Fréttablaðið - 02.05.2008, Blaðsíða 49

FÖSTUDAGUR 2. maí 2008 25
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að senda
okk ur línu og leggja orð í belg um
mál efni líð andi stund ar. Grein ar
og bréf skulu vera stutt og gagn-
orð. Ein göngu er tek ið á móti efni
sem sent er frá Skoð ana síð unni
á vis ir.is. Þar eru nán ari leið bein-
ing ar. Rit stjórn ákveð ur hvort efni
birt ist í Frétta blað inu eða Vísi eða
í báð um miðl un um að hluta eða
í heild. Áskil inn er rétt ur til leið rétt-
inga og til að stytta efni.
UMRÆÐAN
Jón Ármann Steinsson skrifar
um rafbyssur
Maður að nafni Jack Cover var búinn að fá nóg af
heimsfréttunum. Þetta var á
þeim tíma þegar Víetnamstríðið
geisaði og stúdentar flykktust út
á göturnar og börðust við lög-
regluna. Yfirvöld voru getulaus
þegar kom að því að kveða niður
ofbeldið. Oft var þetta spurning
um hvor væri sterkari, mótmæl-
andinn eða lögreglan. Mótmæl-
endur notuðu barefli, grjótkast
og Molotovkokkteila og oft notaði
lögreglan kylfur til að berja á
fólki og stundum komu byssur
við sögu hjá báðum aðilum. Fólk
jafnt sem lögreglumenn hlutu
varanlegan skaða og margir létu
lífið. Jack Cover vildi leggja eitt-
hvað af mörkum til að stöðva
þetta endalausa ofbeldi og það
hafði ekkert með réttmæti stríðs-
ins að gera.
Jack Cover hafði verið flug-
maður í seinni heimsstyrjöldinni
og vann svo fyrir NASA og fleiri
enda verkfræðingur að mennt.
Einn morgun yfir kaffibolla las
hann frétt um göngugarp sem
óvart snerti rafmagnsgirðingu
og gat sig hvergi hreyft. Raf-
straumurinn orsakaði tíma-
bundna lömun en göngugarpur-
inn hlaut engan skaða af. Kannski
var þarna kominn vísir að hug-
mynd hvernig mætti stöðva
árásar menn?
Jack fann upp tæki sem sendi
frá sér rafstraum í sekúndubrot
til að lama yfirborðsvöðva án
þess að skaða þann sem fyrir
verður. Nú, næstum 40 árum
síðar, skiptist heimsbyggðin í
tvær andstæðar fylkingar þegar
kemur að uppfinningu Jacks.
Allir hafa skoðun á uppfinning-
unni jafnvel þó þeir hafi ekki
hugmynd um hvernig hún virkar.
Ótal fréttir hafa verið birtar og
dregnar til baka um skaðsemi
uppfinningarinnar. Ótal rann-
sóknir hafa sýnt fram á kosti
hennar. Það hefur verið staðfest
með tölfræði að hún hafi bjargað
ótal mannslífum. Samt eru helstu
rök andstæðinga hennar að hér
sé um dulbúið drápstól að ræða.
En þrátt fyrir allt þetta þjark og
fuður er uppfinning Jacks notuð
af lögreglu og einstaklingum í
fjölmörgum löndum heims með
góðum árangri. Þessi uppfinning
er Taser rafbyssan.
Rangfærslur í fréttum
Já, Jack Cover hafði vissulega
gefið heimsbyggðinni tæki til að
stöðva átök og koma á stundar-
frið en í staðinn deildu menn hat-
rammlega um sjálfa uppfinning-
una. Taser var nánast eingöngu í
umræðu fólks um ofbeldismál
sem enduðu illa og brátt opnuðust
ormagryfjur af spekúlasjónum.
Villuupplýsingar voru mat-
reiddar af fjölmiðlum heims-
pressunnar af meiri eldmóði en
vísindalegar rannsóknir. Og eru
enn.
Ekki var eins mikill áhugi fyrir
Taserfréttum ef lögregla náði að
koma í veg fyrir ofbeldi
eða bjarga mannslífi. En
ef einhver dó og raf-
byssa kom við sögu voru
viðbrögð spekúlantanna
alltaf á sama veg: Þarna
hafði lögreglan „drepið“
viðkomandi með raf-
byssunni. Meira að segja
íslenskir fjölmiðlar tóku
þátt í dansinum. Hér er
dæmi:
Ruv.is birti nýlega um
mál sem kom upp í Bret-
landi. Fyrirsögn Ruv.is var „Lést
eftir rafbyssustuð“ og fréttin var
á þá leið að rafbyssan hafði verið
völd að dauða mannsins. Mbl.is
birti samhljóma frétt með fyrir-
sögninni „Lést eftir að hafa
fengið raflost úr rafbyssu.“
Þessi sama frétt var
birt á fréttavef BBC. Þar
mátti lesa að maður í
sjálfsmorðsham hafði
ógnað lögreglu með hníf
og verið stuðaður með
Taser. Rafstuðið bar ekki
þann árangur sem til var
ætlast því maðurinn
hljóp inn til sín og stakk
sjálfan sig með hnífnum.
Krufning leiddi síðan í
ljós að hann dó af sárum
sínum. Semsagt sjálfs-
morð. Mbl og Ruv birtu leiðrétt-
ingu daginn eftir.
En fljótfærnisfréttir halda
áfram að birtast í heimspress-
unni um þennan vinsæla söku-
dólg, Taserinn. Það virðist sem
slíkar fréttir séu frekar lesnar en
fréttir um sjálfsmorð óláns-
manna.
Treystum lögreglunni
Ég tel að Taserinn, sjálfur friðar-
stillirinn, sé sakfelldur af þeim
sem skilja ekki starfsumhverfi
lögreglunnar. Rafbyssur hafa
verið í notkun í áratugi í Banda-
ríkjunum og lögreglumenn fá
ekki að nota þær nema hafa verið
stuðaðir sjálfir. Hvaða annað
tæki lögreglunnar er háð þeim
skilyrðum? Lögreglumenn verða
að skrifa skýrslu um hverja notk-
un og þar með er kominn gagna-
banki um notkun Tasera. Þá sést
að af þúsundum tilfella þar sem
rafbyssur eru notaðar hafa þær
orðið til góðs. Vill einhver gera
samanburð á hvernig átök við
lögreglu hafa endað þar sem raf-
byssur komu ekki við sögu?
Kannski snýst þessi þráláta
rafbyssufæð ekki um tækið sjálft
heldur um traust á lögreglunni?
Er Taserumræðan dulmál yfir
meint lögregluofbeldi? Svari nú
hver fyrir sig.
Eftir því sem ég best veit vilja
íslenskir lögreglumenn fá Taser
friðarstillinn í notkun. Góð hug-
mynd, segi ég. Treystum lögregl-
unni til að fara vel með, skrá
notkun og birta opinberlega. Von-
andi birta íslenskir fjölmiðlar
þær niðurstöður svo með eldmóð
og sannleiksást í hjarta.
Höfundur er grafískur hönnuður
og rithöfundur og býr í Los
Angeles.
Laun heimsins...
www.stilling.is // stilling@stilling.is
Skeifan 11, 108 Reykjavik | Bíldshöfði 12, 110 Reykjavík | Smiðjuvegur 68, 200 Kópavogur | Dalshraun 13, 220 Hafnarfjörður
Draupnisgata 1, 600 Akureyri | Eyrarvegur 29, 800 Selfoss. | Sími: 520-8000
Allar upplýsingar um ferðaboxin
er að finna á vef Stillingar www.stilling.is
Upplifðu Ísland með Thule ferðavörum
Ferðabox verð frá 24.900,-
JÓN ÁRMANN
STEINSSON