? Er hún sakbitin? Getur hún nokkurn
tíma komist yfir þetta áfall? Sem betur fer þekki ég
þetta ekki af eigin reynslu en ég reyni að setja mig í
spor þeirra sem verða fyrir þessu og reyni að ímynda
sér þann hrylling sem slík manneskja þarf að ganga í
gegnum og síðan hvernig hún heldur áfram að lifa.“
Fleiri bækur um þríeykið
Kleifarvatn er sjötta bókin sem Arnaldur skrifar um
sögupersónur sínar Erlend, Sigurð Óla og Elínborgu
sem njóta gríðarlegra vinsælda meðal lesenda. „Eitt af
því skemmtilegasta sem ég geri er að hugsa um þess-
ar persónur, sem á einhvern hátt hafa öðlast sjálfstætt
líf meðal fólks,“ segir Arnaldur. „Satt að segja á ég eft-
ir að segja heilmikið um þessa einstaklinga. Í hverri
bók er glæpamálið í forgrunni þannig að upplýsingar
um einkahagi aðalpersónanna eru ekki sérlega fyrir-
ferðarmiklar. Saga Sigurðar Óla er algjörlega ósögð,
sömuleiðis saga Elínborgar. Þótt talsvert sé sagt frá
Erlendi er saga hans þó í mikilli þoku. Eva Lind hef-
ur verið nokkuð áberandi en ekki eins mikið sagt frá
bróður hennar. Ef ég held áfram að skrifa þessar sög-
ur mun ég vinna í því enn frekar að dýpka persónurn-
ar, grafa upp fortíð þeirra og bakgrunn og lýsa betur
lífi þeirra.“
Ekkert bendir til annars en að Arnaldur eigi eftir
að skrifa allnokkrar bækur um þríeykið. „Stundum er
sagt að reglan sé tíu bækur, eftir það sé höfundurinn
búinn að þreyta sjálfan sig og lesendur. Sjálfur hef ég
hef enga hugmynd um þetta. Kannski verða bækurn-
ar fleiri en tíu, kannski færri. Ég tel mig ekki skuld-
bundinn einum né neinum varðandi það. Hins vegar
hef ég ákveðnar hugmyndir um lok á þessum sagna-
bálki, án þess að ég vilji fara nánar út í þá sálma.“
Þegar Arnaldur er spurður hvort hann óttist ekki
að endurtaka sig þar sem hann sé sífellt að skrifa um
sömu persónur, segir hann: „Óttinn um endur-
tekninguna er stöðugur og mjög virkur. Um leið verð
ég að hafa í huga að sífellt koma nýir lesendur að
hverri bók og þess vegna er nauðsynlegt að hafa ein-
hvers konar inngang að því sem gerst hefur í fyrri
bókum en sá inngangur er alltaf að minnka og á ekki
að þvælast fyrir. En maður verður að gæta sín á því að
þreyta ekki lesendur með því að vera að segja sama
hlutinn, heldur verður ætíð að finna ný sjónarhorn.
Svo má auðvitað líka benda á að það er kannski
endurtekningin sem bæði ég og lesendur sækjast eftir.
Þegar ég byrja á nýrri bók fer ég aftur í heimsókn til
þessa fólks og veit þegar talsvert um það um leið og ég
kemst að einhverju nýju. Það er ákveðið öryggi í því.“
Það vakti athygli þegar Erlendur hvíldi sig á Er-
lendi og félögum og sendi frá sér sakamálasöguna
Bettý, sem sver sig í ætt við amerískar glæpasögur frá
fjórða og fimmta áratugnum. Bókin varð metsölubók
en ekki voru allir lesendur ánægðir. „Ég skil það svo
sem vel, fólk er svo áhugasamt um Erlend,“ segir Arn-
aldur. „Ég er þó ráðinn í því að skrifa aðrar bækur en
um hann. Ég er ekkert viss um að það hafi skaðað
Kleifarvatn að ég skrifaði Bettý. Ég held reyndar að
þau skrif hafi hjálpað mér til að öðlast fjarlægð á þá
karaktera sem eru í Kleifarvatni.“
Lítið gefinn fyrir sviðsljósið
Finnst Arnaldi að hann verði sem rithöfundur að taka
á þjóðfélagsmeinum í verkum sínum?
„Já, einhvern veginn leiðist ég út í það. Ef maður
er rithöfundur hlýtur maður að telja sig eiga eitthvert
erindi. Mér finnst ég hafa sitthvað fram að færa og ég
hef sýnt að ég er að takast á við það samfélag sem ég
bý í. Ég geri það meðvitað og fylgist vel með því sem
er að gerast í samfélaginu. Ég vil þó ekki bara fjalla
um það sem sagt er frá í fjölmiðlum heldur líka það
sem gerist utan kastljóssins. Ég skrifa til dæmis mik-
ið um fjölskylduna. Fjölskyldur sem eru ónýtar. Fjöl-
skyldur sem eru heilar. Fjölskyldur sem hefðu átt að
verða til en urðu ekki til. Og síðan skrifa ég um um-
hverfi, hús, götur, veðrið, Reykjavík og Ísland. Ég
reyni að endurspegla íslenskan veruleika í bókum
mínum. Annars held ég að þær væru lítils virði.“
Arnaldur hefur engan áhuga á að vera í fjölmiðlum
og veitir sárasjaldan viðtöl. „Mér leiðist óskaplega
mikið að tala um sjálfan mig. Ég hef aldrei getað
vanist því. Ég var í öllum þessum fjölmiðlum mörgum
sinnum og mér leið ekkert vel með það,“ segir hann.
„Ég er ákaflega þakklátur fyrir vinsældir bóka minna
en það á ekki við mig að vera á útopnu talandi um allt
milli himins og jarðar. Núna hafna ég meira og minna
boðum um viðtöl. Það á bara ekki við mig og er ekki
minn stíll að tala mikið um mig og verk mín. Vinnan
og gamanið felst ekki í því að tala um bækurnar
F2 12 11. nóvember 2004 FIMMTUDAGUR
Mannshvörf og
Enginn íslenskur nútímahöfundur hefur náð jafn
mikilli útbreiðslu og Arnaldur Indriðason en
bækur hans hafa selst í rúmlega fimm hundruð
þúsund eintökum á heimsvísu. Arnaldur er lítt
gefinn fyrir sviðsljósið en ræddi við
Kolbrúnu Bergþórsdóttur um annir í útlöndum,
afdrif hinnar ástsælu sögupersónu sinnar
Erlendar Sveinssonar rannsóknarlögreglumanns
og ýmislegt fleira.
Ljósmyndir: Teitur/Hari
Arnaldur Indriðason
Fæddur 28. janúar árið 1961.
Foreldrar Þórunn Ólöf Friðriksdóttir
húsmóðir og Indriði G. Þorsteinsson
rithöfundur.
Hjúskaparstaða Kvæntur Önnu Fjeldsted
og þau eiga þrjú börn.
Menntun og störf Stúdent frá Mennta-
skólanum við Hamrahlíð 1981 og lauk
BA-prófi í sagnfræði frá Háskóla Íslands
1996. Var um árabil blaðamaður og kvik-
myndagagnrýnandi við Morgunblaðið.
Verðlaun Glerlykilinn, Norrænu
glæpasagnaverðlaunin, fyrir Mýrina 2002
og aftur ári síðar fyrir Grafarþögn.
Verk Arnaldar
Synir duftsins 1997
Dauðarósir 1998
Napóleonsskjölin 1999
Mýrin 2000
Grafarþögn 2001
Röddin 2002
Bettý 2003
Kleifarvatn 2004