Fréttablaðið - 30.12.2006, Page 24

Þann 22. janúar tók vinstrimaður-
inn Evo Morales, Aymara-indíáni
kominn af fátæku bændafólki, við
embætti forseta Bólivíu fyrstur
manna úr röðum innfæddra. Meira
en helmingur íbúa Bólivíu er af
frumbyggjaættum og kosning
Morales var talin marka tímamót í
baráttu frumbyggja Suður-Amer-
íku fyrir pólitískum völdum.
Þegar hann tók við völdum
byrjaði hann á að þjóðnýta hinar
miklu náttúruauðlindir Bólivíu og
lagði jafnframt af alla baráttu
gegn ræktun kókaplöntunnar. For-
sendurnar voru þær að þrátt fyrir
að hægt sé að vinna kókaín úr
blöðum plöntunnar, megi nýta þau
með ýmsum löglegum hætti, til
dæmis sé framleitt úr þeim te sem
er vinsæll drykkur í landinu. Sam-
kvæmt fregnum New York Times
hefur Morales heitið því að fá rík-
isstjórnir annarra landa til að opna
markaði sína fyrir þessari fram-
leiðslu.
Í kosningum sem fram fóru í
Palestínu 25. janúar unnu hin her-
skáu samtök Hamas stórsigur á
hinum hófsamari en spillta flokki
Fatah, sem áður var undir forystu
hins fallna leiðtoga Yassers Araf-
at. Þar með var endi bundinn á
samfellda stjórn Fatah-manna í
Palestínu síðan þing var þar fyrst
kvatt saman 1996.
Hamas-samtökin eiga sér tvær
hliðar. Hófsamari armur þeirra
hefur komið á fót heilsugæslu-
stöðvum, skólum og annarri
almenningsþjónustu á svæðum
Palestínumanna og öðlast miklar
vinsældir fyrir vikið. Hernaðar-
armur þeirra stóð hins vegar fyrir
herferð sjálfsmorðsárása í Ísrael á
árunum 1994–2005 sem gerir það
að verkum að flest vestræn lönd
líta á samtökin sem hryðjuverka-
samtök. Viðbrögð Bandaríkjanna,
Evrópusambandsins og fleiri landa
við kosningasigri Hamas voru að
stöðva alla beina aðstoð við stjórn-
völd í Palestínu þangað til samtök-
in létu af ofbeldisverkum og viður-
kenndu tilverurétt Ísraelsríkis.
Þann 9. febrúar tilkynnti banda-
ríska krabbameinsstofnunin að
dauðsföllum af völdum krabba-
meins í Bandaríkjunum hefði
fækkað á milli ára í fyrsta sinn
síðan byrjað var að halda skrár
um þetta árið 1930, þegar krabba-
meinsúrskurður jafngilti dauða-
dómi.
Fyrsta árið sem tölur staðfestu
þetta var 2003 en það ár létust
556.902 úr krabba í Bandaríkjun-
um, 369 færri en árið á undan. Sér-
fræðingar leiða líkur að því að
þetta megi þakka minnkandi reyk-
ingum og framþróun í meðferð
krabbameins.
Tölur um neyslu á gosdrykkjum í
Bandaríkjunum sem birtar voru 8.
mars, sýndu minnkandi neyslu í
fyrsta sinn síðan mælingar hófust
fyrir rúmum tuttugu árum.
Neyslan minnkaði um 0,7 af
hundraði 2005 sem vissulega er
afar lítið, en sérfræðingar telja að
þessi þróun muni halda áfram.
Vegna vaxandi vitundar um heilsu-
far og þyngd, hefur neysla Banda-
ríkjamanna á vatni, ávaxtasafa og
orkudrykkjum aukist og má því
segja að gosdrykkjaþamb sé ekki
lengur í tísku.
Þetta gæti verið vatn á myllu
Pepsi Cola í baráttunni við Coca-
Cola, en Pepsi hefur mun fleiri
drykkjartegundir á markaðnum
en þeir kókmenn.
Þann 9. mars var tilkynnt að pak-
istanski gamanleikarinn og leik-
stjórinn Omar Sharif, sem forðast
ber að rugla saman við nafna hans
leikarann egypska, myndi leik-
stýra Bollywood-myndinni Tum
Mere Ho (Þú ert mín) og þar með
verða fyrsti Pakistaninn til að
leikstýra indverskri kvikmynd.
Kvikmyndir frá Bollywood eru
bannaðar í Pakistan, en njóta samt
gífurlegra vinsælda þar, en þeim
er einkum dreift á svörtum mark-
aði á mynddiskum. Menningarleg
samskipti af þessu tagi milli þjóð-
anna hafa aukist í seinni tíð þrátt
fyrir pólitískar erjur, kjarnorku-
tilraunir og deiluna um yfirráð
yfir Kasmír.
Hin þekkta breska leyniþjónusta
MI6 hratt auglýsingaherferð af
stað í dagblaðinu Times þann 27.
apríl, þar sem hún auglýsti í fyrsta
sinn í 97 ára sögu sinni eftir nýjum
njósnurum. Stofnunin sem eitt
sinn var athvarf hvítra yfirstétt-
armanna, sendi frá sér yfirlýsingu
þess efnis að starfsmenn hennar
þyrftu breiðari og fjölbreyttari
bakgrunn til að hún gæti betur
tekist á við verkefni eins og alþjóð-
lega hryðjuverkastarfsemi.
Síðar á árinu veittu tveir yfir-
menn stofnunarinnar BBC nafn-
laust viðtal um þessa auglýsingu,
nokkuð sem áður var óhugsandi.
Aðdáendum myndanna um njósn-
arann James Bond til mikilla von-
brigða, sögðu þeir að þótt starfið
sé iðulega ljóma vafið séu ein-
kunnarorð Bonds „licence to kill“
einungis goðsögn. Hins vegar sé í
raun og veru starfandi tæknisér-
fræðingur hjá stofnuninni sem
kallast Q.
Þann 25. maí efndi ríkisstjórn
Suður-Kóreu í fyrsta sinn til kosn-
inga á smáeyjunum Dokdo, sem er
umdeildur eyjaklasi miðja vegu
milli Suður-Kóreu og Japan. Íbú-
arnir tveir, fiskimaður og kona
hans greiddu atkvæði ásamt opin-
berum starfsmönnum sem eru
staðsettir á eyjunum. Ríkisstjórn-
ir beggja landa gera tilkall til eyj-
anna, sem kallast Takeshima í
Japan, en þær eru á svæði þar sem
vonir standa til að megi finna nátt-
úrulegar gaslindir.
Hinn 66 ára gamli fiskimaður
og kona hans fluttu til baka til eyj-
anna á þessu ári, tíu árum eftir að
þau neyddust til að yfirgefa þær
vegna ofviðris sem lagði heimili
þeirra í rúst.
Þann 1. júlí tók Hu Jintao forseti
Kína í notkun fyrstu járnbrautina
milli Kína og Tíbet, en hún tengir
saman hið fornfræga og einangr-
aða Tíbet og iðnaðarhéruð Austur-
Kína. Búist er við að Kínverjum í
Tíbet fjölgi til muna með tilkomu
járnbrautarinnar og þar með herði
þeir tök sín á landinu, en sjálf-
stæðis þess hefur verið krafist
allar götur síðan það var hernum-
ið af Kína árið 1949.
Samkvæmt fréttum New York
Times er járnbrautin milli Kína og
Tíbet ein sú hæsta í heimi, fer upp
í rúmlega fimm kílómetra hæð
yfir sjávarmáli og eru lestarvagn-
arnir búnir jafnþrýstibúnaði eins
og flugvélar til að koma í veg fyrir
að farþegar veikist vegna hæðar-
innar.
Gyanendra konungur Nepals
varð sextugur þann 7. júlí og fór
afmælisfagnaðurinn að mestu
fram í kyrrþey. Samkvæmt frétt-
um Reuters voru opinberar stofn-
anir og skólar opin í fyrsta sinn í
mörg ár á afmælisdegi konungs
og ráðherrar létu ekki sjá sig við
veisluhöldin.
Gyanendra erfði konungdæm-
ið eftir bróður sinn eftir að kon-
ungsfjölskyldan var myrt með
dularfullum hætti árið 2001 og
tók sér alræðisvald árið 2005.
Almenn mótmæli urðu hins vegar
til þess að fyrr á þessu ári varð
hann að láta undan kröfum um að
endurreisa þing landsins. Ríkis-
stjórnin sem tók við í kjölfarið
svipti hann völdum og forréttind-
um að mestu, þar á meðal skatt-
leysi og heimildum til að stjórna
her landsins.
BBC sagði frá því að ríkis-
stjórnin hefði sent konungi skeyti
í stað sendisveitar háttsettra
embættismanna eins og venja
hefur verið.
Í fyrsta sinn í sögunni...
Á hverju ári gerist eitthvað sem aldrei hefur gerst áður og árið 2006 var engin undantekning á því. James Bond varð ljóshærður
og bláeygður, frumbyggi varð forseti í Bólivíu, Hamas komust í stjórn í Palestínu og fyrsta heilsugæslustöðin var opnuð fyrir vél-
menni, svo eitthvað sé nefnt. Patti Sonntag fer yfir það nýja, það skrítna og það fréttnæma sem gerðist í fyrsta sinn árið 2006.