Réttur - 01.09.1963, Blaðsíða 18

146
R E T T U R
Ástondið í Maghreb.
Arabaríkin í vestanverðri NorSur-Afríku kallast einu nafni
Maghreb-ríkin. Þau hlutu stjórnmálalegt fullveldi eftir aðra heims-
styrjöldina. En þau öSluSust fullveldi sitt viS mismunandi skilyrSi,
og þaS hefur haft áhrif á ástandiS í hverju landi um sig. Alsír
hlaut sjálfstæSi eftir langvinna styrjöld. En öSru máli gegnir um
Túnis og Marokkó, því þar tók alþýSa manna ekki þátt í vopnaSri
frelsisbaráttu. Segja má aS þessi ríki hafi fyrst og fremst hlotiS
fullveldi vegna frelsisbaráttunnar í Alsír. Borgarastéttin í Túnis
hagnýtti sér þessar aSstæSur til þess aS taka völdin í sínar hendur.
Hún festi sig ekki í sessi meS lýSræSislegum aSgerSum, heldur hóf
hún árás á lýSréttindi eftir valdatökuna og bannaSi aila andstöSu.
Fyrir nokkru var kommúnistaflokkurinn bannaSur, málgögn hans
lögS niSur og leiStogar hans ofsóttir.
Þegar Marokkó hlaut fullveldi einbeittu ýmsir hópar innan borg-
arastéttarinnar sér aS því aS ná völdum á stjórnmálasviSinu meS
því aS gera bandalag viS konunginn. Um þær mundir tókst ein-
kennilegt bandalag milli borgarastéttarinnar og lénsherranna. En
síSan klofnaSi borgaraflokkurinn í tvennt; Istiqlal-flokkinn sem
fyrst og fremst er fulltrúi auSborgara og flokk sem nefndur er
ÞjóSarbandalag alþýSu og túlkar sjónarmiS smáborgara. Konung-
urinn hallaSi sér aS þjóSarbandalagi alþýSu sem þá var stærsti
flokkurinn til þess aS styrkja stöSu sína. En þegar hann komst aS
raun um aS stjórnin var ekki fús til þess aS framfylgja stefnu hans
losaSi hann sig viS hana og afhenti völdin stjórn sem Istiqlal-
flokkurinn hafSi myndaS. En þegar þessi flokkur tók aS starfa í
þágu auSborgara lenti hann í átökum viS lénsherrana og þar af
leiSandi sjálfan konunginn. Þegar svo var komiS losaSi Hassan II
sig einnig viS þessa stjórn og myndaSi enn eina stjórn manna sem
lionum voru handgengnir og áSur höfSu haft samvinnu viS ný-
lenduherrana. Eins og nú er ástatt eru öll þjóSleg öfl i Marokkó —
frá verklýSsstéttinni til auSborgaranna — andvíg konungdæminu.
Fyrir nokkru tókst konunginum aS fá samþykkta ólýSræSislega
stjórnarskrá og ætlaSi aS tryggja sér algeran meirihluta á þingi
í kosningunum sem haldnar voru 17. maí 1963. En kosningaúrslilin
urSu ósigur fyrir Hassan konung II. Enda þótt einskis væri svifizt
x kosningabaráttunni, tókst honum aSeins aS ná 69 fulltrúum af