Fréttablaðið - 14.02.2008, Blaðsíða 26

26 14. febrúar 2008 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Öllum þykir okkur sjálfsagt, að læknar og hjúkrunarfólk láti
sér annt um líðan fólks og heilsu-
far. Það stendur læknum nær en
öðrum að leggjast gegn reykingum
og öðrum heilsufarsógnum. Með
líku lagi finnst okkur flestum
eðlilegt, að náttúrufræðingum sé
annt um umhverfisvernd og
viðskiptafræðingar stuðli að betri
rekstri fyrirtækja og traustari
fjármálum, því það eru þeirra ær
og kýr. Almenna reglan er þessi:
menn reyna að láta gott af sér leiða
á þeim sviðum, þar sem þeir kunna
bezt til verka. Það er gott verklag í
umræðu og stjórnsýslu og einnig í
einkarekstri og heimilislífi. Eftir
þessari reglu ættu lögfræðingar að
láta sér annt um lög og rétt og gera
viðvart, ef út af ber. Það er engin
tilviljun, að lögfræðingar í
Pakistan fara nú fremstir í flokki
þeirra, sem heimta aukið sjálfstæði
dómstólanna þar gegn yfirgangi
herforingjastjórnar Músarafs.
Þessi einfalda regla á einnig við
um tómstundir. Ekki færi vel á því,
að eigendur banka með beina eða
óbeina ríkisábyrgð stunduðu
kappakstur í frístundum sínum eða
prestar sæktu súlustaði, en mín
vegna mættu þeir víxla tómstunda-
gamni sínu. Þetta er í reyndinni
spurning um meira en mannasiði:
þetta er spurning um hagnýta
nærgætni við skjólstæðinga og
viðskiptavini. Glannar eiga ekki að
reka banka, og prestar eiga helzt
ekki að drýgja hór.
Virðing Alþingis
Það hlýtur að vera áleitið umhugs-
unarefni handa lögfræðingum, að
70 prósent Íslendinga vantreysta
dómstólunum og hafa gert það
síðan Gallup, nú Capacent, hóf
slíkar mælingar. Nærtæk skýring á
litlu áliti dómskerfisins er römm
pólitísk hlutdrægni í skipun manna
í dómaraembætti, enda nýtur
Alþingi, taugamiðstöð stjórnmála-
lífsins, jafnlítils álits og dóms-
kerfið samkvæmt sömu
mælingum. Ekki verður séð, að
nýkjörið þing með fjölda nýrra
þingmanna innan borðs hafi einsett
sér að auka virðingu Alþingis, enda
hefur þingið til dæmis ekki hirt um
að lyfta lokinu af meintum
ólöglegum símahlerunum eða lýsa
stuðningi við mannréttindi, svo
sem úrskurður Mannréttinda-
nefndar SÞ knýr þó á um, að gert
verði fyrir 14. júní. Þann dag
rennur út frestur Alþingis til að
gefa nefndinni skýr svör um
breytingar, sem myndu duga til að
samræma fiskveiðistjórnarkerfið
Mannréttindasáttmála SÞ og þá um
leið okkar eigin stjórnarskrá.
Þingheimi býðst nú að greiða
atkvæði með mannréttindum með
því að samþykkja örstutta
þingsályktunartillögu Jóns
Magnússonar, Atla Gíslasonar og
fjögurra annarra þingmanna, en
tillaga þeirra bíður nú að því er
virðist svæfingar í nefnd. Þingið
treystir sér ekki til að lýsa
stuðningi við mannréttindi þrátt
fyrir áfelli Mannréttindanefndar
SÞ. Ríkisstjórnin ætti að sýna þá
háttvísi að draga framboð Íslands
til Öryggisráðs SÞ til baka, enda
mun framboðið ekki hljóta
brautargengi við þessar aðstæður.
Mannréttindabrjótar eiga ekkert
erindi í Öryggisráðið.
Siðareglur
Lögfræðingar hafa flestir verið
fámálir um úrskurð Mannréttinda-
nefndarinnar og ýtt undir gamlar
grunsemdir um meðvirkni
stéttarinnar með stjórnvöldum.
Nokkrir hafa þó látið úrskurðinn til
sín taka, einkum lögmennirnir
Lúðvík Kaaber, Magnús
Thoroddsen og Ragnar Aðalsteins-
son. Engum ætti að standa það nær
en lögfræðingum að heimta
réttarbætur, þegar Alþingi hefur
með fulltingi Hæstaréttar orðið
uppvíst að skipulegum mannrétt-
indabrotum aldarfjórðung aftur í
tímann. Formaður þingflokks
Sjálfstæðisflokksins lýsir kröfum
um réttarbætur sem árásum á
sjávarútveginn. Lítur Sjálfstæðis-
flokkurinn svo á, að sjávarútvegur
Íslendinga þurfi á mannréttinda-
brotum að halda?
Það vekur líka eftirtekt, að
lögfræðingar, sem þekktu til
málsatvika, skyldu ekki telja sér
skylt að kunngera eða bergmála
lögfræðiálit Gauks Jörundssonar
prófessors 1983 þess efnis, að
lagaheimildir brysti til kvótaút-
hlutunar, sem þá þegar hafði átt
sér stað. Álitinu virðist hafa verið
stungið undir stól í stjórnarráðinu
á sínum tíma; það er nýfundið.
Lögfræðingar eiga helzt ekki að
hylma yfir lögbrot.
Annar siður sumra lögfræðinga
er að deila við dómarann. Sigurður
Líndal prófessor hefur haldið til
streitu þeirri röksemd, að
eignarréttarákvæði í 72. gr.
stjórnarskrárinnar réttlæti
kvótakerfið þrátt fyrir jafnræðis-
og atvinnufrelsisákvæðin í 65. og
75. grein, jafnvel þótt Mannrétt-
indanefnd SÞ hafi með vandlegum
rökstuðningi hafnað þessu
sjónarmiði hans. Ekki fer vel á því,
þegar svo stendur á, að lögfræð-
ingur, sem tapar máli á æðsta
úrskurðarstigi án áfrýjunarréttar
að lögum, til dæmis í Mannrétt-
indanefnd SÞ, haldi áfram að
þrátta um úrskurðinn eftir á eins
og Sigurður Líndal hefur nú gert á
opinberum vettvangi. Lögfræðing-
ar, sem tapa málum á æðsta
úrskurðarstigi og grípa þá til þess
ráðs að rengja dómarana, grafa
undan trausti almennings á lögum
og rétti. Heggur þá sá er hlífa
skyldi. Siðareglur lögmanna þyrftu
að taka á þessum vanda og ná til
allra starfandi lögfræðinga.
Heimur laganna
Í DAG | Hefðir lögfræðinga
ÞORVALDUR GYLFASON
Nýtt met?
Það er gömul saga og ný að deilt
sé um embættisveitingar ráðherra,
sérstaklega ef gengið er framhjá
umsækjendum sem hafa verið metn-
ir hæfari en sá sem hreppir hnoss-
ið. Nú hefur Árni Bragason, einn
þeirra sem sóttu um starf forstjóra
Umhverfisstofnunar en fengu ekki,
óskað eftir rökstuðningi Þórunnar
Sveinbjarnardóttur umhverfisráðherra
fyrir ráðningu Kristínar Lindu
Árnadóttur í það starf. Að því
loknu ætlar hann að vísa
málinu til Umboðsmanns
Alþingis. Árni heldur því
fram að hvorki fleiri né færri
en sjö umsækjendur hafi
verið hæfari en Kristín Linda.
Sé það rétt hefur Þórunn
Sveinbjarnardóttir mögu-
lega sett einhvers konar met. Árni
Mathiesen sniðgekk þó aðeins þrjá
hæfari umsækjendur, að mati dóm-
nefndar, þegar hann skipaði Þorstein
Davíðsson héraðsdómara.
Of mikið dót
Rósa Guðbjartsdóttir, varaþingmaður
Sjálfstæðisflokks, hefur lagt fram fyrir-
spurn til fjármálaráðherra um tolla-
mál íslenskra ferðamanna. Rósa vill
vita hversu margir Íslendingar voru
teknir með of mikinn varning við
komu til landsins í fyrra og
hversu háar upphæðir
voru greiddar í virðis-
aukaskatt og sektir. Þetta
er býsna sérhæfð fyrir-
spurn. Rósa skyldi þó ekki
hafa eitthvað á
samviskunni?
Markús heim
Forsætisráðherra hefur kallað Markús
Örn Antonsson sendiherra heim frá
Ottawa til að taka við embætti for-
stöðumanns Þjóðmenningarhússins
í september. Á heimasíðu forsætis-
ráðuneytisins kemur fram að Markús
Örn státi af fjölbreyttum starfsferli,
meðal annars sem útvarpsstjóri,
borgarfulltrúi og borgarstjóri. Staða
forstöðumanns Þjóðmenningarhúss-
ins var ekki auglýst, sem gefur þeirri
kenningu byr undir báða vængi að
Markús Örn muni ekki sitja þar lengi
heldur verði kallaður til að leysa
forystukreppuna í borgarstjórnar-
flokki sjálfstæðismanna þegar þeir
taka við keflinu af Ólafi F. Magnús-
syni. Það þykir þurfa nýtt blóð í
staðinn fyrir Vilhjálm.
bergsteinn@frettabladid.is
UMRÆÐAN
Kjaramál
Greinilegt er að samtök atvinnurek-enda leggja nú allt kapp á að fá ríkis-
stjórnina til að undirgangast loforð um að
hvergi verði komið til móts við kjarakröf-
ur launafólks innan almannaþjónustunnar
umfram það sem Samtökum atvinnulífs-
ins þóknast. Þessi krafa SA, sem m.a.
hefur komið fram í Fréttablaðinu, gengur
út á að ríkisstjórnin hundsi samningsrétt
BSRB og annarra samtaka sem semja fyrir launa-
fólk innan almannaþjónustunnar.
Í annan stað er þetta krafa um að ríkisstjórnin
svíki gefin fyrirheit um að bæta verulega kjör
stétta innan velferðarþjónustunnar. Að undanförnu
hafa borist fréttir af manneklu á velferðarstofnun-
um, innan löggæslunnar og á ýmsum þjónustusvið-
um. Enginn deilir um að þetta er vegna óhóflegs
álags og ónógra kjara. Í aðdraganda síðustu
Alþingiskosninga og einnig nú í haust hafa
ráðherrar og þingmenn innan beggja stjórnar-
flokkanna sagst myndu styðja kjarabætur í
almannaþjónustunni í komandi kjarasamn-
ingum, en samningar eru lausir gagnvart
ríkisstarfsmönnum í vor og bæjarstarfs-
mönnum í haust.
Spurningar gerast áleitnar við kröfugerð
Vilhjálms Egilssonar, framkvæmdastjóra
SA, á hendur ríkisstjórninni. Er hann að
aðstoða stjórnina, skera stjórnarflokkana
niður úr snöru eigin loforða? Þá er rétt að
ítreka spurningu mína um hvernig á því
standi að ekki fáist svör frá umönnunarráð-
herrunum, Jóhönnu félagsmálaráðherra og
Guðlaugi Þór heilbrigðisráðherra, um hver
sé sýn þeirra á launakjör starfsfólks á hjúkrunar-
stofnanir og stofnanir fyrir aldraða og fatlaða?
Telja Samfylking og Sjálfstæðisflokkur sig laus
allra mála vegna kröfugerðar atvinnurekenda?
Ráðherrarnir mega vita að þegar nær dregur
samningum verður gengið eftir því við þau
hvernig þau ætli að axla ábyrgð sína gagnvart
stofnunum þar sem starfsfólk er á flótta undan
bágum kjörum. Faðmlag þeirra við atvinnu-
rekendur breytir þar engu um.
Höfundur er formaður BSRB.
SA gegn samningsrétti
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
A
ldrei hefur fallið dómur á Íslandi í mansalsmáli.
Ástæðan er þó ekki sú að fórnarlömb mansals sé hér
ekki að finna. Skýringin er miklu fremur að yfirvöld
hafa til þessa hafnað því að horfast í augu við þessa
neyð.
Á meðan yfirvöld skella skollaeyrum við mansali er þó ljóst
að fórnarlömb þess ganga hér meðal okkar, konur sem hingað
hafa komið til að vinna fyrir sér með nektardansi og jafnvel ann-
arri kynlífstengdri vinnu. Þeir, eða öllu heldur þær, sem koma að
málefnum kvenna sem hafa orðið fyrir kynbundnu ofbeldi eru
eru sammála um að mansal þrífst á Íslandi og þær hafa í starfi
sínu hitt fyrir fórnarlömb mansals.
Engin markviss leit að fórnarlömbum mansals fer fram hér á
landi og engu fjármagni hefur verið sérstaklega varið til þess að
fá yfirsýn yfir og koma böndum á mansal. Þar stöndum við að
baki nágrannaþjóðum okkar en bæði Norðmenn og Danir verja,
eða hyggjast verja umtalsverðu fjármagni í mansalsverkefni. Í
þeim löndum er sem sagt farið að horfast í augu við vandann og
leitast við að bregðast við honum. „Mansal er ekki í dagsljósinu
og enginn hefur yfirsýn yfir það, hvorki hér né annars staðar í
Evrópu,“ segir Guðrún Jónsdóttir, talskona Stígamóta, þó í frétt
í Fréttablaðinu í dag.
Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra hefur komið á fót
starfshópi sem ætlað er að vinna aðgerða áætlun gegn mansali.
Að auki er Rauði krossinn með rannsókn á mansali í bígerð.
Sömuleiðis mynda fulltrúar fjórtán stofnana, ráðuneyta
og félagasamtaka starfshóp um mansal og er sá starfshópur
hluti af samstarfsverkefni Norðurlanda og Eystrasaltsríkja.
Hópurinn hefur hist reglulega í tvö ár undir forystu Guðrúnar
hjá Stígamótum. Meðal þess sem hann hefur áorkað er að nú
styðja þeir einstaklingar sem hitta fórnarlömb mansals á mis-
munandi vettvangi hver annan og leitast við að samræma vinnu-
brögð sín. Líklegt er að ef ekki væri fyrir atbeina þessa hóps
þá væru yfirvöld á Íslandi enn algerlega blind fyrir mansali og
fórnarlömbum þess hér á landi.
Í frétt blaðsins í dag segist Guðrún Jónsdóttir gera ráð fyrir
að aðgerðaáætlun Jóhönnu fylgi peningar. „Ég er full bjartsýni
vegna þess að Jóhanna Sigurðardóttir hefur tekið að sér þennan
málaflokk og lýst yfir að hún vilji takast á við þau verkefni sem
taka þarf á,“ segir Guðrún.
Í það minnsta má binda vonir við að það eitt að mansal er nú
komið á dagskrá í fyrsta sinn leiði til þess að við því verði brugð-
ist, að yfirvöld hætti að snúa blinda auganu að mansali á Íslandi
þegar þeim sem úti á akrinum eru ber saman um að það þrífist
hér rétt eins og annars staðar.
Sú aðgerðaáætlun sem starfshópi Jóhönnu er ætlað að vinna
að á eftir að líta dagsins ljós. Fyrir liggur að henni verður að
fylgja fjármagn annars verður hún bara að enn einni skýrslunni
sem dagar uppi í skúffu meðan mansali vex fiskur um hrygg.
Íslensk yfirvöld hafa hingað til skellt
skollaeyrum við mansali.
Mansal á
dagskrá
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR