Fréttablaðið - 17.03.2007, Qupperneq 82

H
ugmyndin er
sprottin upp úr
þeim innblæstri
sem bókin var
mér og öllum í
kringum mig,“
segir Hilmar. „Í mínu umhverfi
var um lítið annað rætt en þessa
bók. Fljótlega kviknaði því hug-
mynd um að þetta efni væri hinn
frjóasti akur til umfjöllunar fyrir
leikhúsið.“
En það er nú ekki beint sögu-
þráður í bókinni, eða hvað?
„Nei, en það er samt ákveðin
uppbygging, framvinda og niður-
staða. Ef við tölum um hið leikræna
í bókinni þá er mikil dramatík í
átökum þessara tveggja sjónar-
miða, með eða á móti álverum og
virkjunum. Svo er bókin líka full
af hugleiðingum og hugmynd-
um sem er gaman að takast á við
á sviði. Aðkoma okkar að bókinni
er fólgin í undirtitli hennar, Sjálfs-
hjálparbók handa hræddri þjóð.
Þar fengum við okkar vinkil: hver
er þessi hrædda þjóð og við hvað
er hún hrædd? Annars er bókin
bara til grundvallar og við erum
ekki síst að fjalla um núið.“
„Þetta er tryllir!“ segir Andri
Snær og hlær. „Ég las leikrit eftir
David Hare um einkavæðingu
bresku járnbrautanna. Þetta leik-
rit sló algjörlega í gegn í konung-
lega leikhúsinu. Það var ekki síst
vegna þess sem ég sagði ókei við
þessari fáránlegu hugmynd. Ég
ákvað að gefa leikhópnum frjáls-
ar hendur og var lítið að þvælast
fyrir.“
En hvernig er staðan í álvers-
og virkjunarmálunum í dag? Er
Andri Snær til dæmis ánægður
með að helsta afleiðingin af bók-
inni hans sé þrefaldað fylgi vinstri
grænna?
Andri Snær og Hilmar skelli-
hlæja við þessari spurningu.
Andri dregur augað í pung og
segir á ensku: „Ég hef skapað
skrímsli.“ Svo hlæja þeir ennþá
meira. Ég reyni að vera ýtinn og
spyr: Er þetta það sem þú vildir?
Andri verður vandræðalegur og
ræskir sig:
„Ha? Nei sko, þegar þau sögðu
mér hérna að Megas myndi syngja
lokalagið í leikritinu þá sagði ég
að ég væri ánægður með að þó
ekkert annað kæmi út úr bókinni
en að Megas syngi Draumalandið
þá væri ég ánægður. Nei, grín-
laust þá skiptir öllu máli að þeir
sem leggja áherslu á þessi mál
uppskeri rækilega. Stefnan er að
gera landið að stærstu álbræðslu í
heimi, það er mjög mikið í húfi.“
„Það er fyrirhuguð stækkun á
álverinu hér í bænum og Hafnar-
fjörður er allur undirlagður í sam-
ræðum og tilfinningum um það
mál. Umræðan er lifandi,“ segir
Hilmar. „Það skemmtir okkur
mjög hérna í leikhúsinu að þegar
við til dæmis hlaupum inn á Súf-
ista til að fá okkur að borða þá
er undantekningarlaust verið að
ræða þessi mál við okkur. Það eru
miklar tilfinningar í bænum og
alveg ljóst að þetta hefur mikil
áhrif á marga. Það er allt undir.
Annars vegar ertu með afkomu-
hræðsluna, að hér fari allt til and-
skotans og skipulagðir fólksflutn-
ingar geti hafist 1. apríl, og hins
vegar ertu með í huga náttúruna,
lífið og menninguna sem verð-
ur undir í framtíðarsýninni. Við
verðum að skilja og virða sjón-
armið beggja fylkinganna. Í leik-
verkinu erum við með öll rökin,
með og á móti.“
„Þessi 50/50 staða er gallinn
við þessi mál – og sá galli krist-
allast hérna í bænum,“ segir
Andri. „Þótt önnur fylkingin sigri
þá hefur samt enginn sigur unn-
ist. Það er ekki gott fyrir andann
í samfélaginu þegar báðar fylk-
ingar segja að niðurstaða kosn-
inganna muni beinlínis eyðileggja
fyrir þeim framtíðina og lífið. Ef
þetta er ekki drama, og ef það
er ekki hægt að búa til leikrit úr
þessu, þá er náttúrlega ekki hægt
að búa til leikrit úr neinu!“
Umræðan í þjóðfélaginu er mörk-
uð af þeirri fyrirframgefnu nið-
urstöðu að allt „fari til fjandans“
ef „rétt“ ákvörðun er ekki tekin.
Andra finnst þetta kolvitlaus
hugsunarháttur.
„Herinn fór en það gerðist ekki
neitt þrátt fyrir áratuga langa um-
ræðu um hið gagnstæða,“ segir
hann. „Íbúðaverð er meira að
segja miklu hærra á Suðurnesjum
núna en áður en herinn fór. Samt
hangir alltaf yfir okkur einhver
ógn og ótti við framtíðina. Það eru
teknar of margar ákvarðanir út á
þann ótta. Ef álverið í Straumsvík
myndi hverfa smám saman þá yrði
það engin dramatísk breyting. Ég
held að það yrði miklu dramatísk-
ara ef álverið væri þrefaldað.“
„Það er ólga í samfélaginu og
ólgan stafar ekki síst af því að
það er ekkert ígrundað hvað muni
verða,“ segir Hilmar. „Þjóðin skipt-
ist í tvennt, með eða á móti, en það
er ekki á hreinu hvað verður gert
ef þeir sem eru með „vinna“ eða
hvað verður gert ef hinn hópur-
inn „vinnur“. Þjóðin er öll af vilja
gerð að gera það sem fyrir hana er
lagt. Við erum til í að herða sult-
arólarnar þegar þannig stendur á.
Við erum alveg til í að borga hæstu
vexti í heimi af því að það er svo
mikil þensla. Við erum öll af vilja
gerð en við stöndum frammi fyrir
ofsalega erfiðum spurningum og
við getum ekkert hlaupist undan
þeim. Þegar við fáum atkvæðis-
réttinn verðum við bara að gera
svo vel að kanna málin ofan í kjöl-
inn. Og það er erfitt.“
„Ég myndi segja að við værum
þjóð án leiðtoga,“ segir Andri.
„Við erum með einhvern skrif-
stofumann sem er forsætisráð-
herra og hann fær ágætis tölur.
Það eru einhverjir sem græða en
flestir skulda reyndar miklu meira
en þeir eiga. Til að sú orðræða sé
lögleg að framtíð okkar byggist
á einum möguleika hlýtur það að
stafa af því að þjóðin hefur feng-
ið mjög óskýra mynd af möguleik-
unum frá leiðtogunum. Við höfum
haft leiðtoga sem hafa látið það
líðast að segja að ef þú vilt ekki
þessa framtíðarsýn þá viltu bara
vera fátækur að tína fjallagrös.“
Er þá ekki eina lausnin að við kjós-
um okkur almennilegan leiðtoga?
„Ómar Ragnarsson,“ segir
Andri Snær.
Ómar Ragnarsson – er það
málið?
„Nei, ég segi svona,“ segir
Andri, flissar og breytir um um-
ræðuefni: „Maður upplifir stemn-
inguna sem andlegt borgarastríð.
Eins og á Húsavík þar sem bónd-
inn skrifar grein og lýsir því
hvernig eigi að eyðileggja heim-
ili fjölskyldunnar sem hefur búið
þarna kynslóð fram af kynslóð og
á sama tíma þrammar meðmæla-
ganga í gegnum landið hans. Þetta
er ástand sem stjórnmálamenn-
irnir hafa stýrt okkur inn á.“
„Öll átökin sem fara fram inni
á sviðinu í Draumalandinu eru
úr orðræðu sem hefur átt sér
stað,“ segir Hilmar. „Rétt eins
og Andri þá vitnum við í frétt-
ir, greinar, samtöl og staðreynd-
ir. Við sýnum umhyggju með þeim
persónum sem hafa farið í gegn-
um alla orðræðuna aftur og aftur
og alltaf lent í sama öngstrætinu
í yfirborðskenndu rifrildi. Þetta
er sýning sem á að fá fólk til að
hugsa. En fyrst og fremst er hún
skemmtileg.“
Nú ert þú Andri búinn að vera
að fjalla um þessi mál meira og
minna í heilt ár síðan Drauma-
landið kom út. Ertu ekki orðinn
hundleiður á þessu?
„Þetta er bara smá vertíð. Ég er að
vona að þetta leysist allt í kosningun-
um og ég geti farið að skrifa hækur.“
Andlega borgarastríðið fer á svið
Hafnarfjarðarleikhúsið frumsýndi Draumalandið í gærkvöldi, leikverk byggt á metsölubók Andra Snæs Magnasonar. En
hvernig datt Hilmari Jónssyni leikstjóra eiginlega í hug að gera leikgerð eftir sögunni ?
Við erum með ein-
hvern skrifstofumann
sem er forsætisráð-
herra og hann fær
ágætis tölur. Það eru
einhverjir sem græða
en flestir skulda
reyndar miklu meira
en þeir eiga.
Dr. Gunni
tekur viðtal