Fréttablaðið - 16.08.2007, Blaðsíða 72

Ég er kominn á efri ár, og hugsa því ef til vill meira nú um það
tímaskeið en ég gerði áður. Þó hef
ég lengi fylgst með aldurhnignu
fólki, bæði í heimahúsum, og einn-
ig á elliheimilum. Þegar ég hef
sjálfur legið á spítala finn ég best
hvað það er að vera ósjálfbjarga
við allar hreyfingar. Þá reynir oft
mikið á starfsfólkið og þá aðstöðu
sem það býr við. Þetta er ákaflega
margþætt starf og þarfir sjúkra
eru einnig misjafnar.
Einu sinni dvaldi ég í borginni
Fredericia í Danmörku í sumarfrí-
inu mínu og ferðaðist þar vítt og
breitt um borgina, bæði fótgang-
andi og eins í strætisvögnum. Þar
í borg er ákveðið svæði, sem ein-
göngu er helgað íbúðum fyrir eldri
borgara, og öll óþarfa bílaumferð
er bönnuð um það svæði. Slíkt fyr-
irkomulag er til fyrirmyndar, enda
veit ég fullvel að margt eldra fólk
þráir að koma aðeins út fyrir dyr
og geta gengið þar um í góða veðr-
inu alveg óhult fyrir bílum eða
öðrum farartækjum, og einnig að
geta haft þar slétt malbik eða
grænt gras undir fótum.
Að vera á friðsælum og kyrrlát-
um stað, og helst fjarri þeirri
mengun sem af mikilli umferð
stafar. Mér finnst talsvert vanta á
það hér heima að bílaumferðinni
sé bægt frá elliheimilum og
sjúkrahúsum, einnig bendi ég á að
hér heima eru bílastæðin jafnvel
fast upp við glugga og dyr elli-
heimilanna, og valda því bæði
mengun og öðrum óþægindum. Ég
get ekki stillt mig um að benda á
dæmi.
Þar er akvegur
allan hringinn í kringum bygging-
una, og ef vistmenn ætla sér út í
góða veðrið t.d. með göngugrind
eða hjólastól þá eru þeir alger-
lega háðir duttlungum
ökumanna. Vegurinn
sunnanmegin við húsið
liggur í boga meðfram
því, og þar er því afar
takmörkuð sýn út á veg-
inn. Eftir þessum vegi
þeysa ungir og frískir
ökumenn oft hópum
saman á hjólafákum
sínum á leið í íþrótta-
húsið til æfinga, en
þetta er eini vegurinn að
því húsi. Handan þessa vegar er
gróið svæði með fuglatjörn, sem
eldra fólkið horfir gjarnan til – en
það getur verið hættuspil að fara
yfir þessa götu.
Vegurinn meðfram húsinu norð-
anmegin er steinlagður, en engin
gangstétt. Þar er aðalinngangur-
inn. Annar jaðar þeirrar götu er
með hitalögn og helst þar auð
ræma allan veturinn, en nú vill
svo til að bílum er alltaf raðað yfir
þessa auðu rönd svo fólkið þarf að
ganga ísilagða eða snjóuga götuna
þegar veðurfarið er slíkt. Ég fæ
það stundum á tilfinninguna að
bíllinn sé í fyrsta sæti en sjálft
fólkið sé í öðru sæti.
er
annað og ennþá nýrra heimili.
Þar er hellulögð gangstétt með-
fram húsinu við aðalinnganginn.
Bílum er síðan lagt meðfram
henni, þannig að ekið er með
framhjólin beint að stéttinni, sem
er svo mjó að þegar framstuðari
bílanna kemur inn yfir stéttina,
þá er ekki pláss fyrir
þá sem ætla þar um
með hjólastóla. Þarna
hefði hugsanlega mátt
hafa bílastæðin einum
metra fjær húsinu, svo
að þá hefði opnast leið
fyrir hjólastóla milli
húss og bíla.
Ég veit dæmi þess
að fólk með göngu-
grindur, sem reynir að
fara út og hreyfa sig
eitthvað, kemst ekki þar um og
fer því fram af stéttinni, en dett-
ur þá og liggur þar þangað til ein-
hver kemur að og sér það. Einnig
finnst mér alveg tilfinnanlega
vanta verndað svæði sólarmegin
við húsið með sléttu plani svo
hægt sé að renna hjólastólum út
þegar gott er veður. Húsið er jú
byggt fyrir eldra fólkið, en ekki
fyrir bílana, sem hanga utan á því
í röðum líkt og grísir á gyltu, en
hindra þar um leið eðlilegan og
nauðsynlegan umgang.
Skömmu eftir að íbúðablokkir
fyrir eldri borgara voru byggðar
við Árskóga 6, og 8, var ákveðið
að byggja brú yfir Reykjanes-
brautina og tengja saman Nýbýla-
veg og Breiðholtsbraut. Þetta var
gert og gatan hækkuð um 7 metra
meðfram blokkinni. Þar er
urrandi umferð mest allan sólar-
hringinn.
Nú heyrast þær frétt-
ir frá Selfossi að þar sé verið að
brjóta niður eldri byggingar við
hringtorgið, þar sem þjóðvegur
1, liggur yfir Ölfusá. Sagt er að
þarna sé ráðgert að byggja 285
íbúðir fyrir eldri borgara. Mikil
og vaxandi umferð er um Selfoss
eins og hvarvetna er núna. Þó
að byggð verði síðar ný brú yfir
Ölfusá, og þjóðvegurinn færður,
þá verður alltaf mikil umferð á
þessum stóru gatnamótum.
Höfundur er eldri borgari.
Aðgengi við öldrunarheimili
Ánægjulegt hefur verið að sjá hver barátta
samkynhneigðra fyrir
sjálfsögðum réttindum og
jákvæðari viðhorfum
hefur skilað góðum árangri
á undanförnum árum. Yfir
50.000 manns tóku átt í
gleðigöngunni í miðbæ
Reykjavíkur í því skyni að
styðja samkynhneigða.
Vissulega hafa samkynhneigðir
þurft að hafa fyrir því að ná þess-
um árangri og enn er ýmislegt
óunnið.
Þegar við fögnum árangri eins
hóps í baráttunni gegn fordómum
og fyrir lýðréttindum ættum við
að hafa hugfast að ekki njóta allir
minnihlutahópar jafnmikillar vel-
gengi og æskilegt væri. Einn er sá
hópur hér á landi sem þarf að fá
aukna viðurkenningu á tilveru
sinni og það eru þeir sem eru trú-
lausir eða af öðrum ástæðum sjá
ekki ástæðu til þess að tilheyra
trúfélögum. Tæplega 8000 manns
standa utan trúfélaga hér á landi
en þrátt fyrir þennan fjölda er
mismununin sem þetta fólk þarf
að búa við með öllu ólíðandi. Þeim
sem ekki tilheyra neinu trúfélagi
er engu að síður gert að greiða
svokallað „sóknargjald“ til
Háskóla Íslands rétt eins og
Háskólinn væri trúfélag. Ekki fær
þessi hópur þó þá þjónustu frá H.
Í. sem fólk sem tilheyrir trúfélög-
um fær hjá sínum söfnuðum.
Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
hefur fólki sem stendur utan trú-
félaga ekki gengið neitt í að fá
félagsskap sinn skráðan í líkingu
við önnur trúfélög hér á landi í því
skyni að fá fjárhagslegan og laga-
legan grunn til þess að geta þjónu-
stað sitt fólk t.d. með sálgæslu,
útfararþjónustu, giftingum o.s.frv.
Slíkt hefur hins vegar verið við
lýði í Noregi í 26 ár.
Ég tel að ein af ástæð-
um þess að svo vel
hefur gengið í réttinda-
baráttu samkyn-
hneigðra er jákvætt
viðhorf margra kenn-
ara. Í námsefni sem
kennt er í grunnskólum
er farið jákvæðum
orðum um samkyn-
hneigð og margt hefur
verið gert til þess að
koma í veg fyrir fordóma
gagnvart samkynhneigð-
um. Það sama er því miður ekki
hægt að segja um þátt skólanna
þegar kemur að viðhorfum gagn-
vart þeim sem aðhyllast engin trú-
arbrögð. Þar hefur grunnskólinn
jafnvel farið fremstur í að ala á
fordómum. Námsefni í trúar-
bragðafræði hefur ekki verið til
þess fallið að auka á umburðar-
lyndi í garð trúlausra. Í kennslu-
bókinni Maðurinn og trúin fá nem-
endur t.d. þá spurningu hvort þeir
gætu ímyndað sér heiminn án trú-
arbragða. Ekki er það erfitt fyrir
þá sem aðhyllast engin trúarbrögð
en hvergi í bókinni er greint frá
því að sá möguleiki sé fyrir hendi
og því síður sagt frá því að hér á
landi séu tæplega 8000 manns sem
kjósa að standa utan trúfélaga.
Í ljósi bókarinnar í heild sinni
túlka ég þessa spurningu höfund-
arins sem einhvers konar hæðni í
garð þeirra sem ekki aðhyllast
trúarbrögð. Afstaða alþingis-
manna hefur einnig verið leiðbein-
andi í þessu máli þar sem þeir
hafa ekki sýnt því nokkurn áhuga
að rétta hlut fólks utan trúfélaga.
Um leið og ég óska samkynhneigð-
um til hamingju með árangurinn í
baráttunni fyrir almennum lýð-
réttindum, minni ég á að enn er á
brattann að sækja í baráttunni
fyrir því að fleiri fái notið viður-
kenningar í íslensku samfélagi.
Höfundur er kennari.
Trúleysi og lýðréttindi
Ég veit dæmi þess að fólk með
göngugrindur, sem reynir að
fara út og hreyfa sig eitthvað,
kemst ekki þar um og fer því
fram af stéttinni, en dettur þá
og liggur þar þangað til ein-
hver kemur að og sér það.