Fréttablaðið - 04.12.2004, Blaðsíða 10

4. desember 2004 LAUGARDAGUR
Örorka og atvinnu-
leysi fylgjast að
Langvarandi atvinnuleysi og aukið álag á vinnustað eru meðal orsaka
örrar fjölgunar öryrkja hér á landi. Talið er nauðsynlegt að heilbrigðis-
og vinnumálakerfi vinni saman þegar atvinnuleysi ber að dyrum.
HEILBRIGÐISMÁL Sterk fylgni er hjá
báðum kynjum á milli nýgengis
örorku og umfangs atvinnuleysis á
landinu, samkvæmt niðurstöðum
nýrrar rannsóknar sem tók til ár-
anna 1992-2003.
Hlutfallsleg fjölgun öryrkja
milli áranna 2002 og 2003 nam 19
prósentum, en 24 prósentum milli
2003 og 2004. Konum fjölgar hlut-
fallslega meira og þá einkum
fyrstu þrjá mánuði þessa árs miðað
við sama tíma 2003, um 29 prósent.
„Fjölgun öryrkja á Íslandi und-
anfarið hefur sterk tölfræðileg
tengsl við breytingar á vinnumark-
aði, einkum aukið atvinnuleysi
og aukið álag á vinnustað,“ segja
höfundar rannsóknarinnar, þeir
Sigurður Thorlacius tryggingayfir-
læknir, Sigurjón B. Stefánsson
tryggingalæknir og Stefán Ólafs-
son prófessor. Þeir vísa í könnun
Gallups sem gerð var síðla árs
2003. Þar sagði hátt í helmingur
vinnandi fólks að álag á vinnustað
hefði aukist.
Tilgangur rannsóknarinnar var
að kanna áhrif atvinnuleysis og
gildistöku örorkumatsstaðals á
fjölda öryrkja á Íslandi með því að
skoða breytingar á nýgengi örorku
og umfangi atvinnuleysis ár frá ári
á tímabilinu frá 1992 til 2003. Not-
aðar voru upplýsingar um kyn,
aldur og örorkustig þeirra sem
metnir voru í fyrsta sinn til örorku
vegna lífeyristrygginga á Íslandi
á umræddu tímabili. Í ljós kom að
nýgengi örorku í heild var hjá
báðum kynjum tiltölulega hátt á ár-
unum 1992 til 1995, lægra á árun-
um 1996 til 2002 og hækkaði síðan
verulega á árinu 2003.
„Á heildina litið eru tvær stórar
sveiflur í aukningu nýgengis ör-
orku á tímabilinu og báðar tengjast
verulegri aukningu atvinnuleysis,“
segir í niðurstöðum höfundanna í
grein sem birtist í Læknablaðinu.
Heildarbætur, til öryrkja og
endurhæfingarlífeyrisþega, hafa
hækkað úr rúmlega fimm milljörð-
um króna árið 1998 í rúmlega tólf
milljarða 2003, eða um sjö millj-
arða króna.
Höfundar rannsóknarinnar
benda á að mikilvægt sé að auka
samvinnu vinnumálakerfis og heil-
brigðiskerfis þegar atvinnuleysi
ber að dyrum, annars vegar til að
draga úr heilsubresti af völdum
þess og hins vegar að bæta stöðu
fólks sem stendur höllum fæti á
vinnumarkaði og auka líkur á að
það haldi vinnu. jss@frettabladid.is
Þórir Steingrímsson pappalögga
JAFNAR SIG
EFTIR BLÓÐTAPPA
VIÐ HEILA
BORGARMÁL Öll starfsemi Reykja-
víkurborgar á að vera rekin í
húsnæði sem er að fullu aðgengi-
legt fyrir fatlaða, hvort sem það
er í eigu borgarinnar eða leigt af
öðrum. Þetta kemur fram í tillög-
um nefndar sem fjallaði um að-
gengi fatlaðra í byggingum borg-
arinnar. Tillögurnar hafa verið
lagðar fyrir borgarráð, sem vís-
aði þeim til umsagnar stjórnar
Fasteignastofu. Á hún að leggja
mat á kostnað við framkvæmd
tillagnanna.
Nefndin tekur í tillögum sín-
um mið af grunnreglum Samein-
uðu þjóðanna um jafna þátttöku
fatlaðra sem Alþingi hefur stað-
fest. Í þeim segir meðal annars
að taka eigi tillit til aðgengis við
hönnun og byggingu mannvirkja
allt frá upphafi hönnunarferlis-
ins og að hafa beri samráð við
samtök fatlaðra um mótun á
kröfum og viðmiðum um að-
gengi.
Nefndin leggur til að frá og
með árinu 2005 fari allar ný-
byggingar borgarinnar í gegnum
svokallaða ferlihönnun. Þannig á
að tryggja að aðgengi fyrir fatl-
aðra verði gott. - th
EIGA RÉTT Á GÓÐU AÐGENGI
Fatlaðir eiga rétt á góðu aðgengi. Ekki síst í
opinberum byggingum.
SAMGÖNGUMÁL Fulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins í samgöngunefnd
Reykjavíkur vilja að ákveðið
verði að Sundabraut verði lögð
svokallaða innri leið líkt og Skipu-
lagsstofnun hefur lagt til. Sam-
kvæmt tillögunni yrði reist ein
löng lágreist brú innarlega í
Elliðaárvogi í stað landfyllinga.
Í tillögu Kjartans Magnússon-
ar borgarfulltrúa segir að sam-
göngunefnd eigi að hraða undir-
búningi málsins í samvinnu við
Vegagerðina.
Kjartan segir mikilvægt að
ákvörðun um þetta verði tekin
sem fyrst svo hefja megi undir-
búning að þessari samgöngubót.
„Úrskurður Skipulagsstofnunar
var skýr og nú höfum við lagt
fram tillögu byggða á honum. Með
henni viljum við knýja á um að
ákvörðun verði tekin. Borgarfull-
trúar Reykjavíkurlistans hafa
ekki treyst sér til þess og dregið
lappirnar í þessu mikilvæga
máli.“
Tillagan var ekki tekin til um-
ræðu eða afgreiðslu á síðasta
fundi samgöngunefndar. - ghg
Sundabraut:
Knýja fram ákvörðun
SUNDABRAUT
Teikningin sýnir þá leið sem sjálfstæðis-
menn í samgöngunefnd vilja að verði farin
við lagningu brautarinnar.
TE
IK
N
IN
G
/S
IG
U
RÐ
U
R
VA
LU
R
STERK FYLGNI
Langvarandi atvinnuleysi hefur heilsufarsleg og sálræn áhrif á fólk, sem getur leitt til örorku. Myndin er sviðsett.
Reykjavíkurborg fjallar um tillögur um aðgengi
fatlaðra í byggingum borgarinnar:
Fullt aðgengi fyrir
fatlaða verði tryggt