Réttur - 01.09.1963, Qupperneq 71

H E T T U K
199
leysi fer vaxandi og lífskjörin rýrna ört. Bandarísk „aðstoö“ er
eingöngu bundin við hernaðarframkvæmdir, hervæðingarútgjöld
verða æ ríkari þáttur í fjárlögunum. Oþarft er að taka fram að þetta
leggur hinar þyngstu hyrðar á alþýðu manna, þar sem um 90%
af tekjum ríkisins eru beinir og óbeinir skattar.
Ncyð vinnandi íólks.
Tyrkland er landbúnaðarland, og landbúnaðurinn leggur til 70
af hundraði af þjóðartekjunum. Því böfðu Bandarikin upjrhaflega
ætlað sér að breyta Tyrklandi í matvælamiðstöð fyrir NATO.
I því skyni sá Marshall-aðstoðin Tyrklandi fyrir miklu magni af
landbúnaðarvélum, einkum dráttarvélum. Þetta leiddi til þess að
hinir stærri landeigendur auðguðust og gátu stækkað bú sín á
kostnað smábænda.
Afleiðingin er sú að nú ráða stórbúin fsem eru að fjölda til 14%
af búunum í landinu) yfir 70% af hinu ræktanlega landi, en smá-
býlin, sem eru 69% af heildarfjöldanum, ráða aðeins yfir 28%.
Gósseigendurnir eiga 3 til 5 þorp og stundum allt upp í 40 þorp.
En um það bil 750.000 jarðnæðislausir bændur neyðast til að vinna
sem landbúnaðarverkamenn. Margar bændafjölskyldur taka á leigu
landskika og greiða fyrir meirihlutann af uppskeru sinni.
Astandið í húsnæðismálum og félagsmálum til sveita er ömurlegt.
Samkvæmt opinberum tölum eru 90 íbúðir af hverjum hundrað
óhæfar með öllu. Meira en helming íbúanna skortir nægilegt drykkj-
arvatn; í 16.000 þorpum eru engir skólar; aðeins í 250 þorpum af
40.000 er rafmagn. Sjúkrahús þekkjast yfirleitt ekki í sveitum, og
þar er aðeins einn læknir á hverja 4.000 íbúa.
I Mið-Anatólíu búa flestir bændur í leirkofum ásamt búpeningi
sínum. í austurhluta landsins er ástandið jafnvel enn verra.
Bændur þeir sem sviptir hafa verið lífsbjargarmöguleikum sínum
þyrpast til borganna í atvinnuleit og bætast í hinn mikla herskara
atvinnuleysingja. Þessir fólksflutningar hafa verið svo miklir að
fólki í borgum fjölgaði um 65% á árabilinu 1948—1959. Talið er
að fjölgunin í Istanbúl einni nemi um 80.000 á ári.
Afturhaldsöflin hafa sízt af öllu áhuga á umbótum í landbúnaðar-
málum. Þótt stöðugt sé verið að ræða um nauðsynina á slíkum
umbótum, forðast bæði stjórnin og leiðtogar stjórnmálaflokkanna
að nefna undirstöðuatriðið, nauðsyn þess að bændur fái jarðnæði.
Hin takmörkuðu landbúnaðarlög frá 1945 hafa ekki einu sinni
verið látin koma til framkvæmda.