Tíminn - 11.11.1973, Side 23

Sunnudagur 11. nóvember 1973.
TÍMINN
23
0 Rætt við Þórð
Eftir að ég var siðan kominn
með 200 flugtima, var ég þar með
búinn að fá atvinnuflugmanns-
réttindi.
— Hefurðu nýtt þessi réttindi að
einhverju leyti?
— Að sáralitlu leyti, — ég hafði
þetta svona i bakhöndinni, ef ég
þyrfti að skipta um vinnu. Þetta
voru nú erfið ár á þessum tima.
En ég flaug eitt sumarið dálitið
mikið. Það má segja, að það hafi
verið kvikmyndunarflug, en ég
flaug með bandariskum kvik-
myndatökumanni viða um land.
Fékk ég við það anzi góða reynslu
i flugi innanlands.
— Flýgurðu eitthvað atvinnu-
flug i dag?
— Það fer nú litið fyrir þvi. Ég
hef flogið svol. fyrir sjálfan mig
— þarf að halda við flugskirtein-
inu og halda mér sjálfum i
þjálfun. — En það hefur verið svo
mikið að gera hjá mér i plastinu,
að ég hef ekki gefið mér tima til
þessa, eins og mig langaði þó til.
Svifflugið hef ég trassað anzi
mikið undanfarin ár.
— Þú munt hafa þó nokkuð
fleiri áhugamál, sem þú leggur
einhverja rækt við. ekki satt?
— Ég eignaðist fyrir tveim
árum litla bátkænu, og að sigla er
virkilega sú bezta afþreying, eða
ein sú bezta, sem ég þekki. Ég fer
hérna út á sundin og reyni að
veiða eitthvað i soðið. —
Skemmtilegasti fiskur, sem ég
hef dregið? — Þetta var anzi stór
lúða, um 90 cm., sem ég dró
hérna rétt fyrir utan Engey. Ég
fór út um fimm-leytið þennan'
morgun og var að þvælast þarna
fyrir Akraborginni og þurfti að
færa mig til. Þá hélt ég, að fast
væri i botni. Ég trúði ei minum
eigin augum, er ég sá, hvers kyns
var. Ég átti i miklum erfiðleikum
með að draga hana upp, — missti
hana 4rum sinnum niður á hafs-
botn. Svo náði ég henni upp fyrir
borðstokkinn að lokum, þessu
heljarflykki, en hún átti eftir að
afreka það að bita mig i þumal-
puttann, bannsett. Og ég varð að
liggja ofan á henni.Ég stimdi á
fullri ferð i land með ferlikið, og
kom með hana spriklandi inn i
hjónarúm til frúarinnar. ..
,,Della”... og önnur
Þórður Hafliðason hefur komið
miklu viðar við, en hér að framan
greinir. Svo nokkur dæmi séu
nefnd þá fékk hann i barnæsku
ljósmyndadellu, — eignaðist
fyrst kassavél, en siðan óx
tækjastóllinn stig af stigi með
árunum. Það má raunar skjóta
þvi inn i, að kassavélinni sinni
gömlu breytti hann i 35 mm vél!
(Það var svo sem auðvitað!).
Gegnum ljósmyndunina kynntist
hann ungur Asgeiri Long kvik-
myndatökumanni, og hefur þvi
einnig fengið inngrip i kvik-
myndir. Þá má segja frá þvi, að i
nokkur undanfarin ár hefur hann
starfað sem hljóðupptökumaður
fyrir BBC með Gisla Gestssyni
kvikmyndatökumanni og af og til
með Asgeiri Long. Siðan land-
helgisdeilan hófst, hefur falizt i
þessu allmikið aukastarf. Að visu
er Þórður útvarpsvirki að mennt
en það breytir ekki þeirri stað-
reynd að i dag eru gerðar mjög
strangar kröfur til hljóðupptöku-
manna og krafizt yfirleitt sér-
staks og itarlegs náms. Enda eru
hljóðupptökutækin, sem notuð
eru i „bransanum” i dag orðin
mjög fullkomin og viökvæm.
En þetta eins og annað leikur i
ur i höndunum á Þórði. Það tæki,
sem hann notar, er raunar sams-
konar og notuð eru viö tupptöku
stórmynda, að meira eða minna
leyti.
Og á þessu hefur Þórður mikinn
áhuga, eins og á öðru, sem hann
fæst við. Hann er með segul-
bandstæki um allt hús hjá sér og
dundar við að taka upp hitt og
þetta, svo sem fréttirnar i út-
varpinu. Þá var okkur eiginlega
nóg boðið....
Við rákum augun i málverk á
heimili þeirra hjóna, Þórðar Haf-
liðasonar og Ástu Marteinsdóttur.
Það kostaði nokkra fyrirhöfn að
fá Þórð til að viðurkenna, að þetta
væru hans verk. Hann er maður
mjög litillátur að eðlisfari, en
okkur fannst annars óþarfi fyrir
hann að skammast sin fyrir þessi
verk.
— Um það leyti, sem ég var
með áhuga á ljósmyndun, byrjaði
þetta. Pabbi var dálitið góður
málari, myndi ég halda málaði
bæði með oliu og vatnslitum. Og
það eru til anzi fallegar mvndir
eftir hann. Nokkuð var til af
tólum til málunar heima. og eitt-
hvert sinn greip ég til þeirra og
fór að reyna að bera mig eitthvað
til. Siðan dundaði ég við að mála
um nokkurt skeið....
— Hefur þig aldrei langað til að
verða viðurkenndur sem lista-
maður?
— Sjáðu til, ég get verið lista-
maður. En ég þarf ekki endilega
aö búa til málverk til að vera það.
Ég get gert hitt og annað i
staðinn.
Nú hringir siminn á okkur
Þórð.
— Eitt af þvi, sem getur gert
mig alveg vitlausan, er siminn.
Hann hringir og hringir eins og
vitlaus væri, og maður hleypur til
hans og skilur kannski eftir eitt-
hvað afskaplega nákvæmt á loka-
stigi, eitthvað fingert kannski.
Það er ekki bara siminn. Maður
þarf að hlaupa til dyra eða sinna
einhverjum utanaðkomandi
erindum... Þetta er eins og að
vera málari, sem er að setja
siðasta strikið á verkið, en þá er
barið i bakið á honum. .. Ég vil
vera einn, vera ég sjálfur, þegar
ég er við viss verkefni. Ég veit að
ég get lokið þeim, ef ég fæ frið.
Kannski þyrfti ég að grafa mig 30
m niður i jörðina til þess..
Stundum óskar maður þess, að
maður væri hálfviti, þegar ótrú-
legustu menn leita til manns og
leita ráða um þetta og hitt....
Þórðar saga trymbils i
stytztu útgáfu
Tónlist hefur ekki verið svo
litill þáttur i lifi Þórðar Hafliða-
sonar. Heita má, að hann hafi
fengizt við hljóðfæraleik opinber-
lega allt frá unga aldri fram til
þessa dags (spilar ekki sem
stendur). Siðast lék hann með
Kontra-trióinu, en feril sinn hóf
hann i Vetrargarðinum i gamla
daga. Þórður hafði komizt yfir
hálft trommusett og var að dóta
sér við það. Einhverjir vissu af
þessu, og eitt sinn, þegar vantaði
trymbil með hljómsveitinni i
Vetrargarðinum, var haft sam-
band við Þórð og hann beðinn að
hlaupa i skarðið. Hann var
tregur til, en lét þó til leiðast. A
staðinn fór hann með sitt hálfa
trommusett og þótti samt takast
svo vel upp, að honum var ekki
sleppt úr „bissnissnum” næstu
árin. Frá Vetrargarðinum fór
hann með hljómsveitinni á Röðul
og átti siðan eftir að spila á
flestum skemmtistöðum Reykja-
vikur, einna lengst á Hótei Borg.
Eittsinn dvaldi Þórður nokkrar
vikur i borginni við Sundið.
Kóngsins Kaupinhafn. Þar komst
hann i kynni við hljómsveit i
einum ágætum klúbb, og eitt sinn
greip hann i ,,bongo”-trommu
með henni. Honum var ekki
sleppt úr þeirri stöðu, meðan
hann stóð við i þessari ágætu
borg (fyrir margra hluta sakir).
Saga úr dýragarðinum
t lok þessa „ævintýris um
vefarann mikla úr Vatns-
mýrinni” látum við fljóta með
söguna af þvi, er Þóröur Hafliða-
son fór að blása gler. Það var svo
sem ekki nema eitt af „óvenju-
legum” uppátækjum hans, en
sagan (sem hann kveður sanna
og verður ekki rengd hér) er lær-
dómsrik fyrir margra hluta sakir
engu að siður. Látum Þórð segja
frá.
— Þetta var um það leyti, er ég
vann á rannsóknastofu Há-
skólans, en þar var mikið af til-
raunaglösum, sem ekki voru
notuð. Ég frétti af Norðmanni
nokkrum, sem blési gler. Mig
langaði auðvitað að gera það lika,
svo ég tók mig til og hitaði þessi
glös og blés þau siðan. Það tókst
að blása kúlur. Það var nóg til
þess, að ég útbjó mér „græjur”
heima og fékkst á næstunni við
glerblástur i eldhúsinu. Náttúr -
lega varð það geysióvinsælt, meö
gasútbúnaöinn og allt það. Þetta
hefur sjálfsagt verið fullkomlega
ólöglegt.
— Ég kom mér upp aðstöðu i
kjallaranum og hélt áfram aö
blása kúlur, sem seinna urðu aö
jólaskrauti.. Mig langaði að fá á
þær spegilhúö og fór til að
spyrjast fyrir um það. Það var
ekki auðhlaupið, en um siðir tókst
mér að fá vitneskju um spegil-
húðun úr bókum i Háskólabóka-
safninu. Mér tókst að gera spegil
á þó nokkrar kúlurnar, sem varð
til þess. að ég framleiddi þarna
þó nokkuð af þeim og seldi i búð.
Þær voru bókstaflega rifnar út.
eftirspurnin varð svo mikil....
Það var ekki flutt inn jólaskraut
á þessum árum, það var svo
mikil takmörkun á innflutningi.
Ég bjó til margar gerðir af kúl-
um, og þær runnu út eins og heit-
ar lummur.
— Þetta leit eiginlega andsk...
vel út, meö speglun að innan. Ég
bjó til litavél úr gömlum
grammófóni og litaði þetta i
öllum regnbogans litum. Glerið i
þetta fékk ég úr ýmiss konar gler-
pipum og jafnvel tilraunaglösum.
Eftirspurnin var alveg geysileg,
en framleiðsluhraðinn litill.
— Það var 1947, er þetta gerðist
og ég þá 15. ára. Ég hafði verið
hjá rannsóknarstofu Háskólans
um skeið, þar lærði ég ýmislegt.
Ég var látinn mæla hitann i
kaninum, með venjulegum hita-
mæli. og óð i það með oddi og egg.
Það var nú svona hálfógeðslegt.
Þær voru komnar með alls konar
sjúkdóma, og maður var þarna
með grimu á sér og gúmmi-
hanska. - Ég get ekki hrósað þvi
starfi, óska engum i það.
— Ég gcrði þetta fyrir þrenn
jól, að búa til jólaskraut. Nú er
þess að geta, að ýmis fyrirtæki
höfðu leitað eftir þvi við mig að
kenna mönnum að búa þetta til,
en sjálfur þyrfti ég ekkert aö
gera. Ég sagði þeim, að það væri
útilokað, þar sem ég vissi, að það
getur ekki hver sem er blásið
gler, það er viss „kúnst”. Aðal-
tæknin við blásturinn er i þvi að
beita munninum rétt. Einn kunn-
ingi minn gat aldrei blásið glerið
rétt. Glerið varð aldrei kringlótt,
en vildi venjulega bara verða
hismi, þvi að á vissu augnabliki
vill glerið þenjast svo snögglega
út, og þá verður þetta eins og
innylfi úr hrossi -og svifur svo
burtu...
— Fyrir þriðju jólin var þetla
orðið helv... menntað hjá mér.
Þá var ég búinn að koma mér upp
mótum, þannig að ég gat formað
kúlurnar á ýmsan hált. Þarna
urðu til toppar, i likingu við þá
sem maður áer i dag, og ég verð
áð segja. að þegar á heildina var
litið var þetta jólaskraut á vissan
hátt sambærilegt við það, sem
maðursér núna á markaðnum....
— Það var einn brandari i sam-
bandi við það, þegar innflutn-
ingsvfirvöldin komust i spilið og
héldu, að þarna væri um smygl-
varning að ræða. Ég var kvaddur
á þeirra fund með nokkrar kúlur.
Þeir mölvuðu þær hverja af
annarri og kiktu inn i þær, og
voru vist að leita að vörumerki
inni i þeim. Ég ætlaði að verða
vitlaus af hlátri. Égbauðþeim að
senda mann heim og skoða tækin,
en ég vildi ekki sýna þeim.
hvernig ég færi að þessu, þvi ég
var voðalega drjúgur með mig og
vildiekki uppljóstra leyndarmáli.
sem þótti svona merkilegt...
— Þetta þótti stórmerkilegt á
þessum tima, þvi að fólkið hafði
ekki annað til að skreyta með um
jólin en pappir og glimmer. Þeir,
sem ekki gátu náð i smyglað
skraut. urðu að búa það tiú með
skærum úr pappir.. Það var
hrikalegt þetta jólaskraut, sem
maður sá á markaðnum þá. ..
Ef til vill hafa lesendur þessa
stúfs haldið i upphafi, að hér ætti
að fjalla um t>órð Hafliðason i
visindalegum dúr.en þeir hafa nú
séð, að svo var ekki. A annan veg
væri h;egt að skrifa um visinda-
manninn eða öllu heldur uppíinn-
ingamanninn Þórð Ilafliðason.
þvi hann gelur tilelni til þess. En
Þórður hel'ur margt að segja
utan þessa sviðs, sem fæst kemur
þó fram hér. Og hann helur mikla
kimnigáfu. Ef klina ætti ein-
hverjum tilgangi á þennan stúf,
væri það helzt sá að sýna
mönnum, hvað þeir geta fengið
miklu meira út úr lifinu, reyni
þeir eitthvað til að veita útrás og
framfylgja hugdettum sinum
jafnvel þótt þa>r ekki séu svo ikja
merkilegar. ()g dálitið af kimni
sakar ekki.
— Step.
o
Takmark
sem ég veit hefur hann aldrei
boðið neinum manni vindil. En
það eru lika takmörk fyrir öllu.
Heiöurslaunin
Hann talaði meö syngjandi
röddu, sembland af józku og
mörgum erlendum tungum. Og
mörgum fannst hann vera i mót-
sögn við sjálfan sig, þegar hann
samt sem áöur, tók eitt sinn á
móti peningaupphæð frá danska
rikinu. Þrátt fyrir það að hann
hafði fariö hörðum orðum um
dönsk yfirvöld, og þrátt fyrir það
að hann átti sjálfur næga
peninga.
Að lokum urðu mörg gagnrýnin
lesendabréf og greinar til þess að
hann hætti við að taka á móti
styrknum. En fáir fengu að vita,
að hann hafði aldrei séö
peningana sjálfur, heldur sent þá
beint til fátæks vinar. frá þvi i
gamla daga.
Það lá alltaf eitthvað að baki
þess, sem hann gerði, og þess sem
hann málaði. Jafnvel þó það hafi
ekki alltaf verið auðvelt fyrir
okkur að koma auga á það. En
það er ekki hans sök.
(þýttaf-kr)
NORDMENDE
kemur með nýja vídd í ferðasjónvarps-
tœkjum „SPECTRA- DIMENSION 5"
Hœgt að setja í tvenns konar stöðu
til þœginda fyrir óhorfendur
Þœgilegt stjórnborð
Elektróniskar sleðamótstöður tryggja
betri stjórn ó mynd og hljóði
„Spectra - dimension 5" er fóanlegt
í fimm mismunandi litum:
orange, hvítu, rauðu, grœnu og kolsvörtu
„Spectra - dimension 5". Nýja víddin í tœkni og gœðum
Nóatúni sími 23800
Klapparstíg sími 19800
Akureyri sími 21630