Fréttablaðið - 09.02.2008, Blaðsíða 14

14 9. febrúar 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
BENÓNÝ ÆGISSON
UMRÆÐAN
Leiklist
Á fjárlögum 2008 eru alls 66,1 milljón króna ætlaðar til starfsemi atvinnu-
leikhópa. Af þeirri upphæð renna 1,8 millj-
ónir króna til barnaleikhúss í ár. Leiklist-
arráð ákvað sem sé að úthluta tæplega
þremur prósentum af ráðstöfunarfé sínu
til að setja upp eina leiksýningu fyrir börn.
Hvílk ofrausn! Það er greinilegt að þeir
sem eiga að erfa landið og verða leikhús-
gestir framtíðarinnar eru ekki ofarlega á forgangs-
lista leiklistarráðs. Mér hafa oft komið úthlutanir
ráðsins á óvart en í þetta sinn er ég þrumu lostinn.
Hvorki Möguleikhúsið né Stoppleikhópurinn, þeir
leikhópar sem lengst hafa starfað fyrir börn og
unglinga, fá úthlutun og stórhætta er á að starfsemi
þeirra leggist af.
Ég er ekki talsmaður þess að ráðherrar hundsi
álit fagráða en hér finnst mér að menntamálaráð-
herra hefði átt að taka í taumana. Ráðherra
menningar og menntamála hlýtur að hafa
einhverjar skyldur þegar kemur að listmenntun og
leiklistaruppeldi barna. Það er líka
spurning um hvort ekki eigi að eyrna-
merkja einhvern hluta fjárins, þriðjung
eða fjórðung, til leikstarfsemi fyrir börn
og unglinga. Best væri þó að stofna
sérstakan sjóð sem þar til bærir aðilar
véluðu um eins og raunin er annars staðar
á Norðurlöndunum.
Ef við erum sammála um að leikhús
hafi eitthvert samfélagslegt hlutverk nú á
tímum þá hljótum við að verða að
bregðast við því að meðalaldur leikhús-
gesta fer stighækkandi og framboð á
barnaleikhúsi er með höppum og glöppum enda er
allt til þess sparað og leikhóparnir búa við fjár-
skort og skilningsleysi. Eða er leikhúsið kannski
bara deyjandi listform og peningunum væri betur
varið í leikið efni fyrir börn í sjónvarpi?
Það er kannski skoðun leiklistarráðs að við
eigum að planta börnunum fyrir framan sjónvarp-
ið svo miðaldra og aldraða fólkið fái frið í leikhús-
inu sínu. Eða kannski er ráðinu bara illa við börn.
Höfundur er leikskáld og áhugamaður um
leiklistaruppeldi.
Er leiklistarráði illa við börn?
Enn atkvæðamikill
Sagt var frá því í Fréttablaðinu í gær
að í miðri kosningabaráttu hefði
bandaríski forsetaframbjóðandinn
Barack Obama lagt bókmenntafræð-
ingi lið við að fá aðgang að gömlum
skjölum bandarísku alríkislögregl-
unnar um Halldór Laxness. Daginn
áður var greint frá því að eitt af
skilyrðum Samkeppniseftirlitsins
fyrir sameiningu JPV og Máls og
menningar í Forlagið væri að
fyrirtækið seldi útgáfuréttinn
á verkum Halldórs Laxness.
Það segir sína sögu um stærð
Nóbelsskáldsins að tæpum
áratug eftir andlát sitt
er Halldór enn virkur
gerandi í íslenskri
bókaútgáfu, hefur áhrif
á hvernig fyrirtæki hér á landi haga
rekstri sínum og setur sitt mark á
forsetakosningar í Bandaríkjunum.
Söluandlögin
Samkeppniseftirlitið setur fleiri
skilyrði um „söluandlög“ en verk
Halldórs Laxness, sem Forlagið þarf
að selja til að samruni verði sam-
þykktur, þar á meðal er Íslensk orða-
bók. Óvíst er hvort nokkurt annað
bókaforlag hafi efni á því
og útgáfurétturinn gæti því
endað hjá ríkinu. Bent hefur
verið á að ekki færi illa á
því að Samkeppnis-
eftirlitið keypti sjálft
Íslenska orðabók?
Þá gætu þeir til
dæmis komist
að því að „söluandlag“ heitir vara á
íslensku.
Bjartur til Bjarts?
Ekki er þó öll von úti um að „söluand-
lögin“ sem Forlagið þarf að selja endi
annars staðar en hjá hinu opinbera.
Snæbjörn Arngrímsson forleggjari hjá
Bjarti segist nú telja peningana og
gá hvort hann hafi efni á að bjóða í
útgáfuréttinn á verkum Laxness og
mögulega Íslenskri orðabók. Það gefur
auga leið að forlag Snæbjörns dregur
nafn sitt af Bjarti í Sumarhúsum,
einni þekktustu skáldsagnapersónu
íslenskrar bókmenntasögu. Væri
ekki viðeigandi að útgáfurétturinn
á verkum höfundar Sjálfstæðs
fólks endaði þar?
bergsteinn@frettabladid.is
Íslendingar eru friðlaus þjóð og eiga því erfitt með að friða hús.
Reykjavík er ennþá borg innrétt-
inganna. Sumir barir í bænum
breyta um nafn og stíl á hálfs árs
fresti. Mér datt í hug að skilta-
fyrirtækin gætu framleitt
séríslensk flettiskilti til notkunar
yfir dyrum verslana og skemmti-
staða. Þannig mætti spara stórfé.
Nýr eigandi þyrfti ekki annað en
fletta fram nýja nafninu á
barnum á sama gamla skiltinu.
Kannski væri líka hægt að hanna
innréttingar sem snúa mætti við
með einu handtaki og búmm: Rex
er orðinn Tex-Mex.
Hið eylenska óþol gerir okkur
ólík grönnum okkar. Skandína-
vinn er stabílli týpa en jeppaglað-
ur Frónbúinn sem alltaf er til í að
skilja við konuna, krakkann og
karríerinn og sigla á VISA-
kortinu einu saman niður Níl og
Rín og opna svo nuddbar í
Amsterdam. Nuddbar sem
breytist í karaoke kaffihús eftir
þrjá mánuði og sæbar eftir sjö.
Íslendingar eru menn framtíðar
en ekki fortíðar.
Fyrir nokkrum árum dvaldi ég í
Færeyjum yfir ansi langa helgi.
Færeyingar eiga að heita frændur
okkar en eitthvað virðist vanta
upp á skyldleikann. Spurning um
að fara fram á DNA-próf. Þessir
þokuvönu brattabúar eru íhalds-
samir í meira lagi og leyfa sér
enga ævintýramennsku að hætti
granna sinna, njálgverjanna í
norðri. Í Færeyjum eru öll ný hús
byggð með gamla góða laginu og
dans þeirra og matarvenjur fylgja
aldagömlum hefðum. Fyrir vikið
er byggðin fögur að sjá, yndisleg-
ur heildarsvipur á borg og bæ,
torfþök og tjullerí. Yfir að líta er
Þórshöfn eins og dansleikur frá
nítjándu öld, þar sem hvert hús
stendur stillt á sínum þjóðbúningi,
og bíður þess að dansinn hefjist.
Undantekningin er hin ramm-
íslenska Bónus-verslun, sem rekin
er í glænýrri og ljómandi ljótri
byggingu sem félli faglega inn í
hvaða smiðjuhverfi okkar sem
væri. Samt sem áður leið mér
hvergi betur en þar. Þegar maður
var orðinn þreyttur á samræmdri
fegurð fortíðar var unaðslegt að
koma í Bónus í Þórshöfn og svala
heimþránni á bragðlausum Bónus-
djús blönduðum í sviplausri
skemmu í Kópavogi. Þá loks skildi
maður það sem Andy heitinn
Warhol sagði á sínum tíma:
„Fallegasti staðurinn í Róm er
McDonalds“.
Að fljúga heim var eins og að
sleppa burt af risavöxnu minja-
safni. Það er áhugavert að líta við
á slíkri stofnun en að búa þar er
ekki fyrir Íslending. Að svífa inn
yfir víðfeðmt land okkar eftir
dagana í þröngeyjum var eins og
að koma til Ameríku; vítt til
veggja og langt til fjalla, og allir
til í allt. Frelsi!
(En fortíðarhyggju Færeyinga
fylgir afturhald í menningu og
þröngsýni í þjóðmálum. Þetta er
þjóð sem á eftir að koma út úr
skápnum, þeirri miklu danasmíð.
Í samanburðinum er Ísland
nýjungasjúk og hátæknivædd
hommaparadís.)
Mér var hugsað til þessa alls í
umræðunni um Laugavegshúsin.
Ég hef sveiflast út og suður í
spursmálinu: verndun götumynd-
ar eða nútímaleg uppbygging.
Þetta er auðvitað klassískt
efamál. Þegar Neró ruddi
kofabyggðinni burt úr miðborg
Rómar ráku húsafriðunarsinnar
upp ramakvein, vildu vernda það
sem keisarinn taldi heilsuspill-
andi húsnæði. Þegar ný Róm var
risin var hún svo glæsileg og vel
heppnuð að enginn sá eftir gömlu
bárujárnskoppunum. En við
erum auðvitað engir Rómverjar.
Og þó Davíð komist líklega næst
því að hafa verið okkar Neró var
hann aldrei jafn stórtækur, og
átti heldur ekki arkitektana í að
reisa Róm norðursins.
Og þar liggur húshundurinn
grafinn. Við getum aldrei treyst
því að eitthvað stórfenglegt komi
í stað gömlu kofanna.
Lengi vildi ég láta af rómantík
og gera Laugaveginn að fjögurra
hæða Striki frá Hlemmi að
Lækjartorgi, en í seinni tíð er ég
farinn að efast. Konum nærri
mér eru gömlu húsin kær og
segja þau sér-reykvísk. Við
eigum ekki að herma eftir öðrum
heldur þora að vera við sjálf. En
hvernig erum við „við sjálf“?
Í því yndislega Grjótaþorpi
líður mér alltaf eins og ég sé
ekki í Reykjavík, eins og það sé
bara eitthvert svindl í gangi.
Íslendingurinn í mér fær
samviskubit. Þetta er hreinlega
of fallegt. Óþolið heimtar meiri
óreiðu. En þegar komið er niður
á Ingólfstorg er maður kominn
heim. Til Íslands. Þar sem öllu
ægir saman: gamalt og nýtt, ljótt
og sætt. Steinhús, timburhús,
Thorvaldsensfélag og hjóla-
bretti.
Óreiðan er okkar stíll. Hún
endurspeglar kraftinn sem býr í
þjóðarsálinni. Færeyjar eru
sjálfar jafn áferðarfallegar og
húsin sem þar standa. Ísland er
hrjóstrugt.
Friðlaus í Færeyjum
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Fortíðarþrá
Að fljúga heim var eins og
að sleppa burt af risavöxnu
minjasafni. Það er áhugavert
að líta við á slíkri stofnun
en að búa þar er ekki fyrir
Íslending
GERÐUBERG
www.gerduberg.is
Heimsdagur á Vetrarhátíð í dag kl.13-17
í Gerðubergi og Miðbergi
Fjölbreyttar listsmiðjur frá framandi löndum, sirkuss-
miðja, skuggaleikhús, dans- og föndursmiðjur og
fleira fyrir börn og unglinga!
Kynnið ykkur dagskrána á www.gerduberg.is
Hið breiða holt
Ljósmyndasýning þar sem unglingar
eiga stefnumót við afa sína eða ömmur!
Sýningarstjóri: Berglind Jóna Hlynsdóttir.
Styrktaraðili: Beco
Allt í plati! Sýning úr söguheimi Sigrúnar Eldjárn
Kíkið í heimsókn á heimili Málfríðar, mömmu hennar,
Kuggs og Mosa! Hver man ekki eftir risablómkálinu
og eldflauginni? Sjón er sögu ríkari!
Tekið er á móti hópum. Sími: 575 7707.
Sýningin stendur til 24. febrúar.
Vissir þú ...
... að í Gerðubergi er frábær aðstaða fyrir ráðstefnur,
námskeið, fundi og veislur?
Salir og fundarherbergi fyrir 8 - 120 manns.
Sjá nánari upplýsingar: www.gerduberg.is, s. 575 7700.
Sýningar eru opnar virka daga frá kl. 11-17 og um helgar frá kl. 13-16.
Sími: 575 7700. gerduberg@reykjavik.is
O
f mikill hraði við undirbúning sameiningar Reykjavík-
ur Energy Invest og Geysis Green Energy er meðal
þess sem er gagnrýnt í skýrslu stýrihóps borgarráðs
um málið. Borgarfulltrúarnir í stýrihópnum ætluðu
sér greinilega ekki að falla í sömu gryfju og tóku sér
sér tæpa fjóra mánuði í skýrslugerðina. Þrátt fyrir rúman tíma
eru niðurstöðurnar furðu afdráttarlitlar. Eftir lestur á skýrslunni
má efast um að einhverjar vikur til eða frá hefðu skipt máli þegar
stóð til að sameina REI og GGE. Tími og afdráttarlausar niður-
stöður virðast ekki fara saman í þessum hópi.
Skýringin á mildileika skýrslunnar er örugglega sú að REI-
málið er í baksýnispeglinum afspyrnuvont fyrir alla sem að því
komu. Gleymum því ekki að þegar áform um framtíð REI voru
afgreidd í stjórn Orkuveitunnar var enginn þeim mótfallinn.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Samfylkingar
greiddu þeim atkvæði sitt og fulltrúi Vinstri grænna sat hjá.
Allir þessir flokkar bera fulla ábyrgð á samkomulaginu um
rétt útvalinna starfsmanna Orkuveitunnar til að kaupa í REI.
Þann sama rétt og Svandís Svavarsdóttir hefur kennt við græðgi
og olli hvað mestu uppnámi í þjóðfélaginu. Á Svandís þó sinn
hlut í þeim samningum. Það gerðist þegar hún og Sigrún Elsa
Smáradóttir, fulltrúi Samfylkingarinnar, létu breyta listanum
yfir hverjir máttu kaupa. Við þann gjörninginn skildu þær eftir
óafmáanleg fingraför af gjörningnum, sem fulltrúar Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks voru þó sannarlega höfundar að.
Kafli skýrslunnar um stjórnendur REI og Orkuveitunnar er sér-
lega óþægilegur aflestrar. Vond er tilhugsunin um að starfsmenn
í opinberu fyrirtæki hafi ætlað að hagnast á stöðu sinni umfram
hefðbundin laun. Verra er þó að sjá kjörna fulltrúa, sem bera
ábyrgð gagnvart kjósendum, reyna að beina ábyrgðinni frá sér og
að þessum starfsmönnum. Ítrekað hefur komið fram að stjórnend-
ur Orkuveitunnar og REI unnu náið með fulltrúum meirihlutans,
sem voru að fullu upplýstir um gang mála á öllum stigum. Auð-
vitað var það á ábyrgð viðkomandi fulltrúa að upplýsa sín flokks-
systkini um hvað var að gerast. Það gerði Vilhjálmur Þ. Vilhjálms-
son ekki síðastliðið haust og þess vegna fór borgarstjórnarflokkur
sjálfstæðismanna á hliðina með þekktum afleiðingum.
Og staðreyndin er sú að þótt skýrsla stýrihópsins hafi yfir sér
mikinn málamiðlunarbrag, gildir það ekki um þátt Vilhjálms,
þáverandi og yfirlýstan verðandi borgarstjóra. Ef sjálfstæðis-
menn ætla að halda sig við þau áform að Vilhjálmur setjist aftur
í stól borgarstjóra ríkir óskiljanleg sjálfstortímingarhvöt í þeirra
röðum. Hann á sér ekki viðreisnar von. Erfitt er að skilja hvað
tefur að koma honum frá.
Ef Vilhjálmur neitar að víkja, og heldur þar með nýstofnuðum
meirihluta í gíslingu, er ekki annað að gera fyrir sjálfstæðismenn
en að skilja hann eftir og mynda fjórða meirihlutann á þessu kjör-
tímabili.
Þar gætu setið allir borgarfulltrúar nema Vilhjálmur. Við þær
aðstæður væri hægt að leggja af pólitísk hrossakaup um skipu-
lagsmál og húsafriðun og borgarfulltrúar snúið sér að því að vinna
að bættum hag borgarbúa. Væri það tími til kominn gæti einhver
sagt.
Pólitískir dagar Vilhjálms Þ. eru taldir.
Ráðaleysi
í Ráðhúsinu
JÓN KALDAL SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871