Fréttablaðið - 10.12.2007, Blaðsíða 20

Fréttablaðið - 10.12.2007, Blaðsíða 20
20 10. desember 2007 MÁNUDAGUR Svona erum við fréttir og fróðleikur FRÉTTASKÝRING GUÐSTEINN BJARNASON gudsteinn@frettabladid.is Góður hundur á gott skilið Hunda nammi (harðfisktöflur) Hunda bitafiskur Íslensk framleiðsla úr úrvals hráefni. Fæst í Bónus Leiðtogafundur Evrópusambandsins og Afríkusambandsins fer fram nú um helgina í portúgölsku höfuðborginni Lissabon. Þetta er í fyrsta sinn í sjö ár sem fram fer slíkur alls- herjarsamráðsfundur leiðtoga allra þeirra 80 ríkja, sem aðild eiga að báðum samtökum. Hvað er Afríkusambandið? Afríkusambandið (AU), er yfirþjóðlegt banda- lag 53 Afríkuríkja. Það var stofnað árið 2001 sem arftaki Einingarsamtaka Afríku (OAU) og Efnahagsbandalags Afríku (AEC). Meðal langtímamarkmiða Afríkusambandsins er að koma á sameiginlegum gjaldmiðli (afró) og sameiginlegum her, sem og fleiri stofnunum sem annars eru aðeins á valdi þjóðríkja, svo sem sameiginlegri „ríkis“-stjórn. Markmið sambandsins er að hjálpa til við að tryggja lýðræði, mannréttindi og sjálfbæran efnahag Afríkuríkja, einkum og sér í lagi með því að binda enda á innbyrðis átök þeirra og með því að koma á fót skilvirkum innri markaði að fyrirmynd Evrópusambandsins. Hver er forsaga sambandsins? Sögulegar rætur Afríkusambandsins má rekja aftur til upphafs sjöunda áratugarins, þegar Banda- lag Afríkuríkja var stofnað að frumkvæði Kwame Nkrumah, þáverandi forsætisráðherra Gana. Í kjölfarið fylgdu nokkrar tilraunir til að koma á einingu Afríkuríkja. Ein þeirra var stofnun Eining- arsamtaka Afríku árið 1963 og önnur stofnun Efnahagsbandalags Afríku árið 1981. Gagn- rýnisraddir sögðu Einingarsamtökin gera lítið til að verja réttindi afrískra borgara og voru samtökin oft kölluð einræðisherraklúbbur. Hugmyndina að stofnun Afríkusambands- ins má rekja til miðs tíunda áratugarins, þegar Muammar Gaddafí Líbýuleiðtogi hafði frumkvæði að því að ríkisstjórna- og þjóð- arleiðtogar Einingarsamtaka Afríku undirrituðu Sirte- yfirlýsinguna í september 1999, þar sem kallað var eftir stofnun Afríkusambandsins. Á framhaldsleiðtogafundum í Lome árið 2000 og Lusaka árið 2001 var stofnskrá Afríkusambandsins og fram- kvæmdaáætlun samþykkt. Afríkusambandið hóf formlega störf sem slíkt í Durban í júlí 2002. FBL-GREINING: AFRÍKUSAMBANDIÐ Einingarsamtök 53 Afríkuríkja Leyniþjónustustofnanir Bandaríkjanna eru sex- tán talsins, hvorki meira né minna. Þær hafa hver sinn sess innan bandaríska stjórnkerfisins og hver þeirra hefur sínu hlutverki að gegna. Í síðustu viku sendu allar leyni- þjónustustofnanir Bandaríkjanna frá sér sameiginlega skýrslu um kjarnorkumál í Íran, þar sem staðfest var að Bandaríkjamenn hefðu engar heimildir um að Íran- ar hefðu í hyggju að koma sér upp kjarnorkuvopnum. Þeim fréttum fylgdu þau tíðindi að leyniþjón- ustustofnanirnar væru samtals sextán, sem væntanlega kom ein- hverjum á óvart því þegar talað er um leyniþjónustu Bandaríkj- anna dettur flestum líklega ekki annað í hug en CIA, og kannski FBI líka. CIA og FBI þekktastar Leyniþjónustan CIA og alríkis- lögreglan FBI eru vissulega þekktastar þessara sextán stofn- ana. CIA er reyndar sú eina þeirra sem telst sjálfstæð stofnun vegna þess að hún heyrir ekki undir neitt ráðuneyti, en hinar heyra allar undir eitthvert ráðuneyt- anna í ríkisstjórn Bandaríkjanna. Til dæmis heyrir FBI undir dóms- málaráðuneytið. Hlutverk CIA og FBI er ólíkt því FBI fæst bæði við rannsókn glæpamála og við að greina hættu sem stafað getur af glæpastarf- semi, jafnt innlendri sem erlendri, meðal annars hryðjuverka- starfsemi. Verkefni CIA eru hins vegar einkum á erlendum vett- vangi, felast í því að afla upplýs- inga um önnur lönd og vera banda- rískum stjórnvöldum til ráðgjafar um hættu sem stafað gæti að utan. Umsvif varnarmálaráðuneytisins Flestar leyniþjónustustofnanir Bandaríkjanna starfa hins vegar undir merkjum varnarmálaráðu- neytisins. Þar má fyrst nefna leyniþjónustu varnarmálaráðu- neytisins, Defence Intelligence Agency, sem hefur höfuðstöðvar í Pentagonbyggingunni og veitir bæði varnarmálaráðherra og yfir- manni herráðsins ráðgjöf. Innan vébanda varnarmálaráðu- neytisins eru auk þess þrjár stór- ar leyniþjónustustofnanir: þjóðar- öryggisstofnunin NSA, sem fylgist með og hlerar erlend boðskipti, meðal annars símtöl og netsam- skipti, eftirlitsstofnunin NRO sinnir gervihnattanjósnum og landmælingastofnunin NGA sér um kortagerð og skylda starfsemi í þágu þjóðaröryggis. Þar að auki hefur hver hinna fjögurra deilda bandaríska hers- ins, nefnilega sjóher, landher, flugher og landgönguliðar, sína eigin leyniþjónustustofnun. Fleiri ráðuneyti njósna Heimavarnaráðuneytið, sem stofn- að var eftir árásirnar á New York og Washington haustið 2001, hefur einnig umfangs- mikla leyniþjónustu- starfsemi innan sinna veggja og utanríkis- ráðuneytið er sömuleiðis með eigin leyniþjón- ustudeild sem hefur það hlut- verk að greina margvíslega þróun á alþjóða- vettvangi og vera utanríkisráðherra til ráð gjafar. Sérstök leyniþjón- ustudeild er einnig í orkumálaráðuneytinu, sem safnar meðal annars upplýs- ingum um kjarnorkuógn og aðrar hættur sem tengjast orkumálum, og fjármálaráðu- neytið fæst við að greina þær hætt- ur sem steðja að fjármálakerfi Bandaríkjanna og rannsakar einnig fjármögn- un alþjóðlegrar glæpastarfsemi og hryðjuverka. Þá er starfrækt leyniþjónustudeild á vegum bandarísku strand- gæslunnar, sem heyrir undir heimavarnaráðuneytið, og sömu- leiðis stundar fíkniefnalögreglan, sem eins og FBI heyrir undir dómsmálaráðuneytið, býsna viða- mikla njósna- starfsemi. Breytingar árið 2002 Til þess að samhæfa störf allra þessara stofnana hafa þær með sér samstarfs- vettvang sem upp á ensku heitir ein- faldlega The Unit- ed States Intelli- gence Commun- ity, eða leyni- þjónustusam- félag Bandaríkjanna. Miklar breytingar voru hins vegar gerðar á skipu- lagningu allrar leyniþjónustu- starfsemi Bandaríkjanna eftir 11. september 2001. George W. Bush forseta og meðráðherrum hans þótti ástæða til að stokka upp í kerfinu, sem þótti hafa brugðist með því að geta ekki séð fyrir og komið í veg fyrir hryðjuverk af þessari stærðargráðu. Nýtt ráðuneyti, heimavarna- ráðuneytið, var stofnað strax árið eftir og snemma árs 2005 var svo stofnað nýtt embætti yfirmanns bandaríska leyniþjónustu- samfélagsins, Director of National Intelligence, sem auk þess að hafa yfirumsjón með störfum stofnan- anna sextán er forseta og öðrum ráðamönnum Bandaríkjanna til ráðgjafar. John Negroponte gegndi fyrstur manna þessu embætti en í febrúar síðastliðnum urðu mannaskipti þegar Michael McConnel, fyrr- verandi herforingi sem kominn var á eftirlaun, tók við af honum. YFIRMAÐUR LEYNIÞJÓNUSTUSAMFÉLAGSINS Michael McConnell, fyrrverandi herforingi, tók í febrúar síðastliðnum við störfum sem yfirmaður allra leyniþjónustu- stofnana Bandaríkjanna. Á bak við hann má sjá fána með skjaldarmerkjum þessara stofnana. NORDICPHOTOS/AFP Leynibrall í sextán stofnunum > Bíógestir á Íslandi. HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS ´96 ´97 ´98 ´99 ´00 ´01 ´02 ´03 ´04 ´05 1.444.606 1.647.548 1.444.739 1.582.129 1.529.831 1.557.193 1.464.816 Sjálfstæð stofnun CIA Leyniþjónusta Bandaríkjanna (Central Intelligence Agency) Dómsmálaráðuneytið FBI Alríkislögregla Bandaríkjanna (Federal Bureau of Investigation) DEA Fíkniefnalögregla Bandaríkj- anna (Drug Enforcement Adminis- tration) Varnarmálaráðuneytið Leyniþjónusta varnarmálaráðuneyt- isins (Defence Intelligence Agency) NSA Þjóðaröryggis- stofnun Banda- ríkjanna (National Security Agency) NRO Eftir- litsstofnun (National Reconnaissance Office) NGA Landmælingastofnun (National Geospatial-Intelligence Agency) Leyniþjónusta sjóhersins Leyniþjónusta landhersins Leyniþjónusta flughersins Leyniþjónusta landgönguliðsins Heimavarnaráðuneytið Leyniþjónustustarfsemi heimavarna- ráðuneytisins Leyniþjónusta strandgæslunnar Utanríkisráðuneytið Leyniþjónustudeild utanríkisráðu- neytisins Orkumálaráðuneytið Leyniþjónustudeild orkumálaráðu- neytisins Fjármálaráðuneytið Leyniþjónustudeild fjármálaráðu- neytisins STOFNANIRNAR SEXTÁN Velferðarráð Reykjavíkur hefur óskað eftir því að borgin finni hentugan stað fyrir færanleg smáhýsi fyrir utangarðsfólk. Björk Vilhelms- dóttir er formaður velferðarráðs. Hvers vegna smáhýsi fyrir utangarðsfólk? Þetta er úrræði sem hefur gefið góða raun erlendis. Húsun- um verður úthlut- að fólki sem gerir dvalarsamning í ákveðinn tíma þannig að þetta verður heimili fólks en ekki bara skjól. Hvernig eru þessi smáhýsi? Þessi hús eru 26 fermetrar og þau eru sérhönnuð fyrir félagsbústaði. Þetta eru stálgrindarhús með gólfhita svo í þeim er hlýtt og notalegt. Þarna er salernis- og eldunaraðstaða og lágmarks útbúnaður eins og borð, rúm og stólar. Hvar er æskilegt að húsin verði staðsett? Það er ekki ólíklegt að þau verði sett niður á framtíðarbyggingarlandi borg- arinnar. Við eigum efni í sex hús og eitt hefur þegar verið sett saman. Við vonumst til að finna stað fyrir þau öll. SPURT & SVARAÐ SMÁHÝSI HANDA UTANGARÐSFÓLKI Heimili en ekki skýli BJÖRK VILHELMS- DÓTTIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.