Fréttablaðið - 31.05.2007, Síða 16

Kvenkyns
hákarlar geta frjóvgað egg sín
og fætt afkvæmi án sæðis frá
karlkyns hákarli samkvæmt
nýrri rannsókn á meyfæðingu
hamarsháfs í dýragarði í
Nebraska í Bandaríkjunum.
Árið 2001 fæddist hákarl í
Henry Doorly-dýragarðinum í
búri þriggja kvenkyns hákarla
en enginn af þeim hafði komist í
tæri við karlkyns hákarl í að
minnsta kosti þrjú ár. Við rann-
sókn á kjarnsýru afkvæmisins
fundust engin merki um að karl-
kyns hákarl hefði komið að getn-
aðinum. Hákarlasérfræðingar
segja þetta fyrsta staðfesta til-
fellið um meyfæðingu hákarls.
Kynlaus æxlun er algeng
meðal nokkurra skordýrateg-
unda, fágætari hjá skriðdýrum
og fiskum og hefur aldrei verið
skráð hjá spendýrum.
„Þessar niðurstöður komu
mjög á óvart vegna þess að fólk
vissi ekki betur en að allir
hákarlar fjölguðu sér bara með
mökun karl- og kvenhákarls, þar
sem fósturvísirinn þarf kjarn-
sýru frá báðum foreldrum til að
ná fullum þroska, eins og hjá
spendýrum,“ sagði sjávar-
líffræðingurinn Paulo Prodohl
við Queens-háskóla í Belfast á
Norður-Írlandi. Írskir og banda-
rískir vísindamenn unnu saman
að rannsókninni.
Áður en rannsóknin var gerð
töldu margir hákarlasérfræð-
ingar að fæðing hákarlsins væri
til marks um þekktan hæfileika
kvenhákarls til að geyma sæði í
langan tíma. Sex mánuðir er
algengt en þrjú ár hefði verið
einsdæmi. Sú skýring getur þó
ekki átt við þar sem engin merki
fundust um kjarnsýru frá karl-
kyns hákarli.
Þessi athyglisverða uppgötv-
un er þó ekki endilega góðar
fréttir fyrir tegundina að mati
vísindamanna. Prodohl sagði að
ef meyfæðingar væru að eiga
sér stað úti í náttúrunni vegna
þess að kvenkyns hákarlar gætu
ekki fundið karlkyns mökunar-
félaga, gæti það þýtt „þróunar-
legan dauða sem ógnaði tilveru
tegundarinnar“. Prodohl grunar
að þetta sé nú þegar vandamál
úti í náttúrunni og benti á að
fjöldi bláhákarla við vestur-
strönd Írlands hefði dregist
saman um níutíu prósent undan-
farin tólf ár.
Bot Hueter, forstöðumaður
hákarlarannsóknarseturs í
Flórída, efast um að mey-
fæðingar eigi sér stað úti í nátt-
úrunni þar sem það sé „þróunar-
legt úrræði til að viðhalda
tegundinni þegar önnur úrræði
þverra“. Þetta sé algjört neyðar-
úrræði þar sem það leiði til
erfðafræðilegrar einsleitni sem
komi smám saman niður á hæfni
tegundarinnar. „En sem skamm-
tíma mótvægi við útrýmingu
hefur það sína kosti.“
Þessar niðurstöður
komu mjög á óvart
vegna þess að fólk vissi ekki
betur en að allir hákarlar
fjölguðu sér bara með mökun
karl- og kvenhákarls, þar sem
fósturvísirinn þarf kjarnsýru
frá báðum foreldrum til að
ná fullum þroska, eins og hjá
spendýrum.
Meyfæðing há-
karls staðfest í
fyrsta sinn
Írskir og bandarískir vísindamenn hafa sannað að
karlkyns hákarl kom hvergi nærri getnaði hákarls í
bandarískum dýragarði. Þróunarlegt neyðarrúrræði
segir forstöðumaður rannsóknarseturs.
Köfunarflokkur Björgunar-
félags Akraness hefur tekið í
notkun nýjan fjarskiptabúnað.
Með honum geta leitar-
stjórnendur á yfirborðinu talað
við kafara með GSM-símum.
Kafararnir geta einnig talað
saman neðansjávar í allt að
tveggja kílómetra fjarlægð.
Sveitin safnaði fyrir búnaðin-
um með því að mála sumarbú-
staði verkalýðsfélags Akraness í
Svínadal og Húsafelli.
„Þetta er alveg hreint meiri
háttar tæki,“ segir Ásgeir Ein-
arsson, formaður köfunarflokks-
ins. „Við vorum að prófa það í
Hvalfirðinum um helgina og það
virkaði frábærlega án allra trufl-
ana eða skruðninga.“
Hann segir tækið virka þannig
að lítið stykki sé sett framan á
munnstykki kafarans, sem hann
tali í. Við vinstra eyrað komi
annað stykki til hlustunar.
„Með þessum búnaði er öryggi
kafara aukið og öll leit bætt. Nú
er mun auðveldara að skipu-
leggja leit en þegar allir voru
sambandslausir,“ segir Ásgeir.
„Stjórnandinn á yfirborðinu, sem
er kannski reyndasti kafarinn,
getur raðað köfurunum nákvæm-
lega niður í stað þess að senda þá
þvert og kruss út um allt.“
Spjallað í neðansjávargemsa
Karlmaður hefur í
Héraðsdómi Norðurlands vestra
verið dæmdur til að greiða 250
þúsund krónur í sekt fyrir að hafa
haft í vörslum sínum barnaklám.
Efnið fannst í tölvu mannsins
eftir ábendingu frá alþjóðalög-
reglunni Interpol. Fyrir dómi
viðurkenndi maðurinn að skoða
mikið klám á vefnum, en bar við
að umrætt barnaklám hefði
vistast á tölvu hans vegna
svokallaðra „pop-up“ glugga.
Sérfræðingi þótti það ólíklegt.
Litið var til þess að einungis sex
af myndunum töldust grófar, og
að maðurinn hefði reynt að eyða
myndunum.
Sagði „pop-up“
glugga orsökina