Fréttablaðið - 16.08.2007, Blaðsíða 36

greinar@frettabladid.is
Lögreglustjórinn á höfuðborgar-svæðinu birti fróðlega grein í
Morgunblaðinu 13. ágúst. Þar
segir: „Tölur upplýsinga- og
áætlanadeildar lögreglunnar á
höfuðborgarsvæðinu sýna, að
ofbeldisbrotum á höfuðborgar-
svæðinu hefur fækkað jafnt og
þétt á undanförnum árum.“
Ennfremur segir í grein lögreglu-
stjórans: „Að sama skapi sýna
þessar tölur að alvarlegum ofbeld-
isbrotum hefur fækkað umtals-
vert á fyrstu sex mánuðum ársins
samanborið við sama tímabil í
fyrra.“ Með greininni birtir
lögreglustjórinn auk annars
ítarefnis mynd, sem kollvarpar
þessum fullyrðingum hans.
Myndin sýnir, að kærðar líkams-
árásir á fyrri hluta þessa árs voru
fleiri – já, fleiri! – en þær voru
1998 og 2002, bæði í 101 Reykja-
vík og öðrum borgarhlutum.
Myndin sýnir einnig berlega, að
kærðum líkamsárásum í skilningi
217. greinar hegningarlaga hefur
fjölgað um meira en helming
síðan í fyrra; samanburðurinn á
við fyrstu sex mánuði beggja ára.
Það er að vísu rétt hjá lögreglu-
stjóra, að meiri háttar líkamsárás-
um í skilningi 218. greinar
hegningarlaga hefur fækkað frá
sama tíma í fyrra, en þær voru
eigi að síður tvöfalt fleiri fyrstu
sex mánuði þessa árs en á sama
tíma 1998.
Lögreglustjórinn segir í grein
sinni: „Fjöldi lögreglumanna á
vakt um hverja helgi er að
minnsta kosti tvöfaldur miðað við
það sem venjulegt er.“ Með
þessum orðum staðfestir hann
fyrir sína parta það, sem allir vita
og margir hafa sett út á: að
lögreglan er nánast ósýnileg í
miðborg Reykjavíkur á síðkvöld-
um um helgar. Þess vegna meðal
annars eru ofbeldisverkin eins
yfirgengileg og aðalvarðstjóri hjá
lögreglunni lýsti þeim í viðtali við
DV 30. júlí: „Í dag linna menn
ekki látum fyrr en fórnarlambið
er annaðhvort meðvitundarlaust
eða verulega illa farið.“
Fyrir viku lýsti ég að gefnu tilefni
eftir auknu fé handa lögreglunni á
höfuðborgarsvæðinu, svo að hún
geti staðið tryggari vörð um eyru,
líf og limi borgarbúa og stemmt
stigu fyrir grófu ofbeldi, sem
saklausir vegfarendur verða fyrir
flestar helgar og stundum einnig í
miðri viku, á öllum tímum
sólarhrings. Ætla hefði mátt, að
lögreglustjórinn á höfuðborgar-
svæðinu tæki fagnandi undir svo
frómar óskir úr óvandabundinni
átt, en það gerði hann ekki í grein
sinni í Morgunblaðinu. Hann
reynir heldur að varpa ábyrgðinni
á ófremdarástandinu í löggæzlu-
málum höfuðborgarinnar yfir á
aðra. Hann segir berum orðum:
„Þar er ábyrgð borgaryfirvalda og
rekstraraðila veitinga- og skemmti-
staða mest.“ Og hann bætir við eins
og til málamynda: „Lögreglan á
höfuðborgarsvæðinu leikur þar
einnig hlutverk ...“, en það virðist
vera aukahlutverk í augum
lögreglustjórans.
Í grein minni á þessum stað fyrir
viku lýsti ég menningarástandi
löggæzlumálanna svo, að þar séu
allir kallaðir til ábyrgðar, svo að
enginn beri ábyrgð. Þetta var
ítalskt grín og átti að vera auðskil-
ið. Þar suður frá var stundum sagt,
þegar vitleysan og spillingin
keyrðu um þverbak í stjórnartíð
kristilegra demókrata: „Nú
breytum við öllu, svo að ekkert
breytist.“ Og þá kemst ég að því
fyrir einskæra tilviljun, að
dómsmálaráðherra hafði komizt að
svo felldri niðurstöðu á vefsetri
sínu tveim dögum fyrr: „Besta
leiðin til að auka næturöryggi í
miðborg Reykjavíkur er að kalla
alla til ábyrgðar.“ Í þessi orð
ráðherrans vitnar lögreglustjórinn
með velþóknun, en hann var
einmitt starfsmaður dómsmála-
ráðuneytisins þar til fyrir skömmu.
Sem sagt: það er opinber ásetning-
ur dómsmálaráðuneytisins og
lögreglunnar á höfuðborgarsvæð-
inu, að allir – það er að segja
enginn! – beri ábyrgð á öryggi
borgaranna. Er hægt að hugsa sér
skýrari skilaboð til ofbeldismanna?
Er ekki kominn tími til að setja
þessum mönnum stólinn fyrir
dyrnar?
Í grein sinni í Morgunblaðinu ber
lögreglustjórinn sig aumlega
undan umræðunni um öryggismál
íbúa höfuðborgarsvæðisins og
gesta þeirra og segir: „Þar hafa
ekki heldur verið kynntar raun-
hæfar tillögur um lausnir á þeim
vanda sem við er að fást.“ Ég er á
öðru máli. Ég lagði það góðfúslega
til fyrir viku, að dómsmálaráð-
herra yrði ásamt yfirstjórn
lögreglunnar kallaður til ábyrgðar
á ítrekuðum ofbeldisverkum í
höfuðborginni og ábyrgir menn,
sem borgararnir geta treyst, tækju
við yfirstjórn dómsmála og efldu
löggæzlu. Sú tillaga þætti ekki bara
fyllilega raunhæf, heldur beinlínis
sjálfsögð í öðrum löndum, þar sem
stjórnmálamönnum og embættis-
mönnum er gert að axla ábyrgð á
alvarlegum misbrestum í mála-
flokkum, sem þeir stjórna. Ég hef
spurt þingmenn um málið. Þeir
segja mér, að það taki því ekki að
flytja vantraust á dómsmálaráð-
herrann, því það sé löngu ákveðið,
að hann verði innan tíðar gerður að
sendiherra. Þannig sæta menn
ábyrgð á Íslandi.
Ábyrgðarleysi sem lífsstíll
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
Nánari upplýsingar
á marathon.is.
NETSKRÁNINGU
LÝKUR Í DAG
KL. 20
F
air Trade eru alþjóðleg regnhlífarsamtök sem starfa
með það markmið að efla viðskiptasambönd við þriðja
heiminn. Fair Trade-merkið á að tryggja að sanngjarnt
verð hafi verið greitt fyrir vöruna. Barnaþrælkun er
ekki heldur liðin við framleiðslu vörunnar, starfsmenn
mega vera í verkalýðsfélögum og fara á eftir Mannréttindayfir-
lýsingu Sameinuðu þjóðanna auk þess sem varan á að vera fram-
leidd á umhverfisvænan hátt.
Fjallað var um Fair Trade, sem kalla mætti sanngjörn við-
skipti, í Markaðnum í síðustu viku og var tilefnið að opnuð hefur
verið lítil verslun í miðbæ Reykjavíkur sem eingöngu verslar
með vörur sem eru Fair Trade-vottaðar. Slíkar vörur fást einn-
ig í einhverjum mæli í heilsuverslunum og jafnvel venjulegum
stórmörkuðum.
Fair Trade-aðferðin hefur verið gagnrýnd og þá aðallega á
þeim forsendum að um misskilda góðmennsku sé að ræða, að
verðið sem greitt sé fyrir vörurnar sé iðulega hærra en raun-
verulegt markaðsverð sem leiði til offramleiðslu sem aftur leiði
til enn lægra verðs hjá þeim sem ekki framleiða undir merkjum
Fair Trade.
Það getur þó aldrei verið nema sanngjarnt að borga mann-
sæmandi laun fyrir vinnu, svo ekki sé minnst á að mannréttindi
framleiðendanna séu tryggð. Þannig hlýtur að vera eftirsóknar-
vert að leggja sitt af mörkum til að þessari starfsemi vaxi fiskur
um hrygg.
Með því að velja Fair Trade-vörur er hver og einn neytandi að
leggja sitt af mörkum til að bæta líf fólks í þriðja heiminum. Því
meiri eftirspurn eftir vörunum því fleiri hljóta að fá tækifæri til
að tengjast viðskiptanetinu.
Vestrænir neytendur verða stöðugt meðvitaðri. Meðan hluti
neytenda heldur vissulega áfram að auka neyslu fer sá hópur
stækkandi sem velur fremur að kaupa meiri gæði í minna mæli.
Þessi hópur neytenda hefur líka í vaxandi mæli áhuga á að vita
hvar og við hvernig aðstæður varan er framleidd.
Þessum hópi neytenda er ekki aðeins umhugað um eigin
heilsu. Hann vill leggja sitt af mörkum, ekki bara með því að
kaupa vörur sem framleiddar eru með virðingu fyrir því fólki
sem við framleiðsluna vinnur heldur einnig jörðinni sem við
byggjum öll.
Ef að er gáð getur nefnilega hver og einn samfélagsþegn lagt
heilmikið af mörkum til að bæta lífið á jörðinni og aðferðirnar
eru fjölmargar.
Val á bifreið með tilliti til þess hversu mikið hann mengar er
dæmi um þetta. Vistvænst er svo vitanlega að nota almennings-
samgöngur eða ferðast fyrir eigin afli gangandi eða hjólandi
verði því við komið. Meðferð sorps er einnig dæmi um hvernig
hver og einn getur lagt sitt af mörkum.
Ábyrgðinni á framtíð jarðarinnar verður ekki eingöngu varpað
til stjórnmálamanna þótt vissulega gegni þeir lykilhlutverki. Hver
og einn skiptir máli og fjöldahreyfing getur gert kraftaverk.
Að taka ábyrgð
sem neytandi
Skýrsla Ríkisendurskoðunar um kaup og endurbætur á nýrri Grímseyjarferju er
þungur áfellisdómur fyrir alla sem að mál-
inu koma. Segir þar að nákvæmari greining
á þörf, kostnaði og ábata og ítarlegri skoðun
á þeirri ferju sem keypt var hefði skipt veru-
legu máli. Þá kemur fram að meðferð fjár-
málaráðuneytisins á skattpeningum almenn-
ings hafi verið mjög ábótavant.
Ábyrgðin liggur vissulega hjá fyrr-
verandi samgönguráðherra, Sturlu Böðvarssyni, sem
virðist hafa hunsað tillögur bæði hagsmunaaðila og
eigin starfshóps. Í yfirlýsingu frá sveitarstjórn
Grímseyjarhrepps kemur fram að aldrei hafi verið
haft samband við neinn í sveitarstjórninni né aðra
Grímseyinga, hvorki til að fá álit, athugasemdir eða
til að leita eftir gögnum er málið varða. Að hunsa
tillögur starfshóps sem ráðherra sjálfur skipaði er út
af fyrir sig undarleg ákvörðun. Mun alvarlegra er þó
að virða að vettugi tillögur heimamanna, þeirra sem
mestra hagsmuna eiga að gæta í málinu.
Ábyrgðin liggur ekki síður hjá Árna Mathiesen
fjármálaráðherra. Af lýsingum Ríkisendur-
skoðunar að dæma virðist hafa verið rík þörf
á að gera miklar kröfur m.a. til verktrygg-
ingar og gæðavottunar á viðgerðaraðstöðu.
Það að draga úr kröfum á útboðslýsingu
vegna þrýstings frá hagsmunaaðilum var því
bæði aum ákvörðun og afdrifarík.
Þá féllst fjármálaráðuneytið líka á það
með samgönguráðuneytinu og Vegagerðinni
að veita leyfi til að ferjan yrði fjármögnuð
með ónýttum fjárlagaheimildum en sú
aðferð stenst engan veginn ákvæði 6. gr.
fjárlaga fyrir árið 2006, þar sem aðeins er
veitt heimild til „að selja Grímseyjarferjuna
m/s Sæfara og ráðstafa andvirðinu til kaupa eða leigu
á annarri hentugri ferju“. Fjármálaráðuneytið hefur
því farið langt út fyrir lagalegar heimildir sínar sem
er ekki bara vond stjórnsýsla eins og Ríkisendurskoð-
un kemst að heldur alvarleg afglöp af hálfu ráðherra.
Nýr samgönguráðherra hafði stór orð um ábyrgð
þeirra ráðherra sem færu með málaflokkinn í
nýafstaðinni kosningabaráttu. Nú er hann í aðstöðu til
að kalla til ábyrgðar þá sem raunverulega klúðruðu
málinu. Af ofangreindu að dæma er það ekki bara
Vegagerðin sem þarf að sæta ábyrgð.
Höfundur er þingmaður Framsóknarflokksins.
Afglöp ráðherra
Vegagerðin sem þarf að sæta
ábyrgð.
Höfundur er þingmaður Framsókn