Tíminn - 11.11.1973, Page 40

Auglýsingasími
Tímons er
GHÐI
fyritrgúéan mai
^ kjötiðnaoarstöð sambandsins
Á að eyða öllum stríðsminjum?
Jafnvel
þeirra kynni
að verða
saknað eftir
hundrað ár
Fyrir alþingi liggur nú þings-
ályktunartillaga þess efnis, að
allar mannvirkjaleifar eftir er-
lent herlið frá striðsárunum verði
fjarlægðar. Ekki er nema gott
eitt um þetta að segja, enda Iítil
prýði aö þeim rústum her-
mannabragga og annarra mann-
virkja, sem enn eru viða um
landið, og ekki nema sjálfsögð
náttúruvernd að hreinsa þetta
drasl. En tillagan vekur þá
spurningu, hvort ekki sé réttmætt
að varðveita eitthvað af minjum
frá stríðsárunum. Þótt her-
mannabraggarnir og hverfin,
sem reist voru á sínum tfma séu
ekki reisuleg mannvirki eða fall-
eg, eru þau óneitanlega minjar
um þennan þátt i sögu Islands.
Óhætt er að fullyrða, að yfir-
bragð byggða landsins og þjóð-
lifið allt hafi gjörbreytzt á einni
nóttu, þegar erlent herlið sté á
land. 1 kjölfarið fylgdi næg at-
vinna og velmegun, og hernaðar-
mannvirkin risu eins og gorkúlur
á haug. Þegar herinn hvarf úr
landi, skildi hann bragga slna og
önnur nagl- og jarðföst mannvirki
eftir,og innfæddir slógu eign sinni
á allt hafurtaskið. t Reykjavlk
stóðu heil hverfi bragga lengi
eftir strlð og fátækt fólk bjó i
þeim. En smátt og smátt voru
þessi hverfi rifin, og sér nú varla
urmul eftir af þeim I borgarland-
inu, og viða úti á landi voru
braggnarnir rifnir strax eftir
strið og urðu aldrei mannabú-
staðir eftir aö hermennirnir yfir-
gáfu þá.
Eflaust sér enginn eftir mann-
virkjum hernámsliðsins, þótt þau
hverfi, en gildir ekki hið sama um
ýmis gömul og úrelt atvinnutæki
og mannabústaði, sem enginn vill
nýta lengur, en eru talin til sögu-
legra verðmæta, þegar þau eru
horfin af sjónarsviðinu.
Timinn lagði þá spurningu fyrir
Þór Magnússon þjóðminja-
vörð, hvort ekki væri ástæða til að
varöveita eitthvað af striðs-
minjum hér á landi frá heims-
styrjöldinni. Hann sagði, að
óneitanlega tilheyrði þetta okkar
sögu, og að ekkert hafi verið gert i
þessu máli, þvi starfsmenn Þjóð-
minjasafnsins séu svo uppteknir
að ná til og varðveita ýmisiegt
annað, sem þeim er hjartkærara,
en hinu sé ekki að neita, að siöari
heimsstyrjöldin hafi verið svo
mikill atburður i okkar sögu, þótt
við værum ekki beint striðsaðilar,
að hernámið hafi sett mikið mark
á þjóðlifið. Og hér var þetta mikla
herlið, sem skildi eftir sig þessar
minjar.
Þjóðminjavörður telur, að
braggahverfið i Hvalfirði sé hið
eina af hernaðarmannvirkjum.
sem enn er nokkurn veginn heil-
legt, svo að enn er hægt að geyma
eitthvað af þessum minjum, ef
menn kæra sig um.
t Reykjavik voru stór bragga-
hverfi: vestur á Melum, i
Laugarnesi á Skólavörðuholti
Múlakampur og undir öskjuhlið,
en þessara hverfa sér varla
stað lengur. Sums staðar
eru enn grunnar, og er ekki hægt
að segja að þetta sé fallegt á að
llta.
Eitthvað er enn til af fallbyssu-
stæðum. t.d. I fjörunni viö Hrólfs-
skála á Seltjarnarnesi, og hefur
verið nefnt að varðveita þau, og
úti um land eru enn til slik mann-
virki, svo og skotgrafir. A
Kaldaðarnesi var mikill herflug-
völlur með tilheyrandi bygg-
Braggahvergi hermanna I Laugarnesi og Laugarnesspitalinn, sem Bretar hertóku og brann slðar ofan
af herliöinu, er þar var.
Viðgerðasaga togarans
Bjarna Benediktssonar er
enn ekki öll þótt nóg ætti að
vera komið af lagfæringum
á nýju skipi. Liggur togarinn
nú rétt einu sinni i Iteykja-
víkurhöfn og er verið að
gera við spilið, en sprenging
varð i þvi.er togarinn var að
hefja veiðar.
Bjarni Benediktsson fór til
"'veiða s.l. fimmtudag og voru
veiðar nýhafnar er
sprenging varð I spilinu og
var þá ekkert annað að gera
en leita hafnar og láta gera
við skemmdirnar. Skipið
kom til Reykjavikur
aðfararnótt laugardags.
ingum. Sjálfur flugvöllurinn er til
enn, þótt hann sé til einskis nýtur
og til engrar prýði, en af bygg-
ingum er ekki annað eftir en ein-
hver byrgi.
Ef eitthvað á að varðveita af
þessu tagi, eru braggarnir við
ollustöðina i Hvalfirði og brygg-
urnar á Hvitanesi hvað álit-
legast.
— Sattaðsegj^sagði Þór, hefur
maður ekki skeytt þvi mikiö að
varðveita herminjar hér, að
minnnsta kosti mætti afmá mikiö
af þessu og væri ekki hægt að
kalla það annað en þrifaverk.
Hitt er annað mál, að oft erum við
að álasa okkar forverum fyrir að
þeir hafa ekki varðveitt og geymt
ýmsilegt, sem við vildum gjarna
eiga nú. Alveg eins munu seinni
tima menn tala um okkur, að
hlutir, sem við vorum með I
höndum daglega, verða þá ekki til
lengurog menn vildu gjarna eiga
einhver sýnishorn af þeim. Samt
mun nauösynlegt, að velflest
glatist af þvi, sem maðurinn býr
til. Það er ekki hægt að geyma
nema svo litið af þvi, og kannski
ekki æskilegt.
— En þótt allir braggar og
annað það, sem eftir hernáms-
liðið liggur, hverfi, getur maður
afsakað sig með þvi, að til er
mikið af Ijósmyndum og öðrum
gögnum frá þessum tima, en það
er ævinlega svo, að það er ekki
hið sama að eiga myndir af
hlutunum, maður vill lika eiga þá
sjálfa.
En ég á ekki von á þvi að við
eignumst neitt striðsminjasafn i
bráð.
00
Drekkum minna kaffi,
en þvoum okkur betur
Nokkrar forvitnilegar tölur um innflutning
t NVOTKOMNUM Hagtiðindum
er að finna mikinn og forvitni-
legan fróðleik um viðskipti okkar
við önnur lönd. 1 töflu um inn-
flutning er miðað við mánuðina
janúar tii sept. i ár, og árið 1972
haft til samanburöar. Ekki er
annað að sjá, en við aukum yfir-
leitt við okkur i neyzlu heimsins
gæða.enþóer einstaka vara.sem
við notum minna af I ár en I fyrra.
Kaffi, sykur og salt er meðal
þess, sem minna var flutt inn af I
ár en I fyrra. Nú keyptum við
aðeins þriðjung af þvi
saltmagni, sem við keyptum á
sama timabili I fyrra, en það var
nær 40 þúsund tonn. ! fyrra
keyptum við 1502 tonn af kaffi, en
1433 i ár.
Mest aukning virðist hafa orðið
á innflutningi fiskiskipa og kart-
aflna. Fyrstu átta mánuði ársins
1972 keyptum við 1458 tonn af
kartöflum erlendis frá, en i ár eru
þau 4369. í fyrra voru innflutt
fiskiskips en nú eru þau 16 og
kosta tvo milljarða og hálfa aðra
milljón (cif-verð).
Þrifnaðurinn eykst, ef dæma
má eftir hækkandi tölum um
innflutning þvottavéla og
sápuefna alls konar. I fyrra
keyptum við 3172 heimilisþvotta-
vélar, en 3690 I ár. Af sápuefnum
keyptum við I fyrra 685 tonn, en
791 I ár.
Allt efni til húsbygginga
kaupum við I mun stærri stil I ar
en I fyrra. 1682 tonn af rúðugleri
keyptum við I fyrra, en 2742 I ár.
Steypustyrktarjárn var 7300 tonn
I fyrra en 10300 I ár, og þakjárn
2193 tonn I fyrra en 3068 tonn i ár.
Af heimilistækjum má nefna,
að Isskápar og frystikistur standa
svo til I staö, um 4900 stykki hvort
árið, en útvarps- og .sjónvarps-
tækin eru mun fleiri i ar.
Af farartækjunum fjölgar
öllum tegundum, nema dráttar-
vélum. 1 fyrra keyptum við 560
dráttarvélar, en 504 I ár. Sjö flug-
vélar keyputm við I fyrra, en
þrjár i ár. Þá má geta þess, að
innflutningur þotueldsneytis
hefur tvöfaldazt siðan I fyrra, en
minnkað á venjulegu flugvéla-
bensini úr 2025 tonnum 1 1800 tonn.
Það skal tekið fram, að allar
þessar tölur miðast við timabilið
janúar til september bæöi árin.
SB
Landnámshátíð Eyfirðinga
að líkindum í Kjarnaskógi
LANDNAMSHATÍÐ Eyfirðinga
næsta sumar verður að öllum
likindum haldin i Kjarnaskógi,
skammt framan við Akureyri, og
munu Akureyringar og sýslubúar
standa að henni sameiginlega.
Hefur nú verið leitað eftir fram-
lögum úr bæjarsjóði og sýslusjóði
til þess að standa straum af
kostnaði við framkvæmdir á
hátiðasvæðinu.
Kjarnaskógur er stórt flæmi, og
hefur verið geysimikið gróðursett
þar um alllangt skeið. Skógurinn
nær nú orðið neðan frá þjóðvegi
upp i fjall, en að sjálfsögðu er
hann mismunandi langt á veg
kominn eftir aldri og vaxtarskil-
yrðum. Mjög mikið hefur verið
gróðursett af birki, en jafnframt
er þar fjöldi annarra tegunda,
sem yfirleitt hafa þrifizt vel. 1
heild má segja, að skógurinn sé i
örum vexti.
Um skóginn rennur lækur, og
þar er gil og gróðursælir og skjól-
góðir hvammar. Hefur staðið til
að gera skóginn að útivistarsvæði
Akureyringa. enda er hann mjög
vel til þess fallinn.

jót- og sandpokabyrgi varðmanna af þvi tagi, sem viða mátti sjá og enn eru leifar af hér og þar.
ISunnudagur
11. nóvember 1973.
SPILIÐ
SPRAKK
OG
BJARNI
BEN. í
HÖFN