Fréttablaðið - 30.10.2008, Blaðsíða 48

28 30. október 2008 FIMMTUDAGUR
menning@frettabladid.is
Í Kassa Þjóðleikhússins var nýtt
leikrit Sigurðar Pálssonar, Utan
gátta, frumsýnt á föstudagskvöldið.
Við sitjum í myrkri og kunnuglegt
lag frá sjöunda áratugnum dúndrast
yfir okkur, Mothers Little Helper.
Var þetta eitthvert leiðandi stef?
Átti þetta að mynda hugrenningar-
tengsl við þær pillur sem hjálpuðu
mömmunni í textanum?
Utan gátta. Já, kannski erum við
öll utan gátta! Utan gátta út og inn
um allar gáttir. Gáttirnar eru vel
nýttar í leikmynd sem byggir á inn-
og útkomum.
Að segja allt, og reyna að koma
öllu í alheimi að, er erfitt. Hver
hefur nú svo sem sagt að leikhúsið
eigi endilega að vera auðvelt? Þeir
sem sátu með djúpa hrukku milli
augna í leitinni að merkingunni eða
öllum vísununum voru líklega á
rangri leið, meðan þeir sem gáfu
sig hinni lifandi leikmynd á vald og
nutu þess sem fyrir augu og eyru
bar urðu líklega fyrir einhvers
konar fjörinnspýtingu.
Öll sú mynd sem birtist áhorfend-
um er einkar heillandi. Leikarar
blása lífi í persónur sem varla eru á
lífi en koma engu að síður til leiks-
ins í ákveðnu mannlegu gervi.
Gervin eru einnig heillandi, tónarn-
ir eru heillandi, öskrin mögnuð og
inn- og útkomur úr rýminu eins og
ferðalag sem aldrei tekur enda en
er engu að síður þannig að spenn-
andi er að upplifa það sem fram fer.
Textinn endurtekur sig og fer í
hringi og speglar sig í sjálfum sér
aftur og aftur, kynlaus en þó svo
leitandi að kyni, án ótta en samt svo
fullur ótta, lifandi en samt svo dauð-
ur, glaður en samt svo sorgmæddur,
frjáls en samt svo kúgaður, þreytt-
ur en samt svo sprækur, heyrandi
en samt svo heyrnarlaus...
Ef höfundarnir væru ekki vel
yfir þrítugt hefði mátt kalla þetta
leiklistarmyndband en með hliðsjón
af reynslu og fyrri störfum höfund-
ar og leikstjórans er varla um neitt
annað að ræða en örvæntingarfulla
tilraun til þess að koma öllu að, og
sýna allt sem hægt er að gera og
segja í einu. Minnti mig svolítið á
söguna um manninn sem gat engu
gleymt. Hann hafði fengið höfuð-
áverka í stríði og allar formúlur
lífsins fyrir utan, smá og stór atriði,
birtust honum stöðugt og að lokum
sprakk í honum hjartað, sem þoldi
ekki álagið.
Það voru gullmolar inn á milli
sem hrutu af vörum Villu og Millu
en svo hétu konurnar. Þetta er tvítal
en ekki samtal og máske einmitt
það sem höfundur er að segja okkur
að díalógurinn á sér ekkert endi-
lega stað þó svo að tvær manneskj-
ur séu að skiptast á orðum, eða
hreinlega skipta á milli sín orðum.
Á einum tímapunkti efast per-
sónan eða veran sem Ólafía Hrönn
ljær lífi hvers kyns hún er. Þegar
hin veran sem Kristbjörg Kjeld
túlkar segir henni að gá, neitar sú
fyrri.
Þessi sýning var ekki línuleg
aflesning heldur má segja að pólar
hafi rekist á póla og vandað var til
allra lausna þannig að kannski var
það eins og við værum öll utan
gátta. Gríski harmleikurinn er
nálægur, þriðja ríkið flækist fyrir
möguleikum til þess að finna ham-
ingjuna. Eggert Þorleifsson gjör-
nýtir sína mögnuðu hæfileika í að
lyfta fram mikróskópískum smáat-
riðum og gera sprenghlægileg.
Þegar hann hljóp um hið hlýja rými
og var að krossa á allar dyr, minni
úr arabískum ævintýrum, ætlaði
salurinn hreint að springa.
Hinir leikararnir, þau Ólafía
Hrönn Jónsdóttir, Kristbjörg Kjeld
og Arnar Jónsson, skiluðu einnig
hlutverkum sínum mjög vel.
Kannski á maður að vera svo djúp-
ur að kalla þetta ekki hlutverk,
heldur svipmyndir?
Það er mjög sjaldgæft hérlendis
að leiksýning sé eitt heildrænt lista-
verk en það er víst alveg óhætt að
segja um þessa sýningu.
Textinn gaf ekki tilefni til fyndni
og fáránleika en val leikstjórans á
lestraraðferðinni gerði það að verk-
um að hið innilokaða, sorglega og
vonlausa sameinaðist í fegurð og
fyndni. Síðasta myndin í verkinu
eftir að konurnar eru annaðhvort
slokknaðar eða dánar, þegar okkur
birtist opinn gluggi fagurblár með
örlítilli en skærri týru var sú, sem
margir vonast kannski til þess að
sjá einn góðan veðurdag. Áhuga-
verð sýning, með miklum listræn-
um metnaði, en þó helst til of löng.
Elísabet Brekkan
Heildrænt listaverk á sviðinu
LEIKLIST
Utan gátta
Höfundur: Sigurður Pálsson
Leikstjóri: Kristín Jóhannesdóttir
Leikmynd og búningar: Gretar Reynis-
son. Lýsing: Halldór Örn Óskarsson
Gervi: Ásdís Bjarnþórsdóttir og Svan-
hvít Valgeirsdóttir Tónlist: Sigurður
Bjóla
★★★
Djúp og löng.
LEIKLIST Kristbjörg Kjeld og Ólafía Hrönn í hlutverkum sínum. MYND ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ/EDDI
Í kvöld koma Sextett Hauks
Gröndal og Jónsson & More-tríóið
fram á tónleikum Jazzklúbbsins
Múlans. Múlinn hefur flutt sig um
set og fara tónleikarnir nú fram á
Café Rósenberg við Klapparstíg
25 og hefjast þeir kl. 21.
Sextett Hauks Gröndal er
tiltölulega nýr af nálinni og tróð
upp á Jazzhátíð Reykjavíkur í lok
ágúst við mjög góðar undirtektir.
Efnisskrá sveitarinnar er saman-
sett af perlum jazzbókmenntanna
með sérstaka skírskotun í hljóm
K.K. sextettsins en sú hljómsveit
var ein vinsælasta danshljómsveit
landsins um árabil.
Með Hauki Gröndal sem leikur á saxófón
leika Reynir Sigurðsson, en hann er einn af
okkar helstu víbrafónleikurum og heldur upp á
50 ára starfsafmæli í ár; Ásgeir Ásgeirsson leikur
á gítar, Agnar M. Magnússon á
píanó, Þorgrímur Jónsson á bassa
og Erik Qvick á trommur.
Í seinni hlutanum kemur fram
Jónsson & More sem er nýstofnað
tríó skipað þeim Ólafi Jónssyni
saxófónleikara, Þorgrími Jónssyni
bassaleikara og Scott McLemore
trommuleikara. Efnisskrá tríósins
er úr smiðju Thelonious Monk og
Charlie Mingus sem og frum-
flutningur á nýju efni Þorgríms
Jónssonar.
Múlinn er samstarfsverkefni
Félags íslenskra hljómlistarmanna
(FÍH) og Jazzvakningar. Klúbbur-
inn heitir í höfuðið á helsta jazz-
geggjara þjóðarinnar, Jóni Múla Árnasyni sem
jafnframt var heiðursfélagi og verndari Múlans.
Múlinn er styrktur af Reykjavíkurborg, Tónlistar-
sjóðnum og Menningarsjóði FÍH.
Múlinn í kvöld á Rósenberg
ath.
Allrasálnamessa er á sunnudag.
Listvinafélag Hallgrímskirkju gengst
þá fyrir tónleikum í Hallgrímskirkju.
Fram kemur kammerkórinn Schola
cantorum undir stjórn Harðar
Áskelssonar og flytur verk eftir
Þorkel Sigurbjörnsson, Eric Whitacre
og tvo enska endurreisnarmeistara,
þá Thomas Tomkins og Thomas
Weelkes. Tónleikarnir hefjast kl. 17.
> Ekki missa af...
stórtónleikum í Háskólabíói
laugardag eftir viku. Þar leiða
saman hesta sína Sinfóníu-
hljómsveit Íslands og stór-
tenórinn Kristján Jóhannsson.
Á efnisskránni eru íslenskar
söngperlur og frægar aríur eftir
Puccini og Leoncavallo. Auk
þess verður leikin fimmta sin-
fónía Beethovens, karnivalfor-
leikur Dvoráks og tveir kaflar
úr hinni ástsælu tónlist Griegs
við Pétur Gaut.
Sviðslistahópurinn Panic Productions
frumsýnir nýjasta verk sitt, Private
Dancer, á stóra sviði Borgarleikhúss-
ins í kvöld.
Verkið má flokka undir dansleikhús en með-
limir hópsins búa yfir mikilli reynslu á þessu
sviði. Höfundar semja verkið frá grunni og
liggur að baki því mikil vinna og langur fæð-
ingartími. Private Dancer er eftir Margréti
Söru Guðjónsdóttur, Jared Gradinger og Svein-
björgu Þórhallsdóttur og flytja þau líka verk-
ið.
Margrét Sara og Jared hafa á síðustu árum
verið meðlimir í dansleikhúsi Constönzu Mac-
ras, Dorky Park, staðsett í Schaubuehne-leik-
húsinu í Berlín. Margrét Sara hefur undanfarið
unnið með Ernu Ómarsdóttur og voru þær til-
nefndar til Grímunnar 2007 sem bestu dans-
höfundar og dansarar fyrir verkið Mysteries
of love. Þær vinna nú að annarri sýningu,
Mysteries of love II, ásamt fleirum.
Sveinbjörg er reynslumikill danshöfundur
og dansari og hefur verið kóríógrafer í mörg-
um sviðsuppfærslum hérlendis. Hennar nýj-
ustu verk eru Skekkja, sem sýnt var í Borgar-
leikhúsinu í október í samstarfi við Íslenska
dansflokkinn, og væntanleg jólasýning Þjóð-
leikhússins, Sumarljós. Jared er bandarískur
leikari en hefur búið og starfað í Berlín um
árabil og hefur fylgt Dorky Park frá upphafi
og ferðast með hópnum með sýningar um allan
heim. Hann er einnig listrænn stjórnandi How
Do You Are Festival Les Grandes Traversees í
Bordeaux.
Panic Productions er sviðslistahópur og
framleiðslufyrirtæki stofnað árið 2004 af
Sveinbjörgu Þórhallsdóttur og Margréti Söru
Guðjónsdóttur. Meginmarkmið þeirra er að
starfa og skapa með erlendum listamönnum og
færa afurðina heim til Íslands sem og sýna
hana erlendis. Frá stofnun hafa átta verk verið
gerð í nafni Panic Productions, með ýmsum
listamönnum frá ýmsum löndum.
Frumsýning á Private Dancer verður á stóra
sviði Borgarleikhússins í kvöld og aðrar sýn-
ingar verða 1. og 2. nóvember. Aðeins verða
þessar þrjár sýningar hér á landi. Í kjölfarið
fer sýningin til Frakklands og sýnir þar á How
Do You Are Festival Les Grandes Traversees í
Bordeaux 30. desember Einnig eru áætlaðar
sýningar í Berlín snemma á næsta ári og í
Royan, Frakklandi í júní.
pbb@frettabladid.is
Einkadans fyrir þrjá dansara
LEIKLIST Margrét Sara í verki þeirra þremenninga.
MYND PANIC PRODUCTIONS
Skilaboðaskjóðan
Þorvaldur Þorsteinsson
og Jóhann G. Jóhannsson
sun. 2/11 örfá sæti laus
Macbeth
William Shakespeare
fim. 30/10, fös 31/10, sun 2/11
Síðustu sýningar
Klókur ertu,
Einar Áskell
Bernd Ogrodnik
Heillandi og krúttleg brúðusýning
sun. 2/11 örfá sæti laus,
sýningum fer fækkandi
www.leikhusid.is
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Þjóðleikhúsið
Miðasala í síma 551 1200 og á www.leikhusid.is
Utan gátta
Sigurður Pálsson
Snarskemmtileg sýning í Kassanum
fös. 30/10, lau. 31/10 örfá sæti laus
Hart í bak
Jökull Jakobsson
Ástsælt verk sem hittir okkur öll í hjartastað
fös. 30/10, lau. 31/10 uppselt
Ástin er diskó, lífið er pönk
Hallgrímur Helgason
lau. 1/11, örfá sæti laus
Þrjár sýningar eftir
Sá ljóti
Marius von Mayenburg
Fimm sýningar á
Smíðaverkstæðinu í nóvember.
Tryggið ykkur sæti í tíma