Fréttablaðið - 16.08.2007, Blaðsíða 24

fréttir og fróðleikur
Í haust verða liðin sex ár
frá innrás Bandaríkja-
manna í Afganistan. Líkt
og með Íraksstríðið hefur
stríðið í Afganistan verið
mikið gagnrýnt. Í frétta-
skýringu New York Times
um helgina var atburða-
rásin rakin, og það útskýrt
hvernig „góða stríðið“ í
Afganistan snerist við.
Ári eftir að stjórn talibana féll fór
hópur af embættismönnum Nato
til Kabúl í Afganistan. Þeir komu
til að kanna það sem leit út fyrir
að vera sigur, ný byrjun fyrir löng-
um stríðshrjáð land. Þeim var sagt
að talibanar væru afl sem að
mestu leyti hefði verið eytt. Marg-
ir embættismannanna efuðust þó
um að það væri rétt. Þeir töldu að
þó talibanar væru ekki hernaðar-
leg ógn, væru þeir of flæktir í
afganskt samfélag til þess að
hverfa bara.
Sá efi náði hins vegar aldrei fót-
festu hjá bandarískum stjórnvöld-
um. Fremstu sérfræðingar þeirra
höfðu löngu beint sjónum sínum
að næsta stríði, Íraksstríðinu. Svo
sterk var sigurtilfinning Banda-
ríkjamanna.
Þessi misreikningur var aðeins
hluti ákvarðana og mata sem ollu
því að stríðið fór af réttri braut.
Gagnrýnendur sögðu frá upphafi
að Íraksstríðið hafi gert lítið úr
úrbótum í Afganistan. Þrátt fyrir
yfirlýsingar um áframhaldandi
stuðning við Afganistan, voru
bestu liðsmenn CIA og aðrir mikil-
vægir uppbyggingaraðilar sendir
úr landinu og til Íraks. Þetta
kemur fram í viðtölum New York
Times við fjölda embættismanna.
Bandaríkjastjórn hafði einnig
lofað að veita mikla þróunarað-
stoð en uppbygging í Afganistan
hefur fengið að meðaltali 3,4 billj-
ónir dollara á ári. Það er innan við
helmingur þess fjár sem eytt
hefur verið í Írak.
Árið 2002 var búin til áætlun um
það hvernig Afganar ættu sjálfir
að taka við öryggismálum í land-
inu. Samkvæmt henni ætluðu
Bandaríkjamenn að þjálfa 70.000
manna afganskan her. Þjóðverjar
ætluðu að þjálfa 62.000 manna lög-
reglulið. Auk þess ætluðu Japanar,
Bretar og Ítalir að sinna afmörk-
uðum verkefnum af þessu tagi.
Þar af leiðandi hafði ekkert ríki
yfirstjórn og verkefnin voru
hvergi efst í forgangsröðinni. Ári
síðar voru aðeins 2000 manns í
hernum, og verkefni hinna þjóð-
anna gengu enn hægar.
Með ráðningu Zalmay Khalilzad
sem sendiherra Bandaríkjanna í
Afganistan breyttist ýmislegt.
Hann fékk mun meiri peningaupp-
hæðir inn í landið og fékk sér-
fræðinga til að flýta fyrir upp-
byggingu. En þegar miklum
árangri hafði verið náð, vorið
2005, var Khalilzad beðinn um að
flytja sig yfir til Íraks, þar sem
ástandið fór versnandi. Banda-
ríkjamenn héldu því áfram að
flytja besta mannskapinn frá
Afganistan til Íraks. Þeir töldu
mikilvægast að finna meðlimi al-
Kaída og voru enn á þeirri skoðun
að afli talibana hefði verið eytt.
Khalilzad var meðal þeirra sem
sem vöruðu við því að talibanar
væru aðeins í felum og þá bæri að
varast.
Sú viðvörun reyndist eiga rétt á
sér. Vorið 2006 gerðu talibanar
sína stærstu árás. Hundruð þeirra
komust yfir landamærin og drápu
her- og embættismenn. Sjálfs-
morðsárásir fimmfölduðust. Í
heildina dóu 191 hermenn, tuttugu
prósentum fleiri en árið áður. Í
fyrsta skipti var það næstum eins
hættulegt að vera í Afganistan og
í Írak. Þetta kom Bandaríkjastjórn
á óvart, þrátt fyrir viðvaranir.
Condoleezza Rice, utanríkisráð-
herra, lét hafa eftir sér að „fólki
kom á óvart að talibanar hefðu
getað myndað hóp og komið aftur
sem stórt, vel skipulagt afl“.
NATO tók formlega við ábyrgð á
öryggi í Afganistan í júlí 2006.
Bandaríkjamenn hafa sagt að
NATO þjóðirnar séu ekki tilbúnar
til að taka þær áhættur sem þarf
til að vinna sigur. Í Evrópu saka
embættismenn Bandaríkin um að
hafa aldrei lagt næga áherslu á
uppbyggingu landsins. Umræðan
um stríðið, sem virtist byrja svo
vel en hefur snúist við, er því
hvergi nærri búin.
Hvernig góða stríðið varð slæmt
Hefur eftirlit með meðferð almannafjár
Vantar nýja
lögreglustöð
Það er